Συνέντευξη με τον ΣΙΜΟ ΚΕΡΑΣΙΔΗ - Γράφει η Κλειώ Τσαλαπάτη

κ. Σίμος Κερασίδης

          Έχω επαναλάβει κατά καιρούς ότι το αγαπημένο μου είδος στη λογοτεχνία είναι το ιστορικό μυθιστόρημα. Λατρεύω να διαβάζω μια όμορφα πλασμένη ιστορία για τόπους και εποχές αλλοτινές, μέσα από την οποία να μαθαίνω κατανοητά και ευκολομνημόνευτα ιστορικά γεγονότα που άφησαν τη δική τους σφραγίδα στην πορεία και εξέλιξη της ανθρωπότητας. Ήμουν ιδιαίτερα ευτυχής, λοιπόν, όταν πήρα στα χέρια μου το νέο βιβλίο του εξαίρετου συγγραφέα κ. Σίμου Κερασίδη με τίτλο «Ο Στοιχειοχαράκτης», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ωκεανός. Πέρα από το υπέροχο, ασυνήθιστο εξώφυλλο και τίτλο, το βιβλίο μού κέντρισε το ενδιαφέρον λόγω της συναρπαστικής υπόθεσής του. Το όνομα του συγγραφέα μού ήταν ασυνήθιστα οικείο, χωρίς όμως να τον έχω γνωρίσει προσωπικά ή να μπορώ να προσδιορίσω ακριβώς το γιατί, μέχρι που τακτοποιώντας μία από τις βιβλιοθήκες μου ανακάλυψα τον λόγο. Σε ένα ράφι, σε περίοπτη θέση, εντόπισα το προηγούμενο μυθιστόρημά του με τίτλο «Στο Ρύγχος Του Λύκου», το οποίο είχα αγοράσει πριν από αρκετό καιρό αλλά, άγνωστο πώς, δεν είχα ακόμη προλάβει να διαβάσω. Αποφάσισα να επανορθώσω άμεσα, ξεκινώντας από το νέο ιστορικό μυθιστόρημα του συγγραφέα, τον υπέροχο «Στοιχειοχαράκτη» το οποίο, αν και ακόμα δεν έχω ολοκληρώσει την ανάγνωσή του, πρέπει να ομολογήσω πως με έχει ενθουσιάσει με την πλοκή, την υπέροχη μεστή γραφή και το πλήθος των ιστορικών στοιχείων του, τα οποία ουδόλως κουράζουν αλλά, αντίθετα, προσθέτουν ζωντάνια και ακρίβεια στην αφήγηση γεγονότων και στην περιγραφή τόπων. Με αφορμή, λοιπόν, την κυκλοφορία του νέου του βιβλίου, ο κ. Κερασίδης δέχτηκε πρόθυμα να απαντήσει στο ερωτηματολόγιο των «Φίλων της Λογοτεχνίας». Τον ευχαριστώ θερμά για τον χρόνο που μου διέθεσε και τις εύστοχες απαντήσεις του, τού εύχομαι ολόψυχα καλή επιτυχία στο συνολικό συγγραφικό του έργο και, ειδικότερα, στον «Στοιχειοχαράκτη» του και σας προσκαλώ να διαβάσετε τη συνέντευξή του, ώστε να γνωρίσετε κι εσείς λίγο καλύτερα τον εξαίρετο συγγραφέα!

1) Αγαπητέ κ. Κερασίδη, τις θερμές μας ευχές για το νέο μυθιστόρημά σας που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ωκεανός, με τίτλο «Ο Στοιχειοχαράκτης». Ποιο ήταν το έναυσμα για την ενασχόλησή σας με τον κόσμο της λογοτεχνίας και το αντικείμενο της συγγραφής;

Σας ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια. Έναυσμά μου, πριν πολλά-πολλά χρόνια, ήταν η πολυκύμαντη ιστορία της οικογένειάς μου, μέλη της οποίας έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ιστορία του τόπου. Ξεκίνησα με διηγήματα, και στη συνέχεια με μυθιστορήματα, που αναφέρονται στη Μικρασιατική Καταστροφή, στον βίαιο εκπατρισμό των Ποντίων, στην Ιταλο-γερμανική Κατοχή και στον αιματηρό Εμφύλιο.

