«ΜΕΡΤΖΑΝΗ – Το Δάκρυ Της Θράκης», της Μάρθας Πατλάκουτζα – Γράφει η Κλειώ Τσαλαπάτη

«ΜΕΡΤΖΑΝΗ – Το Δάκρυ Της Θράκης», της Μάρθας Πατλάκουτζα – Γράφει η Κλειώ Τσαλαπάτη

Εκδόσεις: Έξη

Σελίδες: 496

Τιμή: 14,40 €

          Η «Μερτζανή» είναι το πρώτο βιβλίο της Μάρθας Πατλάκουτζα, το δεύτερο κατά σειρά εκδοθέντων έργων της, που διάβασα και ειλικρινά κατενθουσιάστηκα. Πρόκειται για μια αληθινή ιστορία, τη ζωή της γιαγιάς της συγγραφέως με το ασυνήθιστο όνομα Μερτζανή, που σημαίνει το σπάνιο κόκκινο κοράλλι της Μαύρης Θάλασσας. Η γραφή της συγγραφέως με «αιχμαλώτισε» από την πρώτη σελίδα έως την τελευταία, καθώς η διήγηση ενός οικογενειακού έπους –σε συνδυασμό με τα πολλά και καθοριστικά ιστορικά γεγονότα του πρώτου μισού του 20^ου αιώνα– ήταν συναρπαστική και καθηλωτική.

          Μπορεί στο σχολείο να διδασκόμαστε Ιστορία, υπό την έννοια μιας άνυδρης, ανούσιας και πεζής απαρίθμησης εκατοντάδων ημερομηνιών και ιστορικών γεγονότων τα οποία αναγκαστικά αποστηθίζουμε, όμως πέρα από τα πολύ βασικά και επαναλαμβανόμενα γνωστότερα συμβάντα, δε νομίζω ότι μαθαίνουμε ούτε συνειδητοποιούμε πολλά για τις πραγματικές κοινωνικές συνέπειες των γεγονότων αυτών στον εκάστοτε λαό. Άλλωστε, η πραγματική ιστορία ενός τόπου κι ενός λαού δε γίνεται γνωστή μόνο μέσα από την παράθεση ψυχρών συμβάντων, αλλά μέσα από τις προσωπικές ιστορίες και τις εξιστορήσεις των βιωμάτων των απλών ανθρώπων και των μαρτυριών τους οι οποίες κληροδοτούνται από γενιά σε γενιά.

Η Μάρθα Πατλάκουτζα κατάφερε να συνταιριάξει ευρηματικά την προσωπική ιστορία και τις διηγήσεις της προγόνου της με τα συγκλονιστικά γεγονότα του πρώτου μισού του πιο πολυκύμαντου, ίσως, αιώνα της ανθρωπότητας, δεδομένου ότι μέσα στον εικοστό αιώνα συνέβησαν δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, αμέτρητες καταστροφές και πολεμικές συρράξεις, αλλά και απίστευτη εξέλιξη στην τεχνολογία και τις εφευρέσεις. Ακόμα και στο φεγγάρι πάτησε ο άνθρωπος στο δεύτερο μισό αυτού του αιώνα! Η χώρα μας βρέθηκε στο «μάτι του κυκλώνα» ουκ ολίγες φορές και, ίσως, τα πιο χιλιοειπωμένα και χιλιοδιαβασμένα ιστορικά γεγονότα που μας αφορούν είναι η καταστροφή της Σμύρνης και ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Αυτό, όμως, που δε συνηθίζεται είναι να ασχολείται κάποιος, ιστορικός ή μη, με τα γεγονότα της Ανατολικής Θράκης και της αναγκαστικής μετακίνησης, στην ουσία του ξεριζωμού, των Ελλήνων Θρακιωτών προς τη δυτική Θράκη και την υπόλοιπη Ελλάδα.

