 |
| Βασκέν Μπερμπεριάν |
Τον
αγαπητό συγγραφέα Βασκέν Μπερμπεριάν είχα την χαρά και την τιμή να γνωρίσω από
κοντά στην παρουσίαση του νέου βιβλίου του «Κάτω Από Έναν Αδιάφορο Ουρανό»
που κυκλοφόρησε στα ελληνικά πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ωκεανός. Μία
από τις ελάχιστες παρουσιάσεις όπου είχα την ευκαιρία και τη δυνατότητα να
παρευρεθώ, και στην οποία διαπίστωσα ότι πρόκειται για ένα εξαιρετικό,
συγκινητικό βιβλίο, ισάξιο των παγκόσμιων λογοτεχνικών αριστουργημάτων. Ο
αρμενικής καταγωγής συγγραφέας του είχε την καλοσύνη να απαντήσει στο
ερωτηματολόγιο των «Φίλων Της Λογοτεχνίας» για το νέο του βιβλίο αλλά και για τις
απόψεις και τις πεποιθήσεις του γύρω από τον σαγηνευτικό κόσμο της λογοτεχνίας.
Τον ευχαριστώ ολόψυχα για τον χρόνο που διέθεσε απαντώντας στις ερωτήσεις μου,
του εύχομαι κάθε επιτυχία στο αξιόλογο έργο του και σας προσκαλώ να διαβάσετε τις
απαντήσεις του ώστε να γνωρίσετε κι εσείς λίγο καλύτερα τον εξαίρετο Βασκέν
Μπερμπεριάν!
1)
Αγαπητέ κ. Μπερμπεριάν, το πιο πρόσφατο, πολυβραβευμένο μυθιστόρημά σας
κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ωκεανός, με τίτλο «Κάτω Από Έναν Αδιάφορο Ουρανό».
Ποιό ήταν το έναυσμα για την ενασχόλησή σας με τον κόσμο της λογοτεχνίας και το
αντικείμενο της συγγραφής;
Το ταξίδι μου στον κόσμο
της λογοτεχνίας ξεκίνησε ένα βροχερό φθινοπωρινό πρωινό πηγαίνοντας να
παρουσιάσω σε μια γνωστή παραγωγική εταιρία της Ρώμης το σενάριο μιας
κινηματογραφικής μου ταινίας. Η ιδιοκτήτρια της παραγωγικής, μια κοσμική,
πανέμορφη κυρία, λάτρης της κουλτούρας, αλλά και επίδοξη συγγραφέας,
ενθουσιάστηκε τόσο πολύ με τη ιστορία, που μου πρότεινε να την ξαναγράψουμε
μαζί, αυτή τη φορά ως μυθιστόρημα...
2)
Από πού αντλείτε την έμπνευση για κάθε έργο σας και κάθε χαρακτήρα και πόσο
δύσκολο είναι να σταχυολογήσετε τις απαραίτητες πληροφορίες, όταν αυτές
απαιτούνται, ώστε να συνδυάσετε τυχόν ιστορικά γεγονότα, τόπους και μυθοπλασία
στα βιβλία σας;
Η καθημερινότητα είναι μια αστείρευτη πηγή
έμπνευσης. Οι άνθρωποι που ασκούν δημιουργικά επαγγέλματα συχνά έχουν "κεραίες" με ιδιαίτερα αναπτυγμένη ευαισθησία. Μια μορφή
ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων με διευρυμένο φάσμα συχνοτήτων. Η σταχυολόγηση σαφώς
απαιτεί λεπτομερή ανάλυση και εμπεριστατωμένη έρευνα. Στην συνέχεια έγκειται
στην πένα του κάθε συγγραφέα να προβεί ακούσια ή εκούσια σε μια μυθοπλασία. Ο
μύθος που επιλέγει να αφηγηθεί πολλές φορές αφορά τη ζωή των άλλων, ή ενίοτε δε,
μνήμες από τον προσωπικό του βίο.
