«ΟΤΑΝ ΣΚΟΤΩΝΟΥΝ ΤΑ ΚΟΤΣΥΦΙΑ», της Harper Lee – Γράφει ο Γιώργος Πανόπουλος

«ΟΤΑΝ ΣΚΟΤΩΝΟΥΝ ΤΑ ΚΟΤΣΥΦΙΑ», της Harper Lee – Γράφει ο Γιώργος Πανόπουλος

Εκδόσεις: Χαρλένικ Ελλάς

Σελίδες: 473

Τιμή: 9,80 €

Το «Όταν Σκοτώνουν Τα Κοτσύφια» είναι ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα της αμερικανικής λογοτεχνίας. Συνιστά ορόσημο της σύγχρονης λογοτεχνίας για λόγους τους οποίους θα εξηγήσουμε παρακάτω.

Γράφτηκε στις αρχές της δεκαετίας του ‘60, την ώρα που ο Κένεντι γινόταν πρόεδρος της Αμερικής και προβλέπονταν αλλαγές στα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ ο Κινγκ ξεκινούσε τα πανανθρώπινα κυρήγματά του. Οπωσδήποτε η Χάρπερ Λι δεν επηρεάστηκε από αυτά τα γεγονότα, αφού η συγγραφή του βιβλίου διεξήχθη στις απαρχές αυτών των γεγονότων, ωστόσο, η δημοσίευση ενός τόσο αντιρατσιστικού μυθιστορήμτος συνέπεσε με την αγωνιώδη προσπάθεια μιας ολόκληρης χώρας να ξεπεράσει τις προκαταλήψεις της. Παρόλα αυτά, το βιβλίο αναφέρεται σε προγενέστερη εποχή, αυτή της δεκαετίας του ‘30, λίγο πριν επικρατήσει ο ναζισμός στην Ευρώπη.

Περί κοτσυφιών, λοιπόν, μιλάμε και είναι απαραίτητο να εξηγήσουμε τον τίτλο. Με τον όρο κοτσύφι αποδώθηκε στα ελληνικά η αγγλική φράση ‘mocking birds’,  αναφερόμενη σε ένα είδος πουλιού που έχει την ικανότητα να μιμείται όλα τα υπόλοιπα στο κελάιδισμά τους. Κεντρική ιδέα αυτού του μυθιστορήματος επομένως, είναι ότι μπορούμε να σκοτώσουμε όσες κίσσες θέλουμε αλλά όχι τα κοτσύφια. Γιατί τα κοτσύφια δεν κάνουν τίποτε παραπάνω πέρα από το να ομορφαίνουν τη ζωή μας. ‘Κοτσύφια’ αποκαλούνται όλοι εκείνοι οι αθώοι άνθρωποι που αδικούνται λόγω χρώματος, φυλής, θρησκείας ή γενικά λόγω διαφορετικότητας.

Μέσα από τα μάτια ενός μικρού παιδιού, της Σκάουτ, η Χάρπερ Λι επιχειρεί να περιγράψει μια ολόκληρη κοινωνία. Το Μέικομπ είναι φαινομενικά ένα φιλήσυχο μέρος. Είναι τόσο κλειστό όμως, που δεν αφήνει τίποτα διαφορετικό να εισχωρήσει. Προστατεύεται καλά στηριζόμενο σε θρησκοληπτικές ιδεοληψίες, ηθικοπλαστικές αντιλήψεις και γενικές προκαταλήψεις. Ζει την ενάρετη ζωή του βουτηγμένη στην υποκρισία. Τα νερά έρχεται να ταράξει ο δικηγόρος Άττικους και πατέρας της μικρής Σκάουτ όταν αποφασίζει να υπερασπιστεί έναν αθώο αλλά μαύρο πολίτη που όλοι καταδικάζουν λόγω χρώματος. Έχουν προαποφασίσει ότι είναι ένοχος για το βιασμό μιας λευκής και συμπαρασύρουν με τις κατηγορίες τους τον δικηγόρο που θέλει να τον υπερασπιστεί. Κι η μικρούλα κόρη αδυνατεί να καταλάβει όλη αυτή την πρόδηλη αδικία από το ανθρώπινο είδος.

