«ΤΟ ΧΑΜΕΝΟ ΝΟΜΠΕΛ – Μια Αληθινή Ιστορία», του Κώστα Αρκουδέα – Γράφει η Λία Μίλτου

«ΤΟ ΧΑΜΕΝΟ ΝΟΜΠΕΛ – Μια Αληθινή Ιστορία», του Κώστα Αρκουδέα – Γράφει η Λία Μίλτου

Εκδόσεις: Καστανιώτη

Σελίδες: 576

Τιμή: 17,17 €

Ένα εκπληκτικό και απρόβλεπτο βιβλίο, ένα δοκίμιο για τον μεγάλο Νίκο Καζαντζάκη, που ύστερα από πολλές δεκαετίες έρχεται να ταράξει τα νερά του πολιτικού και εκκλησιαστικού κατεστημένου εκείνης της εποχής. Το συνιστώ ανεπιφύλακτα, χωρίς να διεκδικώ τίτλους ειδήμονος, ούτε κριτικού βιβλίων, η αναγνωστική μου παιδεία έχει προέλθει από την πολύχρονη ενασχόλησή μου με τη Λογοτεχνία.

Ανοίγοντας το βιβλίο, το πρώτο σοκ ήταν η ανάγνωση της ανακοίνωσης του ιερωμένου ιεροκήρυκα την ημέρα της κηδείας του Νίκου Καζαντζάκη. Μια ντροπιαστική δημοσίευση σε εκκλησιαστικό έντυπο, ένα ξέσπασμα μίσους προς το χριστεπώνυμο ποίμνιον, που παρέστη στην κηδεία του «υβριστή της εκκλησίας», που έφτασε τη χώρα στη «συντέλεια των αιώνων» και στη «Δευτέρα Παρουσία».

Η απάντηση ήρθε ενάμιση χρόνο αργότερα στη χήρα του Καζαντζάκη από τον Γάλλο Νομπελίστα στοχαστή και συγγραφέα Αλμπέρ Καμύ: «…λυπόμουν να δεχτώ μια διάκριση που ο Καζαντζάκης άξιζε εκατό φορές περισσότερο…».

Ξεκινώντας από τη βιογραφία του Άλφρεντ Νόμπελ και τη δημιουργία του Ιδρύματος Νόμπελ, μετά το θάνατό του, προκύπτουν πολλά ερωτήματα στον αναγνώστη, γιατί σπουδαίοι συγγραφείς δεν πήραν Νόμπελ και ποιο ήταν το ασφαλές κριτήριο για την απονομή του βραβείου. Με εμπεριστατωμένη έρευνα, αδιάσειστα ντοκουμέντα, πλούσια βιβλιογραφία και πολλές παραπομπές, ο συγγραφέας ξετυλίγει όλο το σκοτεινό παρασκήνιο που στέρησε το Νόμπελ στον ογκόλιθο της Ελληνικής και Παγκόσμιας Λογοτεχνίας Νίκο Καζαντζάκη. Αλλά δεν έχασε μόνο ο Καζαντζάκης το μεγάλο βραβείο. Την ευκαιρία έχασε όλη η χώρα, γιατί για πρώτη φορά θα κατακτούσε το Νόμπελ Έλληνας πεζογράφος. Τα δυο Νόμπελ που δόθηκαν αργότερα, τα κέρδισαν δύο ποιητές ο Σεφέρης και ο Ελύτης, όχι πεζογράφοι.

Συνεχίζοντας ο συγγραφέας παραθέτει ονόματα καταξιωμένων και παγκοσμίως αναγνωρισμένων προσωπικοτήτων που παραγκωνίζονται από τη Σουηδική Ακαδημία και βραβεύονται κορυφαίες μετριότητες. Παίρνει το Νόμπελ Ειρήνης ο Χένρυ Κίσινγκερ, υπεύθυνος για τον θάνατο χιλιάδων αμάχων στο Βιετνάμ και δεν βραβεύεται ο Μαχάτμα Γκάντι, που η ζωή και το έργο του έγιναν συνώνυμα της Ειρήνης. Αυτά συμβαίνουν όταν και στην Ακαδημία των Αθανάτων επικρατούν πολιτικές σκοπιμότητες.