Η συγγραφέας κατάφερε να ρίξει άπλετο φως όχι μόνο στην αυτούσια ζωή της πολυβασανισμένης Μερτζανής, αλλά και στα αυτούσια γεγονότα, καθώς και τις βαθύτερες αιτίες τους, που ξερίζωσαν χιλιάδες φιλήσυχους κατοίκους από τα πατρογονικά σπίτια και τις περιουσίες τους στην Ανατολική Θράκη και τους οδήγησαν στην προσφυγιά προς τη «Μητέρα Ελλάδα». Δυστυχώς αυτούς τους Θρακιώτες, παρά το γεγονός ότι βαθιά μέσα τους αισθάνονταν και ήταν Έλληνες, δεν τους καλοδέχτηκαν ούτε στη γενέτειρά τους οι Νεότουρκοι, ούτε στον τόπο καταγωγής τους οι ίδιοι οι Έλληνες. Στην πρώτη περίπτωση τους κυνηγούσαν και τους θανάτωναν ως ανεπιθύμητους «γκιαούρηδες» και στη δεύτερη τους περιθωριοποιούσαν και τους απέρριπταν ως ξενόφερτους «τουρκόσπορους»!

Η ζωή της ηρωίδας μας, αν και πραγματική, είναι ένα «παραμύθι» για ενήλικες, με συνταρακτικά γεγονότα, ανείπωτη δυστυχία και αβάσταχτα τραγικά πλήγματα, τα οποία μόνο μια ισχυρή προσωπικότητα με αδαμάντινο χαρακτήρα σαν τη Μερτζανή θα μπορούσε να αντέξει χωρίς να λυγίσει, χωρίς να μισήσει, χωρίς να υποπέσει στις πάμπολλες παγίδες που η σκληρή Μοίρα τής έστηνε συνεχώς. Αντίθετα εκείνη, επιδεικνύοντας απίστευτη δύναμη ψυχής, άντεξε και διατήρησε αμείωτο σθένος και αξιοπρέπεια, υπερπηδώντας κάθε ανυπέρβλητο εμπόδιο και προσαρμόζοντας τον τρόπο ζωής της στις εκάστοτε απάνθρωπες, συχνά, συνθήκες. Δεν έχασε στιγμή την ανθρωπιά και την ευγένεια της ψυχής της, αν και συχνά κι απρόσμενα έχασε τους αγαπημένους της ανθρώπους, ακόμα και τον λόγο της ίδιας της ύπαρξής της.

Η Μάρθα Πατλάκουτζα με τη «Μερτζανή» της μας χάρισε ένα μυθιστόρημα πολυεπίπεδο, συγκλονιστικό, βαθιά ανθρώπινο, τραγικό αλλά και ελπιδοφόρο, ένα βιβλίο–μάθημα ζωής, το οποίο μένει βαθιά χαραγμένο στη μνήμη του αναγνώστη για πάντα. Είναι ένα βιβλίο για το οποίο αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στη συγγραφέα και το οποίο σας προτείνω ανεπιφύλακτα να διαβάσετε, Φίλοι μου!

Υπόθεση Οπισθόφυλλου:

«Οκτώβρης 1922... Στις όχθες του ποταμού Έβρου στέκει ένα νεαρό κορίτσι με βρόμικα ρούχα και πρόσωπο βουτηγμένο στην απόγνωση. Νιώθει το βάρος της ευθύνης να συνθλίβει τους μικροκαμωμένους ώμους της... Πρέπει να διασχίσει το ποτάμι μαζί με την αδερφή της, το κάρο και τα ζωντανά.

Ορφανή από μητέρα, ξεριζωμένη από πατρίδα, η Μερτζανή δεν σταματά να αγωνίζεται και να ξεπερνάει τον εαυτό της.

Ποιος τη στηρίζει στα χίλια βάσανα, στον θάνατο, στον αβάσταχτο πόνο; Μονάχα μια φωνούλα μέσα της, μια γλυκιά φωνή που δε σιωπά ποτέ, μια διακριτική λάμψη που δεν την αφήνει να παραδοθεί, όσο κι αν λυγίζει. Και η Μερτζανή θα λυγίσει πολλές φορές. Χάνει το στήριγμά της ξανά και ξανά, χάνει τις μεγάλες της αγάπες, χάνει κάθε δύναμη…

Η συγκλονιστική ιστορία μιας αξιοθαύμαστης γυναίκας που δεν έχασε ποτέ την αξιοπρέπειά της και την τόλμη της.

Μερτζανή… κοράλλι σπάνιο, όπως και η ψυχή της. Μια ψυχή που συνεχώς διώκεται… ένας διωγμός που τέλος δεν έχει… Αυτή είναι η ιστορία της.»