2) Από πού αντλείτε την έμπνευση για κάθε έργο σας και κάθε χαρακτήρα και πόσο δύσκολο είναι να σταχυολογήσετε τις απαραίτητες πληροφορίες, όταν αυτές απαιτούνται, ώστε να συνδυάσετε τυχόν ιστορικά γεγονότα, τόπους και μυθοπλασία στα βιβλία σας;

Ξεκίνησα τη συγγραφή με ιστορίες βασισμένες σε τραγικά γεγονότα του τόπου μας ζωντανεμένα από πραγματικούς χαρακτήρες. Άντλησα γνώση και γεγονότα από μαρτυρίες πληροφορητών, τις οποίες διασταύρωσα ψάχνοντας παλιές εφημερίδες και βιβλία στην Δημοτική Βιβλιοθήκη του Δήμου Θεσσαλονίκης.

3) Στο τελευταίο βιβλίο σας η μυθοπλασία πλαισιώνεται από εξαιρετικά σημαντικά ιστορικά γεγονότα. Ποια θεωρείτε ως την πιο σημαντική, ίσως και ανεξάντλητη, "πηγή ιδεών" για έναν συγγραφέα;

Το τελευταίο βιβλίο μου με τίτλο «Ο Στοιχειοχαράκτης», όγδοο κατά σειρά, είναι το μόνο καθαρά μυθοπλαστικό και αυτός είναι ο λόγος που άντλησα πληροφορίες μονάχα από σχετικές γραπτές πηγές. Ως σημαντική πηγή ιδεών θεωρώ μία βιβλιοθήκη, είτε δημοτική είναι αυτή είτε πανεπιστημιακή, επανδρωμένη με έμπειρους βιβλιοθηκονόμους που καταλαβαίνουν τι ζητάς και βοηθούν εποικοδομητικά.

4) Συνήθως, οι περισσότεροι συγγραφείς είτε έχουν σπουδάσει κάποιο αντικείμενο είτε ασκούν ως επάγγελμα κάτι εντελώς διαφορετικό από τη συγγραφική τους ιδιότητα. Εάν αυτό ισχύει και στη δική σας περίπτωση, θα θέλατε να μας πείτε πόσο αρμονικός είναι ο συνδυασμός όλων αυτών και κατά πόσο αλληλοεπηρεάζονται οι επιμέρους ιδιότητές σας;

Είμαι κι εγώ ένας από τους συγγραφείς που αναφέρετε: σπούδασα οικονομικά και ακολούθησα τραπεζική καριέρα. Αλλά το ανθρώπινο μυαλό είναι πολυσχιδές, εκτείνεται σε πολλά επίπεδα. Το γεγονός ότι ήμουν αλλού κι αλλιώς, δεν εμπόδισε την παράλληλη έφεσή μου στον πεζό λόγο, είτε σαν απλός αναγνώστης είτε σαν δημιουργός πεζών κειμένων.

5) Πιστεύετε πως το επιστημονικό υπόβαθρο είναι απαραίτητο για τη συγγραφή ενός βιβλίου, ή αρκεί το έμφυτο συγγραφικό ταλέντο, η φαντασία και οι προσωπικές εμπειρίες του συγγραφέα;

Είναι όλα αυτά που αναφέρετε, δίχως το ένα να αναιρεί το άλλο, αλλά να αλληλοσυμπληρώνονται.

6) Υπάρχει κάποιο μοτίβο ως προς το πότε σας "επισκέπτεται" η συγγραφική σας έμπνευση; Υπάρχει κάποια συγκεκριμένη ώρα, διάθεση ή τόπος, ίσως, που να σας προδιαθέτει να γράψετε ή είναι κάτι που "ρέει" αβίαστα από μέσα σας συνέχεια;

Λένε ότι η έμπνευση, όπως και η σοφία, βρίσκεται στα πιο απίθανα μέρη· στα όνειρα, σ’ έναν περίπατο, ταξιδεύοντας με τα μέσα συγκοινωνίας, σ’ ένα μοναχικό ακρογιάλι ή βλέποντας δύο πράσινα μάτια –όπως είναι της συζύγου μου.

