«ΚΑΛΗ ΑΝΤΑΜΩΣΗ ΕΚΕΙ ΨΗΛΑ», του Πιερ Λεμέτρ – Γράφει η Κλειώ Τσαλαπάτη

«ΚΑΛΗ ΑΝΤΑΜΩΣΗ ΕΚΕΙ ΨΗΛΑ», του Πιερ Λεμέτρ – Γράφει η Κλειώ Τσαλαπάτη

Εκδόσεις: Μίνωας

Σελίδες: 592

Τιμή: 15,99€

          Αυτό είναι το δεύτερο βιβλίο του βραβευμένου Γάλλου συγγραφέα Πιερ Λεμέτρ που διαβάζω, μετά από το «Τρεις Μέρες, Μια Ζωή» το οποίο μου άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις. Ξεκινώντας το εξαιρετικό και απρόσμενα διαφορετικό από το σύνηθες έργο του «Καλή Αντάμωση Εκεί Ψηλά», που κυκλοφορεί από τις αγαπημένες εκδόσεις Μίνωας και το οποίο έχει τιμηθεί με το Βραβείο Goncourt 2013, συνειδητοποίησα ότι επρόκειτο για ένα από εκείνα τα λογοτεχνικά έργα τα οποία κερδίζουν τον αναγνώστη ευθύς αμέσως με την ιδιαίτερη γραφή τους και που μένουν χαραγμένα στη μνήμη του για πάντα. Πραγματικά, πρόκειται για ένα μυθιστόρημα πολύ ξεχωριστό που διακρίνεται για τη θεματολογία του, τους ολοζώντανους –σχεδόν χειροπιαστούς– χαρακτήρες του και τον ιδιαίτερο τρόπο γραφής του συγγραφέα ο οποίος συνδυάζει άψογα το κωμικό με το τραγικό στοιχείο, το καυστικό με το γλαφυρό, τον ρομαντισμό με τον ωμό ρεαλισμό, τα ιστορικά στοιχεία με την εμπνευσμένη μυθοπλασία. Ο Λεμέτρ, απευθυνόμενος στους αναγνώστες του σαν να τους είχε απέναντί του, μας διηγείται συνταρακτικές ιστορίες που κόβουν την ανάσα –κάποιες από τις οποίες είναι αληθινές, αν και θα μας το αποκαλύψει μόνο στο τέλος στο σχετικό σημείωμα με τις ευχαριστίες του– για ανθρώπους καθημερινούς και συνηθισμένους που, εξαιτίας των περιστάσεων και των ιστορικών συγκυριών, κατόρθωσαν να ξεχωρίσουν από τους άλλους με μάλλον ανορθόδοξο τρόπο. Καλύτερο σκηνικό από την εποχή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου δε θα μπορούσε να υπάρξει, καθώς η εποχή εκείνη στη χαραυγή του εικοστού αιώνα είναι η αρχή, το "εφαλτήριο" για όλες τις επόμενες κοσμογονικές αλλαγές που θα ακολουθήσουν στη συνέχεια.