Από τους Έλληνες πρώτος παίρνει το Νόμπελ ο Σεφέρης, από τη μια ο διπλωμάτης Σεφεριάδης και από την άλλη ο ποιητής Σεφέρης. Και δεύτερος ο Ελύτης. Ένας Ελύτης ο οποίος αντίθετα με την ποίηση, θέλγεται από το βιβλίο. Το βιβλίο αυτό άργησε να έρθει, ήρθε μετά από 2 περίπου δεκαετίες. Ήταν το « Άξιον Εστί», που μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης και σημάδεψε μια ολόκληρη γενιά.

Συνεχίζει με τον ποιητή της «Ρωμιοσύνης» Γιάννη Ρίτσο, που εκτοπίστηκε για τις πολιτικές του ιδέες στο κολαστήριο της Μακρονήσου και αργότερα βαριά άρρωστος στον Αϊ-Στράτη. Όταν το 1979 η Σουηδική Ακαδημία προτείνει από κοινού το ΝΟΜΠΕΛ σε Ελύτη και Ρίτσο, αρνούνται και οι δυο και το ΝΟΜΠΕΛ απονέμεται στον Ελύτη.

Ύστερα από αυτή την εισαγωγή των 100 και πλέον σελίδων ο συγγραφέας εισέρχεται στο σκοτεινό παρασκήνιο ενάντια στη βράβευση του Καζαντζάκη με συνυποψήφιο τον Άγγελο Σικελιανό. Πρωταγωνιστής και πολέμιος ο Σπύρος Μελάς, που σκιαγραφείται θαυμάσια από τον συγγραφέα για τις εναλλαγές των πολιτικών του πεποιθήσεων και παρακολουθώ κατάπληκτη βήμα-βήμα την αμφιβόλου αξίας συγγραφική του πορεία. Γίνεται μέλος της Ακαδημίας Αθηνών με αποκορύφωμα αργότερα Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθανάτων.

Στο στόχαστρο του Μελά μπαίνει ο Καζαντζάκης και καθημερινά δημοσιεύει  λίβελους στον τύπο αποκαλώντας τον ειρωνικά σαν Ρώσο συγγραφέα Νικολάι Καζάν. Η πολιτεία και το παλάτι τον πολεμά λυσσαλέα, χαρακτηρίζοντάς τον κομμουνιστή, δημόσιο κίνδυνο, άθεο και διαφθορέα των νέων. Παράλληλα η εκκλησία, θυμίζοντας μέρες Ιεράς Εξέτασης, του ρίχνει «Ανάθεμα» και απαγορεύεται από τον Πάπα η κυκλοφορία των βιβλίων του. Και η πιο ακραία κίνηση ήταν το ταξίδι του Μελά στη Σουηδία με σκοπό να αποτρέψει τη βράβευση του Καζαντζάκη. Επί 10 χρόνια αγωνίζεται ο μεγάλος συγγραφέας να κερδίσει το κορυφαίο βραβείο, αλλά οι αντίζηλοι συγγραφείς τον διαβάλλουν στη Σουηδική Επιτροπή. Και η Ελλάδα να τρώει τις σάρκες της για να μην πάρει ΝΟΜΠΕΛ για πρώτη φορά η Ελληνική Πεζογραφία!

Τον Καζαντζάκη ακόμα και νεκρό τον  φοβόταν. Η εκκλησία αρνείται και στον θάνατό του ακόμα να θάψει τη σορό του σε νεκροταφείο, με αποτέλεσμα να ταφεί σε προμαχώνα του Ηρακλείου. Το μνήμα ήταν καμωμένο από πέντε μεγάλες πέτρες και πάνω του στήθηκε ένας λεπτός ξύλινος σταυρός. Στην πλάκα του μνήματος χαράχτηκε η ρήση του κυνικού φιλοσόφου Δημόνακτα: «Δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβούμαι τίποτα, είμαι λεύτερος». Αυτή η επιγραφή ταυτίζεται με τις πεποιθήσεις του Καζαντζάκη.

