«ΣΕΡΡΑ – Η Ψυχή Του Πόντου», του Γιάννη Καλπούζου – Γράφει η Λία Μίλτου

«ΣΕΡΡΑ – Η Ψυχή Του Πόντου», του Γιάννη Καλπούζου – Γράφει η Λία Μίλτου

Εκδόσεις: Ψυχογιός

Σελίδες: 640

Τιμή: 16,92 €

Στην πολύχρονη αναγνωστική μου πορεία έχω διαβάσει, χωρίς υπερβολή, εκατοντάδες βιβλία. Σε καμιά περίπτωση δεν θυμάμαι να έμεινα στο τέλος της ανάγνωσης μετέωρη και αμήχανη για το τί πρέπει να γράψω γι’ αυτό το τεράστιο πόνημα που με άφησε άφωνη και εκστασιασμένη.

Ο Καλπούζος μας έχει μαγέψει με μυθιστορήματα ιστορικού περιεχομένου και χωρίς ενδοιασμούς τον χαρακτήρισα Μύστη της Λογοτεχνίας, αλλά σ’ αυτό το τελευταίο «ΣΕΡΡΑ Η Ψυχή Του Πόντου», υπερέβην εαυτόν!

Καλοτυχίζω τον εαυτό μου που στάθηκα τυχερή να ζήσω στα χρόνια της γενιάς του, διαβάζοντας στα βιβλία του την κατάθεση της ψυχής του. Έχω μπροστά μου αυτό το ιστορικό μνημείο με τις σελίδες του μαυρισμένες από υπογραμμίσεις στοχασμών και αγκύλες αποφθεγμάτων. Εμπνευσμένο το εύρημα του συγγραφέα να παραθέτει στοχαστική εισαγωγή στην αρχή του κάθε κεφαλαίου, για να προϊδεάζει τον αναγνώστη για το τί θα παρακολουθήσει στη συνέχεια.

Συγκλονίζει το χρονικό της φρίκης και το ποτάμι αίματος της γενοκτονίας του μαρτυρικού Ποντιακού Ελληνισμού. Ο δημιουργός μετά από πολύχρονη και διεξοδική μελέτη των γεγονότων, των τόπων και των χαρακτήρων, μας περιγράφει με αριστουργηματικό τρόπο, φριχτές, ζοφερές και αποτρόπαιες πράξεις διωγμών, εκτοπίσεων, εξορίας, πείνας και ξεριζωμού. Με κομμένη την ανάσα και αποτροπιασμό ο αναγνώστης συγκλονίζεται από τα φριχτά εγκλήματα και το ξεκλήρισμα ολόκληρων οικογενειών!

Παράλληλα, στη μυθοπλασία ο ποιητής ξετυλίγει όλη την ποιητική και λυρική του γκάμα σε περιγραφές και εικόνες που αγγίζουν τις πιο λεπτές χορδές της ανθρώπινης ύπαρξης. Πρωταγωνιστές ο Γαληνός και η Ταλίν. Ο ανεκπλήρωτος έρωτας σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια! Ο Γαληνός να αυτομαστιγώνεται για να νικήσει τη σάρκα και να μείνει πιστός στις ηθικές αρχές του και στη Φιλάνθη που είναι αρραβωνιασμένος και πρόκειται να παντρευτεί. «… Να αντισταθεί αφυπνίζοντας το ήθος και το λογισμό του εναντίον της επίθεσης της ομορφιάς…»

Και η Ταλίν η Αρμενοπούλα που «… το φως και τα χρώματα του δειλινού έλουζαν το πρόσωπό της… θαρρείς και τη ζωγράφισε με τα χέρια του ο Θεός!...» Η Ταλίν που «…τον κοίταζε στα μάτια καταπώς βυθίζεται το πρόσφορο στο κόκκινο κρασί!...» Η Ταλίν που «…φάνταζε στα μάτια του σαν αντιφέγγισμα μελωμένης ζωής…» κι ακόμα «φεγγοβολούσε δεκαεπτάχρονη Άνοιξη που ακύρωνε τον δριμύ Χειμώνα!...»

Πώς να μην θαυμάσεις αυτή την ποιητική πανδαισία του θαυμάσιου ποιητή-λογοτέχνη; Και πώς να μην συγκινηθείς με τον σπαρακτικό αποχαιρετισμό της Ταλίν όταν φεύγει για τη Ρωσία και ξεσπά στον Γαληνό: «… Δεν φεύγω για να σε ξεχάσω, αλλά για να μπορώ να σε σκέφτομαι μένοντας ζωντανή κι ελεύθερη!...»

Και κοντά σ’ αυτή την ονειρική ύπαρξη, ο διώκτης δαίμονάς της. Η προσωποποίηση του Σατανά, ο χωροφύλακας Χαμζά Χαφίζ. Με εντυπωσίασε ακόμα ο Τούρκος ωρολογοποιός Φεϊζέλ Κιουλκάν με τη σοφία του και μου έφερε στη μνήμη τον Παππού Ισμαήλ και τον Μποκρουζέ. Να αντιμάχεται τους Μπολσεβίκους που υποστήριζαν ότι οι θρησκείες είναι το όπιο των λαών και να εξηγεί γιατί γεννήθηκαν οι θρησκείες και γιατί ήταν ανάγκη να υπάρχουν, για να σταθούν όρθιοι απέναντι στο φόβο του θανάτου.