7) Όταν ολοκληρώνετε ένα νέο βιβλίο σας αρκείστε μόνο στη δική σας γνώμη και αξιολόγηση, πριν προχωρήσετε στην έκδοσή του, ή αναζητάτε πρώτα την άποψη κάποιου οικείου σας προσώπου την κρίση του οποίου εμπιστεύεστε;

Είναι καθαρά εγωιστικό αυτό που θα πω αλλά, παρ’ ότι βασίζομαι πάντα στη γνώμη της συζύγου μου που τέλειωσε φιλολογία και είναι βιβλιοφάγος, στην περίπτωση της συγγραφής δουλεύω μυστικά, υποδόρια, και στέλνω το χειρόγραφο κατ’ ευθείαν στον εκδότη.

8) Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για τα βιβλία σας και, γιατί όχι, την ιστορία "πίσω από την ιστορία" κάποιων από αυτά;

Τα μέχρι τώρα πονήματά μου, εκτός από το τελευταίο, τον «Στοιχειοχαράκτη», αναφέρονται σε αυτοβιογραφικά μου βιώματα, όπως και σε τραγικές οικογενειακές ιστορίες φιλικών προσώπων. Κάποιος άσπονδος φίλος, και άτεγκτος κριτικός, είπε ότι βγάζω τα οικογενειακά μου άπλυτα στη φόρα, όπως επίσης και τα οικογενειακά άπλυτα των φίλων μου, ένεκα έλλειψης σκηνοθεσίας.

9) Ο συγγραφέας Σίμος Κερασίδης βρίσκει τον χρόνο να διαβάζει για δική του ευχαρίστηση και όχι μόνο για έρευνα πάνω σε κάποιο μελλοντικό βιβλίο του; Εφόσον συμβαίνει αυτό, ποιο είδος λογοτεχνίας προτιμάτε περισσότερο ως αναγνώστης και γιατί;

Βεβαίως και μοιράζω τον χρόνο μου ανάμεσα στη συγγραφή και στην ανάγνωση βιβλίων που με ενδιαφέρουν. Δε θα μπορούσα να ζήσω αν δεν διάβαζα. Μου αρέσει πολύ το ιστορικό μυθιστόρημα γιατί, παράλληλα με το μαγικό ταξίδι που μου προσφέρει, μαθαίνω με λεπτομέρεια την ιστορία της εποχής στον τόπο όπου διαδραματίζεται η πλοκή.

10) Θυμάστε το πρώτο σας ανάγνωσμα το οποίο σας "παρέσυρε" στον κόσμο της λογοτεχνίας; Ποια είναι τα αγαπημένα σας βιβλία και συγγραφείς; Υπάρχει κάποιο απόφθεγμα από βιβλίο το οποίο να καθόρισε τη μετέπειτα ζωή σας; Έχετε δεχθεί κάποιες επιρροές από ομότεχνούς σας, έλληνες ή ξένους, σύγχρονους ή κλασσικούς, στον δικό σας τρόπο γραφής, ύφους ή θεματολογίας;

Το πρώτο μου ανάγνωσμα ήταν στα πρώτα γυμνασιακά μου χρόνια. Σε πείσμα του γυμνασιάρχη που μας απαγόρευε να διαβάζουμε εξωσχολικά βιβλία που αναφέρονταν στη Μικρασιατική Καταστροφή, εγώ αγόρασα και κρυφο-διάβασα τα «Ματωμένα Χώματα» της Διδώς Σωτηρίου, ένα βιβλίο που με επηρέασε πολύ. Εκτός από αυτό, υπάρχουν και άλλα πολλά αγαπημένα μου βιβλία. Ανάμεσά τους είναι «το Όνειρο του Πρωτομάστορα Νικήτα» του Άρη Φακίνου, «η Ζαΐδα, ή η Καμήλα στο Χιόνι» του Αλέξη Πανσέληνου και «η Αναστασία, η Ρωμιά Σουλτάνα» της Ελένης Κεκροπούλου. Είναι τόσα τα αποφθέγματα που συνάντησα στα εκατοντάδες βιβλία που διάβασα, που δε θα μπορούσα να περιοριστώ σε ένα. Έχω δεχθεί επιρροές από Έλληνες και αλλοδαπούς ομότεχνους μόνο στον τρόπο γραφής. Δεν έχω επηρεαστεί στο ύφος και στη θεματολογία μου.