Ο Άττικους προσπαθεί να εμφυσήσει τις δέουσες ηθικές αξίες στα παιδιά του, ακόμα κι ενάντια στην οικογένειά του που τον υποτιμά λόγω αυτή της υπόθεσης. Είναι εκείνος ο φιλειρηνικός και κατευναστικός άνθρωπος που πασχίζει να διατηρεί ισορροπίες και να μένει πιστός στις ιδέες του.  Αξιοσημείωτο είναι ότι η Χάρπερ Λι κλείνει το έργο με το αποτέλεσμα όλης αυτής της επιθετικής συμπεριφοράς και της εξύψωσης μιας συγκεκριμένης φυλής που δεν είναι άλλο παρά η άνοδος του εθνικισμού, του ολοκληρωτισμού και του ακραίου ναζιστικού κινήματος.

Το «Όταν Σκοτώνουν Τα Κοτσύφια» διδάσκεται σήμερα στα σχολεία της Αμερικής. Πέραν του ό,τι πρόκειται για ένα από τα πιο αξιόλογα λογοτεχνικά αριστουργήματα, συνιστά ταυτόχρονα το πλέον αντιραστστικό κείμενο.  Είναι μια ηθική αφύπνιση. Συγκινεί και αγγίζει τις χορδές οποιουδήποτε πλάσματος θέλει να λέγεται άνθρωπος. Αποκαλύπτει το σκληρό περιβάλλον και τα υποκριτικά κατασκευάσματα της ανθρωπότητας προκειμένου να ισχυροποιηθούν ή να διασφαλήσουν το είδος. Η Αμερική του τότε δεν είναι μακριά ούτε από την Αμερική του σήμερα, ούτε από τον δικό μας κόσμο.

Υπόθεση Οπισθόφυλλου:

«Σκοτώστε όσες κίσσες θέλετε, αν μπορείτε να τις πετύχετε, αλλά να θυμάστε ότι είναι αμαρτία να σκοτώνεις τα κοτσύφια».

Αυτή είναι η συμβουλή του δικηγόρου Άττικους Φιντς στα παιδιά του, καθώς ο ίδιος αποφασίζει να υπερασπιστεί στο δικαστήριο το πραγματικό «κοτσύφι» αυτής της υπέροχης ιστορίας, έναν νεαρό μαύρο...

Μέσα από τα παιδικά μάτια της Σκάουτ και του Τζεμ Φιντς, η Χάρπερ Λη εξερευνά με αναντίρρητη εντιμότητα και αστείρευτο χιούμορ τον παραλογισμό της στάσης των ενηλίκων απέναντι στις φυλετικές και κοινωνικές διακρίσεις στον Αμερικανικό Νότο της δεκαετίας του 30.
Τα φαινομενικά γαλήνιο και ειρηνικό Μέικομπ της Αλαμπάμα είναι στην πραγματικότητα βουτηγμένο στην προκατάληψη, τη βία και την υποκρισία. Αλλά τη ναρκωμένη συνείδηση της πόλης θα συνταράξει το σθένος ενός ανθρώπου που αγωνίζεται για δικαιοσύνη...

Ένα από τα πιο αγαπημένα μυθιστορήματα που γράφτηκαν ποτέ, το Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια συγκαταλέγεται ανάμεσα στα αξιολογότερα κλασικά έργα της σύγχρονης λογοτεχνίας. Έχει κερδίσει πολλές διακρίσεις, μεταξύ των οποίων και το Βραβείο Πούλιτζερ, μεταφράστηκε σε πάνω από σαράντα γλώσσες και μεταφέρθηκε με μεγάλη επιτυχία στον κινηματογράφο.»