Όλη η ζωή του από την παιδική ακόμα ηλικία με τον δεσποτικό πατέρα του, τους δυο γάμους του, τη Γαλάτεια Αλεξίου πρώτα και την Ελένη Σαμίου αργότερα, όλο το συγγραφικό έργο του, τα μυθιστορήματα, οι ποιητικές συνθέσεις του, τα θεατρικά έργα, τα ταξιδιωτικά βιβλία, η « Οδύσσεια» που τη θεωρεί το μεγαλύτερο επίτευγμά του, το οποίο όμως δεν παραδέχεται ο Δημήτρης Λιαντίνης από τον πανεπιστημιακό χώρο, όλα αυτά καταγράφονται  λεπτομερώς  από τον συγγραφέα και μαθαίνει ο αναγνώστης άγνωστες πτυχές από την πολυτάραχη ζωή του. Δεν ζωγραφίζει την αγιογραφία του, με αντικειμενικότητα καταγράφει τις αρετές, αλλά και τα ελαττώματά του, τα «κουσούρια» του, όπως τα αποκαλεί.

Ο Καζαντζάκης ούτε Άθεος ήταν, ούτε κομμουνιστής, ούτε διεφθαρμένος. Ήταν παιδί της εποχής του. Έζησε όλα τα κοσμογονικά γεγονότα: Την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, τον διχασμό, την Μικρασιατική καταστροφή, τους δυο Παγκοσμίους πολέμους, την Γερμανική κατοχή, τον Εμφύλιο!

Παρ’ όλο που πολεμήθηκε άγρια και περίμεναν οι ορκισμένοι εχθροί του ότι θα περάσει στη λήθη, η Ιστορία παίρνει την εκδίκησή της. Το έργο του εξακολουθεί να διαδίδεται παντού και κυκλοφορούν πάνω από οχτακόσιες εκδόσεις έργων του.

Τα παιδιά μας και τα παιδιά των παιδιών μας θα διαβάζουν πάντα τον αφηγητή Καζαντζάκη, τον παραμυθά που ήξερε να διηγείται ωραίες ιστορίες ή τον ποιητή που με τους στίχους του φτάνει στις βαθιές αλήθειες της ψυχής.

Κλείνοντας θα εκφράσω τα θερμά μου συγχαρητήρια στον άξιο συγγραφέα. Η πνευματική εργασία ποτέ δεν προδίδει τον δημιουργό. Το βιβλίο συμπυκνώνει το καλύτερο κομμάτι του εαυτού του και διαρκεί για πάντα, σαν υψηλή εθνική παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές!

Υπόθεση Οπισθόφυλλου:

«Την άνοιξη του 1947, ενώ η Ελλάδα σπαράσσεται από τον Εμφύλιο, ο Νίκος Καζαντζάκης θέτει από κοινού υποψηφιότητα με τον Άγγελο Σικελιανό για το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Η υποψηφιότητά του συσπειρώνει το συντηρητικό κατεστημένο της εποχής, που βλέπει στο πρόσωπο του Κρητικού συγγραφέα έναν από τους μεγαλύτερούς του εχθρούς. Εναντίον του επιστρατεύονται όλα τα μέσα, θεμιτά και αθέμιτα, προκειμένου να αποφευχθεί η βράβευσή του. Από την άλλη, ο Καζαντζάκης προσπαθεί μόνος του για μια δεκαετία να κατακτήσει το Νόμπελ, αντιμετωπίζοντας θεούς και δαίμονες.
Προσωπικές μαρτυρίες, επιστολές, άρθρα, αποσπάσματα από βιβλία και έγγραφα-ντοκουμέντα συνθέτουν ένα πολύχρωμο παζλ, που θα μπορούσε να αποτελεί ένα ευφάνταστο μυθιστόρημα, αλλά δεν είναι παρά η ιστορική αλήθεια. Στο βιβλίο αυτό συναντάμε προσωπικότητες όπως ο Παλαμάς, ο Καβάφης, ο Σεφέρης, ο Ελύτης και ο Ρίτσος, αλλά και διάσημους νομπελίστες όπως ο Έσσε, ο Ζιντ, ο Έλιοτ, ο Χέμινγουεϊ και ο Καμύ. Πάνω απ' όλα, όμως, γινόμαστε μάρτυρες της οδύσσειας του πνευματικού και πολιτικού κόσμου της Ελλάδας στον 20ό αιώνα, που διήλθε μέσα από τις συμπληγάδες των αντιθέσεων και διαμόρφωσε τις συνθήκες των ημερών μας.»