11) Πιστεύετε πως ο συγγραφέας πρέπει να ταξιδεύει ώστε να έχει κάποια βιώματα από τις χώρες και τις τοποθεσίες τις οποίες, τυχόν, περιγράφει στα βιβλία του και πόσο εφικτό είναι αυτό στην πράξη, ιδιαίτερα στις μέρες μας, κατά τη γνώμη σας; Είναι απαραίτητο κάτι τέτοιο, απλά και μόνο, για τη "διεύρυνση των οριζόντων" του;

Πιστεύω ότι επιβάλλεται στον συγγραφέα να ταξιδεύει στους τόπους όπου διαδραματίζεται η πλοκή της ιστορίας του. Εμπλουτίζει το κείμενο με λεπτομέρειες που είναι απαραίτητες στη σωστή αναπαράσταση των γεγονότων, στην ανάλυση των χαρακτήρων και στον τρόπο της καθημερινής ζωής. Για παράδειγμα, η συγγραφέας Μαίρη Κόντζογλου έκανε πολλά ταξίδια στην Καππαδοκία για να γράψει τη σημαντική τριλογία της «Τα Παλιά Ασήμια».

12) Θεωρείτε ότι ο συγγραφέας θα πρέπει να ασχολείται με διαφορετικά είδη λογοτεχνίας και να "πειραματίζεται" θεματολογικά, ρισκάροντας το υπάρχον αναγνωστικό του κοινό, ή θα όφειλε να εμμένει στο είδος που τον έχει καθιερώσει;

Μολονότι υπάρχει περίπτωση να χάσει μέρος του αναγνωστικού κοινού του λόγω αλλαγής της θεματολογίας, ο συγγραφέας πρέπει να πειραματίζεται θεματικά. Είναι σαν τον ηθοποιό που δεν θέλει να τυποποιηθεί σε ένα ορισμένο είδος ρόλων.

13) Πιστεύετε πως οι συγγραφείς οφείλουν να προβληματίζουν τους αναγνώστες "αφυπνίζοντας" τη σκέψη τους, ή ο σκοπός των βιβλίων τους θα έπρεπε να είναι απλά και μόνο ψυχαγωγικός, χωρίς να προβληματίζει; Εσείς, ποια μηνύματα επιδιώκετε να "περάσετε" στους αναγνώστες σας και σε ποιο είδος αναγνωστικού κοινού, συνήθως, απευθύνεστε μέσα από το συγγραφικό έργο σας;

Ένα καλό βιβλίο, ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα, πρέπει να προσφέρει στον αναγνώστη έναν ισορροπημένο συνδυασμό ψυχαγωγίας και γνώσης. Και όχι μόνον αυτά. Πρέπει να τον παρασύρει σ’ ένα μαγικό, απολαυστικό «ταξίδι» και να του περάσει σημαντικά μηνύματα. Εγώ, ανάλογα με τη θεματολογία του κάθε βιβλίου μου, περνώ το σχετικό μήνυμα. Στο τελευταίο μου, τον «Στοιχειοχαράκτη» περνώ το μήνυμα: ο καθένας γεννιέται κάπου και δεν ξέρει πού θα καταλήξει και πως. Θα συμβαδίσει με τις συνθήκες που θα συναντήσει στη ζωή του ή θα πάει κόντρα στο ρεύμα; Με άλλα λόγια, κανείς δεν ξέρει πού θα βρεθεί, άσχετα αν, κατά κάποιο τρόπο, ο ίδιος ορίζει τη μοίρα του.