3)
Συνήθως, οι περισσότεροι συγγραφείς είτε έχουν σπουδάσει κάποιο αντικείμενο,
είτε ασκούν ως επάγγελμα κάτι εντελώς διαφορετικό από την συγγραφική τους
ιδιότητα. Θα θέλατε να μας μιλήσετε σχετικά με αυτό και να μας πείτε πόσο αρμονικός
είναι ο συνδυασμός όλων αυτών και κατά πόσο αλληλοεπηρεάζονται οι επιμέρους
ιδιότητές σας;
Το πρωταρχικό μου επάγγελμα είναι η σκηνοθεσία διαφημιστικών σποτ. Ως γνωστόν, τα σποτ πρέπει να διηγηθούν μια
ιστορία με σύνθεση και σαφήνεια σε ελάχιστο χρόνο, κεντρίζοντας παράλληλα το
ενδιαφέρον του τηλεθεατή. Έχοντας σύμμαχο αυτήν μου την εμπειρία, η συγγραφή των
κειμένων μου επικεντρώνεται στην ουσία της διήγησης αφαιρώντας οτιδήποτε
περιττό.
4)
Έχετε συμπεριλάβει ποτέ στα βιβλία σας κάποια προσωπικά σας βιώματα; Πόσο
εύκολο, ή επώδυνο ήταν αυτό και πόσο εφικτή ήταν η αντικειμενική προσέγγισή
τους συγγραφικά;
Κάθε συγγραφικό έργο φιλτράρεται μέσα από την
ευαισθησία του δημιουργού του. Είναι, λοιπόν, εύλογο να καθρεφτίζει τα
προσωπικά του βιώματα ακόμη και αν δεν είναι αυτοβιογραφικά.
5)
Στο βιβλίο σας έχετε καταπιαστεί με πολλά θέματα όπως οι κοινωνικές σχέσεις, ο
έρωτας, η μετανάστευση, οι ιστορικές μνήμες και, ακροθιγώς, η Ιστορία. Ποιά
θεωρείτε ως την πιο σημαντική, ίσως και ανεξάντλητη, "πηγή ιδεών" για έναν συγγραφέα;
Συχνά η πολυθεματικότητα είναι αναπόσπαστο κομμάτι
ενός μυθιστοριογραφικού κειμένου και απαιτεί μια γραφή με περιγραφική λιτότητα.
Όπως σας προανέφερα, η καθημερινότητα είναι η πιο αστείρευτη πηγή έμπνευσης.
6)
Πιστεύετε πως το επιστημονικό υπόβαθρο είναι απαραίτητο για τη συγγραφή ενός
βιβλίου, ή αρκεί το έμφυτο συγγραφικό ταλέντο, η φαντασία και οι εμπειρίες του
συγγραφέα;
Η συγγραφή ενός βιβλίου είναι συνιστάμενη πολλών
αλληλοεπηρεαζόμενων παραγόντων. Όμως, στην ιεραρχική κλίμακα της δημιουργικότητας
πρωταρχική θέση πιστεύω ότι κατέχει το ταλέντο. Το επιστημονικό υπόβαθρο είναι
σημαντικό πρίσμα που εμπλουτίζει ένα μυθιστόρημα, αλλά από μόνο του δεν αρκεί.
Στο μυθιστόρημα ο αναγνώστης είναι πολύ πιο απαιτητικός, θέλει να συμμετέχει
στην πλοκή, να συνηγορεί με τις καταστάσεις, να συμπλέκεται με τα πρόσωπα.
7)
Υπάρχει κάποιο μοτίβο ως προς το πότε σας "επισκέπτεται"
η συγγραφική σας έμπνευση; Υπάρχει
κάποια συγκεκριμένη ώρα, διάθεση, ή τόπος ίσως, που να σας προδιαθέτει να γράψετε,
ή είναι κάτι που "ρέει"
αβίαστα από μέσα σας συνέχεια;
Πολύς κόσμος πιστεύει ότι η συγγραφική έμπνευση
είναι συνυφασμένη με κάποιους συγκεκριμένους τόπους ή ωράρια. Είναι όντως αλήθεια
ότι ορισμένοι άνθρωποι είναι πιο δημιουργικοί τις ώρες της ανατολής ή της δύσης
του ηλίου. Όμως η συγγραφή είναι μια επίμονη και επίπονη διαδικασία που απαιτεί
πάνω από όλα πειθαρχία και οργάνωση. Πολλά λογοτεχνικά αριστουργήματα έχουν
γραφτεί μπροστά σε ένα λευκό, τυφλό τοίχο που καθώς το βλέμμα του συγγραφέα
έπεφτε πάνω του, εντελώς μαγικά, άνοιγαν παράθυρα και το νήμα της ιστορίας ξεδιπλωνόταν
στα έκπληκτα μάτια των αναγνωστών...