Ακόμα η τραγική και καρτερική Φιλάνθη, η οποία υπέστη τον μεγαλύτερο εξευτελισμό της γυναικείας της υπόστασης και δεν δίστασε να το εξομολογηθεί στον άντρα της τον Γαληνό! Τα δυο παιδιά του, ο Όμηρος και η Λεμονιά. Όταν όλη η οικογένεια ξεκινά την Οδύσσεια της εξορίας, ο Γαληνός συμβουλεύεται τον μικρό Όμηρο και στοχάζεται: «… Αν πρόκειται να σου μιλήσει ο Θεός, θα το κάμει μέσα από το στόμα των παιδιών!...» Και στο αποκορύφωμα, να εξηγεί στον μικρό Όμηρο όταν ρωτά τον πατέρα του: «… γιατί μας κυνηγούν;», «… γιατί έτσι συνέβη και με τους άντρες του Ξενοφώντα. Μετά τη μάχη στα Κούναξα τους κυνηγούσαν οι πολεμιστές του Αρταξέρξη!...»

Με εντυπωσίασε η πολιτική χροιά που "αιωρείται" στις συζητήσεις του Παγκράτη, του Κριτόδημου και του Γαληνού, όταν βρίσκονταν στη Σοβιετική Ένωση. Λόγος ιδεολογικός και επαναστατικός με αντιπαράθεση απόψεων πάνω στη γλώσσα και αν αυτή αποτελεί ταξικό μέσον, αναφορές στον οπορτουνισμό του Λένιν και στις θέσεις των οπαδών του Τρότσκι. Τα βιβλία του συγγραφέα, είναι γνωστό, ότι πέρα από την μυθοπλασία έχουν πολιτικό υπόβαθρο.

Εφιαλτικές περιγραφές στα κολαστήρια της Σιβηρίας, να νομίζεις ότι παρακολουθείς ταινία τρόμου κι όμως παρ’ όλη την αποστροφή και τον κόμπο στο λαιμό να παραμένεις καθηλωμένη και αποσβολωμένη, να διαβάζεις και να μην τα χωρά ανθρώπου νους. Στο βάθος όμως να υπάρχει ελπίδα ότι θα έρθει η κάθαρση!

Δεν μπορώ τίποτα άλλο να πω, γιατί ο άκρατος θαυμασμός μου με αφήνει βουβή. Διαβάζω και ξαναδιαβάζω την αναπαράσταση του Πυρρίχιου, του χορού της φωτιάς, με τη γλώσσα του σώματος. Λες και έχω μπροστά μου τους 4 αντάρτες με τον γερο-Φάνη, να χτυπούν με δύναμη στο χώμα τα πόδια στο ρυθμό των μουζικάντηδων και να μιμούνται τους πολεμιστές κατά τη διάρκεια της μάχης με τρεμάμενα σώματα και υψωμένα μαχαίρια!

Κλείνοντας θα γράψω μόνο τούτο: Γιάννη Καλπούζο, να είσαι ευλογημένος! Κι εμείς οι αναγνώστες, παραφράζοντας μια ρήση σου «…Να μεταλαβαίνουμε με τη γραφή σου, τα άγια και τα ιερά της ζωής, σε πείσμα όσων επιδιώκουν να τα μολύνουν!...»

Έτσι! «Για να μη μας βαραίνει ο ίσκιος μας!...»

Υπόθεση Οπισθόφυλλου:

«Ενόψει του εκτοπισμού των Αρμενίων απ' την Τραπεζούντα τον Ιούνιο του 1915, ένα κορίτσι που μοιάζει να το ζωγράφισε ο ίδιος ο Θεός καταφεύγει στο σπίτι ενός αγνώστου. Στην Ορντού ένα άλλο κορίτσι εύπορης ελληνικής οικογένειας ετοιμάζεται για τον γάμο της και πασχίζει να οραματιστεί το μέλλον μ' έναν άντρα τον οποίο ελάχιστα γνωρίζει.

Ο χαρισματικός, θρήσκος και θεματοφύλακας των ηθών της εποχής Γαληνός Φιλονίδης διχάζεται ανάμεσα σε δυο γυναίκες∙ δοκιμάζεται εμπρός στις ιδέες του∙ έρχεται αντιμέτωπος με την αγριότητα και το μίσος∙ συντρίβεται και θέτει ως στόχο ζωής να εκδικηθεί εκείνον που του προκάλεσε τον μέγα πόνο.

Στο παρασκήνιο της μυθοπλασίας ιχνογραφείται ο Πόντος μέχρι την ανταλλαγή των πληθυσμών∙ η ομογενοποίηση των φυλών με συνδετικό κρίκο μα και άλλοθι τη θρησκεία∙ ο φόβος, η μισαλλοδοξία και ο εθνικισμός που ενσπείρουν οι Νεότουρκοι και στη συνέχεια οι Κεμαλιστές∙ η καθημερινή ζωή στα πρώτα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης∙ οι διώξεις των Ελλήνων επί Στάλιν∙ τα στρατόπεδα εργασίας στη Σιβηρία και οι στέπες του Καζακστάν με αφόρητους καύσωνες το καλοκαίρι και σφοδρό ψύχος τον χειμώνα∙ οι πόθοι, τα πάθη και τα δεινά των Ποντίων.

Κι όλα, μέσα από το πολυσχιδές ταξίδι που γράφει η ζωή και το ταξίδι που γράφεται για τη ζωή, να φαντάζουν φλόγες και κινήσεις του ποντιακού χορού σέρρα, του χορού της φωτιάς.»