          Οι δύο κεντρικοί ήρωές μας είναι ο Αλμπέρ Μαγιάρ και ο Εντουάρ Περικούρ, δύο εντελώς αταίριαστοι νεαροί που οι συγκυρίες, η Μοίρα ή απλά η κακή τους τύχη θα τους φέρει κοντά, χωρίς έως τότε να γνωρίζονται προσωπικά, στον πιο αταίριαστο δυνατό τόπο, αυτόν των χαρακωμάτων, λίγο πριν από το τέλος του πολέμου και την επίτευξη της περίφημης ανακωχής με τους "γερμαναράδες"… Αμέτρητοι νέοι άντρες θυσιάστηκαν στο όνομα ενός πολέμου που όμοιό της δεν είχε ξαναδεί η ανθρωπότητα έως τότε, καθώς της έμελε να δει πολύ χειρότερους στο μέλλον. Άλλωστε είναι κοινό μυστικό πως τους πολέμους τους δημιουργούν πάντοτε οι γέροι και τους πολεμούν θυσιάζοντας τη ζωή τους οι νέοι. Ενώ, λοιπόν, ο πόλεμος οδεύει προς το τέλος του και τη συνθηκολόγηση των Γερμανών, ο φύσει απαισιόδοξος Αλμπέρ θεωρεί πως όλες αυτές οι φήμες περί ανακωχής είναι αβάσιμες, φοβούμενος να ελπίσει, να πιστέψει στο πολυπόθητο ενδεχόμενο της ειρήνης. Όμως, λίγο πριν επιβεβαιωθούν και από επίσημα χείλη οι παραπάνω φήμες, ο υπολοχαγός τους, ο μονίμως τσαντισμένος και οργίλος Ανρί ντ’ Ολνέ-Πραντέλ δίνει εντολή σε δύο συναδέλφους τους παρατηρητές να βγουν από το χαράκωμα και να πάνε να ερευνήσουν για τίποτα "γερμαναράδες" που τυχόν κρύβονται. Οι δύο στρατιώτες θέλοντας και μη βγαίνουν στο "σεληνιακό" –από τις εκρήξεις και τις απανωτές οβίδες τοπίο– μόνο και μόνο για να συναντήσουν σε ελάχιστα λεπτά τον θάνατό τους από τα υποτιθέμενα εχθρικά πυρά. Έξαλλοι οι στρατιώτες της υπόλοιπης μονάδας βγαίνουν αλαλάζοντες από το χαράκωμα υπό τη διοίκηση του μαινόμενου Πραντέλ και μαζί τους ο Αλμπέρ και ο Εντουάρ. Όμως, ο διάβολος έχει πολλά ποδάρια και ο αποπροσανατολισμένος Αλμπέρ βρίσκει τα πτώματα των νεκρών συναδέλφων του, ανακαλύπτοντας σοκαρισμένος πως δεν είναι χτυπημένοι στο μπροστινό μέρος του σώματός τους όπως όφειλαν αλλά στην πλάτη. Προσπαθώντας να ταιριάξει τα αταίριαστα μέσα στο μπερδεμένο και απλοϊκό μυαλό του, πέφτει μέσα σε έναν τεράστιο λάκκο από όπου όσο κι αν προσπαθεί δεν μπορεί να βγει χωρίς βοήθεια. Το ανησυχητικό δε είναι πως ο υπολοχαγός Πραντέλ, ο οποίος τον ανακαλύπτει ύστερα από λίγο και τον κοιτάζει υπεροπτικά από το χείλος του λάκκου, δε φαίνεται να έχει καμία διάθεση να του τείνει "χείρα βοηθείας". Για να γίνουν τα πράγματα ακόμα χειρότερα, σκάει μια οβίδα και ρίχνει τόνους χώματος πάνω στον άτυχο Αλμπέρ που συνειδητοποιεί ότι εκεί θα συναντήσει τον θάνατό του και δε θα μπορέσει να επιστρέψει ποτέ πίσω στην πατρίδα και στην πολυαγαπημένη του Σεσίλ αφού πλέον έχει θαφτεί ζωντανός. Ή μήπως η μοίρα του, η τύχη του ή ο καλός Θεός θα του στείλει έναν "άγγελο εξ’ ουρανού" ντυμένο στα χακί για να τον σώσει και με ποιο αβάσταχτο κόστος θα γίνει αυτό;

