"ΑΓΙΟΙ ΚΑΙ ΔΑΙΜΟΝΕΣ", του Γιάννη Καλπούζου - Γράφει η Κλειώ Τσαλαπάτη

"ΑΓΙΟΙ ΚΑΙ ΔΑΙΜΟΝΕΣ", του Γιάννη Καλπούζου - Γράφει η Κλειώ Τσαλαπάτη
Εκδόσεις Μεταίχμιο
Σελίδες: 752
Τιμή: 20,90 ευρώ

Το ιστορικό αυτό μυθιστόρημα το αγόρασα το Μάϊο του 2011, λίγες μέρες αφότου εκδώθηκε. Έως τότε, δε γνώριζα το συγγραφέα, ούτε τον άνθρωπο Γιάννη Καλπούζο. Δεν είχα ακόμη την τιμή. Αυτό που με ώθησε να πάρω το βιβλίο του στα χέρια μου ήταν ο πρωτότυπος τίτλος του και το υπέροχο εξώφυλλό του.
Όταν ξεκίνησα να το διαβάζω συνειδητοποίησα πως είχα μπροστά μου ένα μεγάλο λογοτεχνικό έργο, από αυτά που διαβάζεις σε πολύ αραιά χρονικά διαστήματα λόγω του "βάρους" τους, αλλά σίγουρα τα ξαναδιαβάζεις αρκετές φορές στη ζωή σου και, χωρίς να το θέλεις, σε στοιχειώνουν για πάντα. Μένει χαραγμένο για πάντα στο μυαλό σου, σαν ένα βιβλίο αριστουργηματικό, συγκλονιστικό, που η θέση του είναι πλάϊ στους κλασσικούς συγγραφείς της Ελληνικής και Παγκόσμιας λογοτενίας. Αυτό το γράφω και το υποστηρίζω, χωρίς καμιά διάθεση υπερβολής, διότι το πιστεύω ακράδαντα.
Το "Άγιοι και Δαίμονες" είναι ένα βιβλίο που σε καθηλώνει από τις πρώτες σελίδες του, καθώς σε μεταφέρει στα ταραγμένα εκείνα χρόνια της Τουρκοκρατίας, στην Κωνσταντινούπολη, "εις ταν Πόλιν", "Ίστανμπούλ", λίγο πριν και όταν πλέον το ελληνικό γένος ξεσηκώθηκε. Αυτή η χρονική και τοπική επιλογή του συγγραφέα καθιστά το βιβλίο του πρωτότυπο και μοναδικό. Έχουμε διαβάσει αρκετά βιβλία για την ίδια την Επανάσταση του 1821, είτε από την πλευρά των Ελλήνων, είτε από την πλευρά των Τούρκων, όχι όμως τοποθετημένα στο χώρο της Κωνσταντινούπολης και των αντιποίνων που υπέστησαν οι Έλληνες της Πόλης.
Σε έναν πόλεμο πάντα οι απώλειες είναι αμοιβαίες, ποτέ δεν πλήττεται μόνο η μία πλευρά. Ο συγγραφέας λοιπόν μας παρουσιάζει άψογα και ολοζώντανα τις φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν από τους Τούρκους στους Ρωμιούς, αλλά και το αντίστροφο. Ο "δαίμονας" του πολέμου βγάζει το χειρότερο και βαρβαρότερο εαυτό των ανθρώπων στην επιφάνεια και ο κάθε φιλειρηνικός και πράος, μέχρι πρότινος, άνθρωπος μπορεί να γίνει ικανός για τις χειρότερες, ανομολόγητες πράξεις. Και όταν οι πράξεις αυτές λαμβάνουν χώρα στο πεδίο της μάχης, τότε δε σοκάρουν τόσο. Όταν όμως διαπράττονται σε βάρος των αμάχων τότε αποκτούν άλλη βαρύτητα, διάσταση και σημασία.
Μέσα από τους δύο κεντρικούς ήρωες του βιβλίου, το Τζανή και τον Ανθία, ο Γιάννης Καλπούζος ζωντανεύει με απίστευτη ακρίβεια τα γεγονότα των πρώτων περίπου 30 χρόνων του 19ου αιώνα. Μπροστά από τα μάτια μας περνούν σκηνές με τις διώξεις των Ελλήνων της Πόλης, μάχες και ιστορικά γεγονότα, που αποκτούν πιο προσωπική υπόσταση, καθώς τις διαβάζουμε μέσα από επιστολές και αφηγήσεις του κάθε ήρωα ξεχωριστά.
Η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας είναι η πραγματική "ζωντανή" γλώσσα της εποχής, με όλο το συνοθύλλευμα της ντοπιολαλιάς, του κράματος ελληνικών και τούρκικων και φυσικά με αναλυτικό γλωσσάρι στο τέλος του βιβλίου, αλλά και υποσημειώσεις και επεξηγήσεις σε κάθε σχεδόν σελίδα.
Αυτό το βιβλίο ήταν για μένα μια τεράστια "τράπεζα γνώσεων" για εκείνη την εποχή, καθώς γνώρισα, πέρα από τα ιστορικά γεγονότα των ταραγμένων εκείνων χρόνων, πολλά ήθη και έθιμα, λαογραφικά στοιχεία, ρητά και τραγούδια, όπως επίσης και παραστατικότατες περιγραφές ανθρώπων, χαρακτήρων, τοποθεσιών, καταστάσεων, μαχών και βασανιστηρίων. Διαβάζοντάς το αισθανόμουν κάθε στιγμή πως είχα "διακτινιστεί" σε εκείνο το ζοφερό παρελθόν και μπορούσα να παρατηρήσω από κοντά κάθε γεγονός που συνέβαινε.
Δε μπορώ, καν, να φανταστώ πόσες ώρες ξόδεψε ο συγγραφέας πάνω από ιστορικές πηγές για να μπορέσει να ζωντανέψει μπρος στα μάτια των έκπληκτων αναγνωστών του εκείνη την εποχή. Το μόνο που μπορώ να πω μετά βεβαιότητας, είναι πως ο Γιάννης Καλπούζος είναι ένας χαρισματικός συγγραφέας, κορυφαίος του είδους του, που κερδίζει τους αναγνώστες του από το πρώτο βιβλίο του το οποίο θα πάρουν στα χέρια τους. Εγώ, τουλάχιστον, δηλώνω πιστή και ένθερμη αναγνώστριά του, περιμένω κάθε νέο βιβλίο του με ανυπομονησία και σας συστήνω ανεπιφύλακτα να διαβάσετε το βιβλίο αυτό, διότι πρόκειται για ένα από τα αριστουργήματα στο χώρο του ιστορικού μυθιστορήματος!!!