8)
Όταν ολοκληρώνετε ένα νέο μυθιστόρημά σας αρκείστε στη δική σας μόνο γνώμη και
αξιολόγηση, πριν προχωρήσετε στην έκδοσή του, ή αναζητάτε πρώτα την άποψη
κάποιου οικείου σας προσώπου την κρίση του οποίου εμπιστεύεστε;
Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που εμπιστεύομαι την κρίση
τους και εκτιμώ τη γνώμη τους. Μερικές φορές, μια αρνητική κριτική από ένα φίλο
είναι πιο εποικοδομητική και καλοδεχούμενη από μια ευκολοπρόφερτη φιλοφρόνηση.
Οι φιλοφρονήσεις, σαφώς, είναι αρεστές σε όλους. Όμως, στην πορεία, όταν
εκδοθεί το βιβλίο, οι ίδιοι οι αναγνώστες θα κρίνουν τότε αμερόληπτα την
λογοτεχνική του αξία.
9)
Από τα μυθιστορήματά σας υπάρχει κάποιο
το οποίο ξεχωρίζετε, στο οποίο ίσως έχετε μεγαλύτερη αδυναμία και γιατί; Θα
θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για τα βιβλία σας και, γιατί όχι, την ιστορία "πίσω από την ιστορία" κάποιων
από αυτά;
Η έκδοση του «Κάτω
Από Έναν Αδιάφορο Ουρανό» συνέπεσε με το χαμό της αγαπημένης μου
μητέρας, το πρόσωπο που υπήρξε το έναυσμα της δημιουργίας αυτού του βιβλίου. Δεν
σας κρύβω, λοιπόν, ότι το μυθιστόρημα αυτό το θεωρώ ως το πιο ώριμο μου έργο.
Επειδή, όμως, είμαι από τη φύση μου αισιόδοξος θέλω να πιστεύω πως το επόμενο
μου έργο, το οποίο, ήδη, συγγράφω, θα ξεπεράσει όλα τα προηγούμενα.
10)
Ο συγγραφέας Βασκέν Μπερμπεριάν βρίσκει το χρόνο να διαβάζει για δική του
ευχαρίστηση και όχι μόνο για έρευνα πάνω σε κάποιο μελλοντικό βιβλίο του;
Εφόσον συμβαίνει αυτό, ποιό είδος λογοτεχνίας προτιμάτε περισσότερο ως
αναγνώστης και γιατί;
Μου αρέσει η Κλασσική λογοτεχνία, αυτή με την οποία
μεγάλωσα όπως πιστεύω οι περισσότεροι συνομήλικοι μου. Είμαι η γενιά που διάβαζε αχόρταγα Ντίκενς, Τολστόι και Ουγκώ.
Σήμερα εκτιμώ ιδιαίτερα την Αμερικανική λογοτεχνία, συγγραφείς όπως ο Φάντε,
ο Ντε Λίλλο και ο Φράντζεν.
11)
Ποιά είναι τα αγαπημένα σας βιβλία και συγγραφείς; Θεωρείτε ότι έχετε δεχθεί
επιρροές από κάποιους ομότεχνούς σας, έλληνες ή ξένους, σύγχρονους ή κλασσικούς,
στο δικό σας τρόπο γραφής, ύφους ή θεματολογίας;
Κάθε καλλιτέχνης δέχεται επιρροές από τους
ομότεχνους του, σήμερα περισσότερο από ποτέ καθότι, χάριν της τεχνολογίας,
είμαστε πάντα και παντού συνδεδεμένοι ακόμη και με εκείνους που, κάποτε, τους
θεωρούσαμε δύσκολα προσιτούς. Ο Ντοστογιέφκι, για μένα, παραμένει
μοναδικός. Ίσως το ύφος του είναι εκείνο
που θαυμάζω και, γιατί όχι, ζηλεύω περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον
συγγραφέα.