          Ο χαρισματικός Πιερ Λεμέτρ με το εκπληκτικό μυθιστόρημά του «Καλή Αντάμωση Εκεί Ψηλά» μας ανοίγει ένα τεράστιο "παράθυρο" στα γεγονότα που ακολούθησαν την περίοδο του τέλους του Α’ παγκοσμίου πολέμου, επικεντρώνοντας την προσοχή του και το αμείωτο ενδιαφέρον μας στη Γαλλία. Οι δύο ήρωές μας επιστρέφουν, με ορατά τα σωματικά τους τραύματα και αφανέρωτα αλλά πάντα υποβόσκοντα τα ψυχικά τους τραύματα, σε μια χώρα που θυσίασε μεγάλο μέρος από τους νέους της σε έναν πόλεμο που θα την ταλαιπωρούσε πολύ καιρό μετά το τέλος του. Η θέληση της χώρας είναι να τιμήσει τους στρατιώτες που έδωσαν τη ζωή τους, όμως κάπου στη διαδρομή ξεχνάει πως θα έπρεπε περισσότερο να φροντίσει εκείνους που επέζησαν και γύρισαν πίσω, έχοντας ήδη χάσει τις θέσεις εργασίας που είχαν πριν από τον πόλεμο. Οι περισσότεροι ρακένδυτοι, πάμφτωχοι και άστεγοι, κάποιοι με φανερές αναπηρίες και άλλοι με καλά κρυμμένες ψυχικές αναπηρίες, βρίσκονται σε μια πατρίδα που βιάζεται να επιστρέψει στην κανονικότητά της, λησμονώντας πως αυτοί που χρειάζονται περισσότερο τη στήριξή της είναι οι επιζήσαντες και όχι οι πεσόντες.

          Είναι γεγονός, όμως, πως η πονηριά και η ευρηματικότητα είναι ένα γνώρισμα του ανθρώπου που συναντάται σε κάθε χώρα και κάθε εποχή, ειδικά όταν οι συνθήκες είναι δυσκολότερες και η επιβίωση είναι η πρώτη και κυριότερη μέριμνα. Έτσι, ο πάντα καιροσκόπος και αδίστακτος Πραντέλ, αφού εξασφαλίσει τον γάμο του με μία γυναίκα από "τζάκι", πλούσια όχι μόνο λόγω της τεράστιας περιουσίας που της έχει ήδη κληροδοτήσει ο τραπεζίτης πατέρας της αλλά, κυρίως, λόγω των ισχυρότατων και υψηλά ισταμένων γνωριμιών του, θα σκαρφιστεί έναν αδιανόητο τρόπο για να πλουτίσει σε βάρος της επιθυμίας των συγγενών των αμέτρητων θυμάτων του πολέμου να έχουν έναν τάφο για να κλάψουν τα αδικοχαμένα παιδιά, αδέρφια ή συζύγους τους. Ξεκινά έτσι μία γιγάντια προσπάθεια να εντοπιστούν στα πεδία μάχης, να εκταφούν, να μεταφερθούν και να ταφούν εκ νέου όλοι οι νεκροί γάλλοι στρατιώτες σε νεοσύστατες νεκροπόλεις στη Γαλλία, όπου θα υπάρχει μια ταφόπλακα με το όνομά τους. Όταν όμως, εισέλθει στην εξίσωση ο τριπλός παράγοντας "απληστία, ασυνειδησία, αισχροκέρδεια" τότε χάνεται κάθε αίσθηση καθήκοντος, εντιμότητας και ευπρέπειας. Ο αρρενωπός Πραντέλ, γεννημένος καρδιοκατακτητής, πανέξυπνος και αδίστακτος εκμεταλλευτής θα αρπάξει την ευκαιρία από τα "μαλλιά", επιδιώκοντας τον γρήγορο πλουτισμό και την προσθήκη πολλών εκατομμυρίων φράγκων δίπλα στον ξεπεσμένο τίτλο ευγενείας του. Από την άλλη, οι δύο νεαροί στρατιώτες, ο Αλμπέρ και ο Εντουάρ, που οι τύχες και οι μοίρες τους δέθηκαν απρόσμενα και αναπόφευκτα σε εκείνη την τελευταία, πολύνεκρη μάχη πριν τη λήξη του πολέμου, προσπαθούν να επιζήσουν κάνοντας δουλειές του ποδαριού και εξασφαλίζοντας μόνο τα απολύτως στοιχειώδη ώστε να μη λιμοκτονήσουν. Μέχρι που ο δαιμόνιος, ταλαντούχος και ιδιόμορφος Εντουάρ, που κρύβεται πίσω από αμέτρητες ευφάνταστες μάσκες, θα σκαρφιστεί μία απάτη ίσως μεγαλύτερη ακόμα και από αυτή των νεκροταφείων, η οποία θα τους εξασφαλίσει τεράστια χρηματικά κεφάλαια ώστε να διαφύγουν εκτός Γαλλίας και ζώντας μια χαρισάμενη υπόλοιπη ζωή.