Υπόθεση Οπισθόφυλλου:

"Μυθοπλασία και πραγματικότητα συνυφαίνονται στο υφαντό της Πόλης από το 1808 ως το 1831. Καθημερινή ζωή, έρωτες, δυνατές φιλίες, πλούτη, φτώχεια, οραματιστές, συμμορίες των δρόμων, χασικλήδες, δερβίσηδες, γενίτσαροι· αρνησίθρησκοι, κρυπτοχριστιανοί, δεισιδαιμονίες, ερωτικά ξόρκια, χαμένα όνειρα, οι γυναίκες στη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού· πυρκαγιές, παζάρια, βεγγέρες, καπηλειά των 1.000 τ.μ., η τρομερή φυλακή του Μπάνιον, το μπουντρούμι και η αστυνομία του Πατριαρχείου· κοινά σχολεία, η Μεγάλη του Γένους Σχολή, ερωμένες Πατριαρχών, λεσβίες, αρώματα, λάσπες, βασανιστήρια, πανούκλα· προεπαναστατική περίοδος, Φαναριώτες, συνωμοσίες, μυστικές εταιρείες, προδότες, μισαλλοδοξία, οι σφαγές στην Πόλη το 1821· Ρωμιοί, Οθωμανοί, Αρμένιοι, Φράγκοι, Εβραίοι. Κι ακόμα, Πόντος, Χίος, Δραγατσάνι, Μανιάκι, Αλεξάνδρεια. Πόθος, φόβος, όχλος, άγιοι και δαίμονες. Ένα επικό μυθιστόρημα που καθηλώνει τον αναγνώστη με την περιπετειώδη ζωή των ηρώων του, την ατμόσφαιρά του, τη χειμαρρώδη γλώσσα του, το συναίσθημα, τον στοχασμό, τις αστείες καταστάσεις και την ολοζώντανη αναπαράσταση της εποχής εκείνης."

Το συγγραφικό τέχνασμα του Γιάννη Καλπούζου συνίσταται στο ότι εμφανίζει τον κεντρικό του ήρωα να είναι ο συγγραφέας του βιβλίου και να τροφοδοτεί, ο ίδιος ο ήρωας, την αφήγηση με παρένθετες διηγήσεις από τα πρόσωπα που συγκροτούν την καθημερινότητά του, και συνεπώς αποτελούν τους άλλους χαρακτήρες του μυθιστορήματος, αλλά και να εντάσσει επιστολές και ημερολογιακές καταγραφές αυτών των προσώπων. Έτσι ο Γιάννης Καλπούζος πλουτίζει την αφήγηση και το κείμενο χρωματίζεται με την ιδιαιτερότητα της φωνής και του τρόπου κάθε αφηγητή.
Σημαντικό πλεονέκτημα και μαζί κατάκτηση του συγγραφέα αποτελεί η γλώσσα του μυθιστορήματος. Είναι αφ' ενός η καθομιλουμένη κοινή ρωμέϊκη, προσμεμιγμένη με πλήθος λέξεων της οθωμανικής κοινής, αφ' ετέρου η λόγια ελληνική της εποχής. Η λαϊκή γλώσσα είναι προσαρμοσμένη από τον συγγραφέα έτσι ώστε να γίνεται κατανοητή σήμερα. Οι οθωμανικές λέξεις και εκφράσεις, πολλές εκ των οποίων είναι παραφθαρμένες ελληνικές, υπομνηματίζονται και επεξηγούνται στις σελίδες του βιβλίου. (Από κείμενο του Γιώργου Χ. Θεοχάρη στην BookPress.gr, 19/2/2012