12)
Από την ελληνική και παγκόσμια λογοτεχνία υπάρχει κάποιο βιβλίο το οποίο έχετε
λατρέψει, το οποίο "ζηλεύετε" ως λογοτεχνικό έργο και θα θέλατε, ή
ονειρεύεστε να έχετε συγγράψει εσείς;
Θα αναφέρω το βιβλίο του ομογενή μου Ουίλιαμ Σαρογιάν,
αμερικανό συγγραφέα αρμενικής καταγωγής, βραβευμένο με Πούλιτζερ. Πιστεύω πως
το βιβλίο του, «Daring young man on
the flying trapeze» είναι το έργο που θα ήθελα να έχω γράψει, κυρίως
για το λιτό του ύφος αλλά και το βάθος των συλλογισμών του.
13)
Πιστεύετε πως ο συγγραφέας πρέπει να ταξιδεύει ώστε να έχει κάποια βιώματα από
τις χώρες και τις τοποθεσίες τις οποίες, τυχόν, περιγράφει στα βιβλία του και
πόσο εφικτό είναι αυτό στην πράξη κατά τη γνώμη σας; Είναι απαραίτητο κάτι
τέτοιο, απλά και μόνο, για την "διεύρυνση
των οριζόντων" του;
Η περιγραφή ενός τόπου που επισκεφτήκαμε αποτυπώνει
την πραγματικότητα αλλά είναι συχνά και δεσμευτική. Αγαπώ την ελευθερία που μας χαρίζει η φαντασία,
η μυθοπλασία. Στο «Κάτω Από Έναν Αδιάφορο Ουρανό» περιγράφω την Σιβηρία, ένα τόπο
που δεν έχω επισκεφτεί ποτέ. Πολλοί αναγνώστες
βρήκαν τις σιβηρικές μου περιγραφές υποβλητικές και πιστευτές. Βέβαια, το Google Maps συνέβαλε στο να υπάρξει
ένα θεμελιώδες υπόβαθρο στις σχετικές μου αναφορές.
14)
Θεωρείτε ότι ο συγγραφέας θα πρέπει να ασχολείται με διαφορετικά είδη
λογοτεχνίας και να "πειραματίζεται"
θεματολογικά, ρισκάροντας το υπάρχον αναγνωστικό του κοινό, ή θα όφειλε να
εμμένει στο είδος που τον έχει καθιερώσει;
Δεν μου αρέσει να θέτω όρια στην δημιουργικότητα. Πιστεύω
ότι το έναυσμα για την διήγηση και τη συγγραφή θα πρέπει να είναι κάτι που μας συγκλονίζει. Εφόσον βρεθεί δεν πρέπει να έχουμε ενδοιασμούς
να πειραματιστούμε.
15)
Πιστεύετε πως οι συγγραφείς οφείλουν να προβληματίζουν τους αναγνώστες "αφυπνίζοντας" τη σκέψη τους,
ή ο σκοπός των βιβλίων τους θα έπρεπε να είναι απλά και μόνο ψυχαγωγικός;
Εσείς, ποιά μηνύματα επιδιώκετε να "περάσετε"
στους αναγνώστες σας και σε ποιό είδος αναγνωστικού κοινού, συνήθως,
απευθύνεστε μέσα από το συγγραφικό έργο σας;
Το ιδανικό θα ήταν να προβληματίζεις και να ψυχαγωγείς
ταυτόχρονα αλλά, βέβαια, δεν συμβαίνει συχνά.
Αν έπρεπε να διαλέξω, θα προτιμούσα να αφυπνίζω. Η πρόθεσή μου δεν περιορίζεται στην ψυχαγωγία
αλλά ευελπιστεί να γνωστοποιήσει ένα κομμάτι
της Ιστορίας που σχετίζεται με την γενοκτονία του λαού μου που μέχρι σήμερα, παραδόξως,
παραμένει ασαφές και διαστρεβλωμένο.