14) Θεωρείτε πως η σύγχρονη πραγματικότητα μπορεί να αποτελέσει πηγή έμπνευσης για έναν συγγραφέα και, ειδικότερα, οι τόσο δύσκολες καταστάσεις που βιώνουμε τελευταία στην πατρίδα μας; Ή μήπως το ζητούμενο από τους αναγνώστες είναι ακριβώς η "φυγή" από αυτήν τη ζοφερή πραγματικότητα;

Δυστυχώς, δεν μου αρέσει η σύγχρονη πραγματικότητα και γι’ αυτό συγγράφω μυθιστορήματα εποχής. Νομίζω ότι το ίδιο συμβαίνει και με τους αναγνώστες. Επιθυμούν να ξεφύγουν από τη ζοφερή πραγματικότητα στην οποία τους έχουν εγκλωβίσει οι πολιτικοί, τους οποίους εκείνοι ψήφισαν, και στρέφονται στα μυθιστορήματα και στις ταινίες και τηλεοπτικές σειρές εποχής.

15) Στη σύγχρονη πραγματικότητα και στην εποχή της άκρατης τεχνολογίας ποια θεωρείτε πως είναι η θέση του λογοτεχνικού βιβλίου; Περνάει, τελικά, το βιβλίο κρίση στη χώρα μας ή διεθνώς και τι θα μπορούσαμε να κάνουμε ώστε να γίνει πιο προσιτό στο αναγνωστικό κοινό και, ιδιαίτερα, στους νέους;

Στη σύγχρονη τεχνολογική πραγματικότητα, νομίζω ότι μόνον ο ημερήσιος και εβδομαδιαίος τύπος περνά κρίση επειδή υπάρχει καθημερινή ηλεκτρονική ενημέρωση. Στο βιβλίο τα πράγματα είναι διαφορετικά. Οι νέοι, όσο και αν τα μάτια τους είναι ακόμη ακμαία, κουράζονται να αναγνώσουν ένα μυθιστόρημα 500 ή 700 σελίδων μέσα σε μια φωτεινή οθόνη. Προτιμούν να έχουν ένα βιβλίο στα χέρια τους είτε κάθονται στην πολυθρόνα είτε είναι ξαπλωμένοι στο κρεβάτι ή στην παραλία.

16) Είχατε κάποιους "ενδοιασμούς" όταν αποφασίσατε να δώσετε το πρώτο σας βιβλίο προς έκδοση; Αγωνιούσατε ως προς την αποδοχή που θα τύχαινε αυτό από το αναγνωστικό κοινό; Η θεματολογία των βιβλίων σας, πιστεύετε πως παίζει τον δικό της ρόλο στην αποδοχή αυτή;

Θα ήμουν αναληθής αν έλεγα ότι δεν είχα ενδοιασμούς στην αποδοχή ή όχι από τους αναγνώστες του πρώτου μου πονήματος, επειδή η θεματολογία ήταν ιδιάζουσα (μέλη της οικογένειάς μου που έκαναν αντίσταση και κατηγορήθηκαν ως κομμουνιστές). Ωστόσο, οι φόβοι μου διαψεύστηκαν. Υπήρξε θετική αποδοχή επειδή κατάφερα να είμαι αμερόληπτος στις πολιτικές μου θέσεις.

17) Εσείς, με την έως τώρα πείρα σας στον χώρο της συγγραφής, τι θα συμβουλεύατε όλους τους νέους επίδοξους συγγραφείς, που ονειρεύονται να δουν κάποτε ένα βιβλίο τους στις προθήκες των βιβλιοπωλείων και, ιδιαίτερα, εν μέσω αυτής της δύσκολης οικονομικής συγκυρίας;

Αν και δεν εξαρτάται από αυτούς –ο εκδότης έχει τον τελευταίο λόγο– θα συμβούλευα τους νέους επίδοξους συγγραφείς, εφ’ όσον πιστεύουν σ’ αυτό που κάνουν, ν’ ακολουθήσουν το όνειρό τους. Η χώρα κάποτε θα ανακάμψει αλλά οι νέοι, αν δεν επιμείνουν, θα χάσουν το όνειρό τους.

18) Κλείνοντας και, αφού σας ευχαριστήσω θερμά για την τιμή της παραχώρησης  αυτής της συνέντευξης, θα ήθελα να σας ευχηθώ ολόψυχα καλή επιτυχία στο νέο μυθιστόρημά σας «Ο Στοιχειοχαράκτης», και να σας ρωτήσω για τα άμεσα συγγραφικά σας σχέδια. Τι να περιμένουμε από εσάς στο μέλλον;

Κι εγώ σας ευχαριστώ για την παρούσα συνέντευξη με τις πολύ εύστοχες ερωτήσεις. Όσο για τα συγγραφικά μου σχέδια, αν και δεν μου αρέσει ν’ ανοίγω τα χαρτιά μου προτού δρομολογήσω κάτι, έχω κατά νου μία αυτοτελή συνέχεια του «Στοιχειοχαράκτη».