          Ο Πιερ Λεμέτρ με το αριστουργηματικό του μυθιστόρημα «Καλή Αντάμωση Εκεί Ψηλά», μας προσφέρει ένα ανάγνωσμα συγκλονιστικό, ένα χρονικό του πολέμου μέσα από τα μάτια των απλών στρατιωτών αλλά και τα όσα ακολούθησαν σε μια κοινωνία ήδη διαταραγμένη και προβληματική η οποία αδυνατεί να πράξει όλα όσα οφείλει. Ήρωες που θα αποκτήσουν σάρκα και οστά, μας κατακτούν με την αληθοφάνειά τους, τα πάθη, τις αδυναμίες, τις ιδιαιτερότητές τους και τις αδίστακτες εμπνεύσεις τους, αποδεικνύοντάς μας πως ακόμα και η εξαπάτηση, η αισχροκέρδεια, η ηθική, η ανηθικότητα, η αλήθεια και το ψέμα έχουν πολλές αποχρώσεις και δεν είναι πάντα άσπρο–μαύρο, ούτε με απολύτως ευδιάκριτα όρια και σαφείς γραμμές. Ένα συγκλονιστικό, μεγαλειώδες μυθιστόρημα που αξίζει πραγματικά να διαβαστεί!

Υπόθεση Οπισθόφυλλου:

«Με τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου δύο στρατιώτες επιστρέφουν από τα χαρακώματα φέροντας σοβαρά σωματικά και ψυχικά τραύματα.

Θα προσπαθήσουν να επιβιώσουν σε μια Γαλλία που ξέρει να δοξάζει τους νεκρούς της, δεν μπορεί όμως να εξασφαλίσει μια αξιοπρεπή ζωή σε αυτούς που της χάρισαν τη νίκη.

Οι δύο φίλοι –ο Αλμπέρ, ένας ταπεινής καταγωγής δημόσιος υπάλληλος, και ο Εντουάρ, ένας καλλιτέχνης, περιφρονημένος από τον αυταρχικό τραπεζίτη πατέρα του– ζουν περιθωριοποιημένοι και αφημένοι στη μοίρα τους.

Καταφεύγουν στην απάτη και καταστρώνουν ένα άνευ προηγουμένου θεαματικό σχέδιο εθνικών διαστάσεων.

Παράλληλα, ο αξιωματικός τους Ανρί ντ’ Ονλέ-Πραντέλ, υπεύθυνος για τον θάνατο πολλών ανδρών του στο μέτωπο, προσπαθεί να πλουτίσει μετατρέποντας την οργάνωση των στρατιωτικών νεκροταφείων σε μια επιχείρηση αισχροκέρδειας.

Οι ζωές αυτών των πρωταγωνιστών θα συγκλίνουν δραματικά σε ένα αποκαλυπτικό, δυναμικό και λυτρωτικό φινάλε.

Ο συγγραφέας με αριστοτεχνικό τρόπο αναπαριστά το παρελθόν και μεταφέρει τη βαριά ατμόσφαιρα μιας κοινωνίας όπου θριαμβεύουν αδίστακτοι καιροσκόποι και δειλοί που παριστάνουν τους ήρωες.

Με αμείωτο σασπένς και αστυνομική πλοκή συνθέτει τη μεγάλη τραγωδία εκείνης της χαμένης γενιάς.»