16)
Θεωρείτε πως η σύγχρονη πραγματικότητα μπορεί να αποτελέσει πηγή έμπνευσης για έναν συγγραφέα και,
ειδικότερα, οι τόσο δύσκολες καταστάσεις που βιώνουμε τελευταία στην πατρίδα
μας; Ή μήπως το ζητούμενο από τους αναγνώστες είναι ακριβώς η "φυγή" από αυτήν την ζοφερή
πραγματικότητα;
Πρέπει να υπάρχει μια λύση στην ζοφερή πραγματικότητα. Οι αρχαίες τραγωδίες μας το διδάσκουν καθαρά.
Η ελπίδα πάντα να καραδοκεί, έστω κάτω και από τις πιο τραγικές πτυχές του δράματος. Με αυτό δεν εννοώ απαραίτητα ένα Happy End αλλά
ένα Hopeful End.
17)
Στην σύγχρονη πραγματικότητα και στην εποχή της άκρατης τεχνολογίας ποιά
θεωρείτε πως είναι η θέση του λογοτεχνικού βιβλίου; Περνάει τελικά το βιβλίο
κρίση στη χώρα μας ή διεθνώς και τί θα μπορούσαμε να κάνουμε ώστε να γίνει πιο
προσιτό στο αναγνωστικό κοινό και ιδιαίτερα τους νέους;
Είναι σημαντικό να μάθουμε στα παιδιά ότι το βιβλίο είναι
μια αληθινή συντροφιά. Είναι κάτι που θα
πρέπει να διδάσκεται από πολύ νωρίς μέσα από την οικογένεια. Το βιβλίο αναπτύσσει τη φαντασία, μορφώνει
και ψυχαγωγεί. Δεν μας καθιστά παθητικούς καταναλωτές όπως π.χ. η "εύκολη" τηλεόραση ή τα Video
games.
18)
Είχατε κάποιους "ενδοιασμούς"
όταν αποφασίσατε να δώσετε το πρώτο σας βιβλίο προς έκδοση; Αγωνιούσατε ως προς
την αποδοχή που θα τύχαινε από το αναγνωστικό κοινό; Η θεματολογία των βιβλίων
σας, πιστεύετε πως παίζει τον δικό της ρόλο στην αποδοχή αυτή;
Είναι εύλογο ότι ενδοιασμοί υπήρξαν και θα υπάρχουν πάντα.
Όταν όμως πιστεύεις ακράδαντα σε κάτι τότε
οι φόβοι παραμερίζονται. Και η σιγουριά
με την οποία εμποτίζεται το κείμενο βοηθά, ως διά μαγείας, την αποδοχή από το αναγνωστικό
κοινό.
19)
Εσείς, με την έως τώρα πείρα σας στον
χώρο της συγγραφής, τί θα συμβουλεύατε όλους τους νέους επίδοξους συγγραφείς,
που ονειρεύονται να δουν κάποτε ένα βιβλίο τους στις προθήκες των βιβλιοπωλείων
και, ιδιαίτερα, εν μέσω αυτής της δύσκολης οικονομικής συγκυρίας;
Στους επίδοξους νέους συγγραφείς θα έλεγα ότι η συγγραφή
είναι το δυσκολότερο αλλά και, ταυτόχρονα, το ομορφότερο επάγγελμα του κόσμου. Όπως
επίσης ότι πρέπει να οπλίζονται με Πίστη για το έργο τους. Πάνω από όλα να πιστεύουν στον Εαυτό τους και
να μην λιγοψυχούν με την πρώτη απόρριψη.