Βιογραφικό Σίμου Κερασίδη:

Ο Σίμος Κερασίδης γεννήθηκε το 1946 στη Θεσσαλονίκη από πρόσφυγες γονείς. Μεγάλωσε στη συνοικία της Τούμπας και αποφοίτησε από το ομώνυμο Γυμνάσιο. Απόφοιτος της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης εργάστηκε ως τραπεζικός από το 1973 μέχρι το 2006. Στον χώρο του βιβλίου εμφανίστηκε το 1995.

«Το Τραμ» (διηγήματα, εκδ. Παρατηρητής 1995).

«Η Κοκάλινη Οπτασία» (μυθιστόρημα, εκδ. Παρατηρητής 1996).

«Πέτρες και Ρόδα» (μυθιστόρημα, εκδ. Παρατηρητής 1997).

«Η Θεσσαλονίκη και η Τούμπα μέσα από τα μάτια μου» (αυτοβιογραφικές ιστορίες, εκδ. Παρατηρητής 1998).

«Η Τούμπα των προσφύγων – Εικόνες και μνήμες από τη γένεση μιας συνοικίας» (φωτογραφικό-ιστορικό λεύκωμα, εκδ. Δήμος Θεσσαλονίκης, Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης 2002).

«Το σβήσιμο του θάμπους» (μυθιστόρημα, εκδ. Παρατηρητής 2003).

«Στο ρύγχος του λύκου» (μυθιστόρημα, εκδ. Πηγή 2012)

Πρόσφατη Βιβλιογραφία Σίμου Κερασίδη:

«Ο ΣΤΟΙΧΕΙΟΧΑΡΑΚΤΗΣ», του Σίμου Κερασίδη

Εκδόσεις: Ωκεανός

Σελίδες: 672

Τιμή με έκπτωση: 16,50€

Υπόθεση Οπισθόφυλλου:

«Ο Μανουήλ Ντρέτος, γυιός Γιαννιώτη αργυροχόου, θα σταλεί για σπουδές στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες με όνειρο να επιστρέψει στην τουρκοκρατούμενη γενέτειρά του σαν ελευθερωτής. Όμως η μοίρα έχει άλλα σχέδια γι᾽ αυτόν. Θα τον κερδίσει η τέχνη της τυπογραφίας και θ᾽ ασχοληθεί με τη στοιχειοχάραξη και την τυπογραφία. Εικοσιδύο ετών ο Μανουήλ μετακινείται στη Μεσευρώπη, εργάζεται σκληρά και δημιουργεί αριστουργήματα. Ο μονάρχης της Αυστρίας θα τον καλέσει στο παλάτι του. Στη Βιέννη θα ερωτευθεί την ωραία Ολιβέρα, αλλά σκοτεινές δυνάμεις θα τον αποσπάσουν από την αγκαλιά της και θα τον αναγκάσουν να περιπλανηθεί από τις ισχυρές πόλεις της Ευρώπης μέχρι τη ρωσική πρωτεύουσα όπου θα γνωρίσει τον πανίσχυρο τσάρο Νικόλαο Α΄. Θα κατορθώσει ο Μανουήλ να επιστρέψει στη Βιέννη και να βρει την Ολιβέρα; Θα μπορέσουν να μετοικήσουν στην Ήπειρο μέσα στη λαίλαπα του πολέμου που ξεσπά το 1853 στην Κριμαία;

Ένα μυθιστόρημα που διαδραματίζεται στην εποχή της βιομηχανικής επανάστασης και της εξέγερσης των εθνών. Μια ιστορία επιβίωσης ανάμεσα στα πλοκάμια μυστικών οργανώσεων, ένας αγώνας οικονομικής επικράτησης στις διεθνείς αγορές. Αλλά κι ένα ταξίδι στα γλυκά μονοπάτια του έρωτα και στον μαγικό κόσμο της τυπογραφίας.»