20)
Κλείνοντας και, αφού σας ευχαριστήσω θερμά για την τιμή της παραχώρησης αυτής της συνέντευξης, θα ήθελα να σας ευχηθώ
ολόψυχα καλή επιτυχία σε όλα σας τα βιβλία και ειδικότερα, στο νέο μυθιστόρημά σας «Κάτω Από Έναν Αδιάφορο Ουρανό», και να σας ρωτήσω για τα
άμεσα συγγραφικά σας σχέδια. Τί να περιμένουμε από εσάς στο μέλλον;
Όπως ήδη σας ανέφερα, ετοιμάζω ένα νέο μυθιστόρημα. Το
θέμα του; Η περιπλοκή και αμφιλεγόμενη έννοια της Εκδίκησης. Ένα μεγάλο ερωτηματικό
που συχνά όλους μας προβληματίζει: πρέπει εμείς να τιμωρούμε την Αδικία ή προβλέπει
η Θεία Δικαιοσύνη;
Βιογραφία Βασκέν Μπερμπεριάν:
Ο Βασκέν Μπερμπεριάν γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε
στον Καναδά. Είναι αρμένικης καταγωγής αλλά ζει και εργάζεται στην Ιταλία όπου
και διαπρέπει ως συγγραφέας και σκηνοθέτης διαφημιστικών σποτ. Είναι ευρυμαθής
και πολύγλωσσος αλλά η συγγραφική του πένα έχει διαλέξει την ιταλική γλώσσα η
οποία, όπως λέει, τον αντιπροσωπεύει περισσότερο. Το «Κάτω Από Έναν Αδιάφορο Ουρανό» είναι το δεύτερο κατά σειρά
πολυβραβευμένο μυθιστόρημά του με το οποίο καθιερώθηκε διεθνώς.
Βιβλιογραφία Βασκέν Μπερμπεριάν:
«ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΕΝΑΝ ΑΔΙΑΦΟΡΟ
ΟΥΡΑΝΟ» (2016)
Εκδόσεις: Ωκεανός
Σελίδες: 736
Τιμή: 16,11 €
Υπόθεση Οπισθόφυλλου:
«Μιχαήλ και
Γαβριήλ. Δυο δίδυμοι άγγελοι, γεννημένοι στην αρμενική παραγκούπολη της Πάτρας
όπου έχουν καταφύγει κατατρεγμένοι οι γονείς τους, μετά την καταστροφή
της Σμύρνης. Δυο αγόρια πανέμορφα, όμοια σαν δυο σταγόνες νερό, γεννιούνται
μέσα στην εξευτελιστική φτώχεια της προσφυγιάς… Δυο αγόρια που οι μοίρες
επιφυλάσσουν διαφορετικό μέλλον για το καθένα, παρ᾽ όλο που δεν
μπορούν να ζήσουν το ένα χωρίς το άλλο. Ωστόσο, η ένδεια κι η δεισιδαιμονία
κόβουν την αόρατη χρυσή κλωστή που τα ενώνει, κι οι ζωές τους χωρίζονται βίαια,
ύπουλα, για τριάντα αργύρια… Απομακρύνονται και χάνονται το ένα από το άλλο…
χωρίς όμως να σωπάσει μέσα τους η μυστική εκείνη φωνή που τα ενώνει… Η νεαρή
μητέρα απαρηγόρητη. Ο πατέρας γερμένος από το σκοτεινό βάρος των ενοχών. Τα δυο
αδέλφια θα πορευτούν μια δύσκολη ζωή, έναν ατέλειωτο Γολγοθά. Ο ένας από την
Πάτρα στην Αρμενία κι από κει στη Σιβηρία και στα απάνθρωπα γκούλαγκ. Ο άλλος
στη μαγευτική Βενετία και στους ουρανοξύστες του Τορόντο με ένα ανεπούλωτο
τραύμα στην καρδιά του...
Τα δυο αδέλφια, της τύχης σκορπίσματα στα πέρατα του κόσμου, θα βρεθούν ξανά,
σπρωγμένα από την δύναμη της εσωτερικής φωνής, κι από ένα καπρίτσιο της μοίρας.
Μόνο που θα είναι άνθρωποι ξένοι πια, άνθρωποι δυο κόσμων εντελώς διαφορετικών.
Τόσο κοντά και τόσο μακριά οι δυο τους…»
Μια
συγκινητική συγκλονιστική ιστορία, ένα κλασικό αριστούργημα της παγκόσμιας
Λογοτεχνίας!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου