«ΔΥΟ ΦΕΓΓΑΡΙΑ ΔΡΟΜΟ», του Νίκου Ψιλάκη – Γράφει η Κλειώ Τσαλαπάτη

«ΔΥΟ ΦΕΓΓΑΡΙΑ ΔΡΟΜΟ», του Νίκου Ψιλάκη – Γράφει η Κλειώ Τσαλαπάτη

Εκδόσεις: Καρμάνωρ

Σελίδες: 448

Τιμή: 12,46 €

          Είναι αλήθεια ότι όταν ένας συγγραφέας σε "κερδίσει" αναγνωστικά με το πρώτο δικό του βιβλίο που θα διαβάσεις, με τρόπο τόσο απόλυτο όπως συνέβη σε μένα με την «Πολυφίλητη» του κ. Νίκου Ψιλάκη, τότε είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν πρόκειται να σε "χάσει" ποτέ, μάλλον το αντίθετο. Αυτό μου συνέβη με το εξαιρετικό «Δυο Φεγγάρια Δρόμο» του συγγραφέα, το οποίο αν και σε χρονολογική σειρά έκδοσης προηγείται του άλλου, εγώ το διάβασα δεύτερο. Η πεποίθησή μου πως ο αγαπητός Κρητικός δημοσιογράφος και συγγραφέας είναι ένας από τους πιο χαρισματικούς και πολυτάλαντους εκπροσώπους της γενιάς, της ιδιαίτερης πατρίδας του και της ελληνικής λογοτεχνίας, γενικότερα, επιβεβαιώθηκε με τον πλέον πανηγυρικό τρόπο. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα το οποίο συνδυάζει ιστορικά γεγονότα, μυθοπλασία και την πλούσια λαογραφία της αγαπημένης Κρήτης με έναν ξεχωριστό, ολοζώντανο και γλαφυρό τρόπο. Ο αναγνώστης αισθάνεται ότι, με κάποιο ασύλληπτο τρόπο, έχει "ταξιδέψει" πίσω στο χρόνο της μετεμφυλιακής εποχής του 1950, σε ένα γραφικό και απομονωμένο ορεινό χωριό της Κρήτης, το Ανέγνωρο. Φανταστικό ή υπαρκτό το χωριό αυτό, δεν κάνει καμία διαφορά για τον αναγνώστη, καθώς η απεικόνιση της γλώσσας, των εθίμων, της καθημερινής εργασίας, των νοοτροπιών, αλλά, κυρίως, της λεβέντικης Κρητικής ψυχής, είναι απολύτως ακριβής και πιστή στην πραγματικότητα εκείνης της εποχής.

          Το Ανέγνωρο, με τη στενή, μικρή  και συχνά στενόμυαλη κοινωνία του, όπου ο κάθε χωριανός γνωρίζει απέξω κι ανακατωτά κάθε συντοπίτη του, αποτελεί στην ουσία μια μικρογραφία της ελληνικής κοινωνίας των αρχών της δεκαετίας του ’50, όπου η χώρα μας πάσχιζε να κλείσει τις χαίνουσες πληγές της μετά από την αδυσώπητη Γερμανική Κατοχή και τον αδελφοκτόνο και άδικο Εμφύλιο Πόλεμο. Όσες οικογένειες δε θρήνησαν θύματα από τους βάρβαρους, άκαμπτους Ναζί, βρέθηκαν να θρηνούν θύματα αναίτια είτε από την εκδικητικότητα των εθνικοφρόνων, είτε από την αγριότητα των δήθεν κομμουνιστών, με το αμφίβολο αντάρτικο παρελθόν. Και οι δύο πλευρές βρήκαν την ευκαιρία μέσα στον παράλογο Εμφύλιο να εκδικηθούν αλλήλους χρησιμοποιώντας παλιά μίση και έχθρες ξεχασμένες, πότε από τη μία και πότε από την άλλη πλευρά. Και σαν να μην έφταναν αυτές οι πληγές της πολύπαθης Ελληνικής, και στην υπόθεσή μας, της Κρητικής κοινωνίας, μία ακόμα πληγή έσπερνε τον τρόμο στους ανίδεους και ακαλλιέργητους χωρικούς, αυτή της λέπρας ή κοινώς αποκαλούμενης "λούβας", η οποία ακόμα δεν είχε θεραπευτεί οριστικά.  

          Ο κ. Ψιλάκης στο βιβλίο του «Δυό Φεγγάρια Δρόμο» πλάθει ένα χρονικό αλησμόνητο, μια μυθοπλασία που υφαίνεται στα όρια των πραγματικών ιστορικών γεγονότων αλλά αγγίζει τη λαογραφική περιγραφή της Κρητικής επαρχιακής  κοινωνίας της εποχής. Οι ήρωες που χαράσσονται στο μυαλό του αναγνώστη είναι πολλοί, με κύριους τον Γιαννάκο τον Χλωρό, τον λεβέντη Κρητικό που δε σηκώνει μύγα στο σπαθί του ούτε καταβάλλεται από εξορίες σε ξερονήσια, την καρτερική και βασανισμένη γυναίκα του Ρωφιλιά, που αντέχει και υπομένει στωικά, την κόρη του Ερατώ, με την ύποπτη κόκκινη νεφέλα στο χέρι και το χάρτινο κουτάκι που αποκαλύπτει μυστικά ξεχασμένα, αλλά και τους δυό πρώιμα αδικοχαμένους λεβέντες του. Το γαϊτανάκι των ηρώων, όμως, αυτού του συναρπαστικού βιβλίου είναι ατελείωτο. Ο καθένας από τους αναγνώστες, διαβάζοντάς το μπορεί να ξεχωρίσει και να βρει τους δικούς του αγαπημένους ή μισητούς ήρωες. Δικοί μου λατρεμένοι είναι ο μπαμπακομάλλης, αειθαλής Μηνάς που το θάρρος και η λεβεντοσύνη του μοιάζουν ανέγγιχτα από τον χρόνο, ο γηραιός παπά Πυρόβολος που, παρά τις προσταγές του Θεού και της συχνά γονυπετούς Εκκλησίας του, δεν ξεχνά τις ρίζες και την αντρειοσύνη του γένους του, ο καλά κρυμμένος ιδεαλιστής Βλαδίμηρος ο οποίος δεν χάνει ευκαιρία να ταρακουνά συθέμελα, όχι μόνο την Κρήτη και την Ελλάδα αλλά και ολόκληρη την Ευρώπη, με τα πύρινα γράμματά του, ο γιατρός Στερεός που όχι μόνο φροντίζει να θεραπεύει όσους ασθενούν σωματικά αλλά και όσους έχουν λαβωμένες ψυχές, ο Κολάτσος που εξακολουθεί να πιστεύει στους αγγέλους με τα βυσσινί φτερά και τα βυσσινί χέρια και αποζητά δικαίωση για το όνομα και την ψυχή του πατέρα του και, τέλος, ο αιωνόβιος ταχυδρόμος Αντρουλής ο οποίος αψηφά την κακοκαιρία και τα γέρικα και πολύπαθα κόκκαλα του για να παραδώσει όλα τα γράμματα, ακόμα και στο πιο απομακρυσμένο χωριό της ορεινής Κρήτης.

          Πέρα όμως από τους ήρωες σε ένα μυθιστόρημα υπάρχουν και οι αντιήρωες, αυτοί που ο αναγνώστης τους θυμάται με απέχθεια, καθώς ο ρόλος τους στην πλοκή είναι τουλάχιστον μισητός. Τέτοια για μένα είναι η κυρά Πιπίνα ή Κακή Βιστηρά που δε χρωστά να πει καλό λόγο σε κανέναν, ο δειλός και προσκυνημένος Ενωμοτάρχης που ξεχνά ότι οι νέοι διοικούντες της εποχής είναι οι πρώην συνεργάτες των Γερμανών ή κάποιοι ψευτοαντάρτες που ο αγώνας στους δεν ήταν στα βουνά, αλλά σε κάποιο φωτογραφείο με αχρησιμοποίητα φυσίγγια και ανθοστήλες με πλαστικά λουλούδια, ο αδαής, και γι’ αυτό επικίνδυνος, Τρόχαλος, που από τον φόβο και τη δειλία του για έναν ανύπαρκτο κίνδυνο επέλεξε τη φυγή από τον τόπο του και την άδικη και αναίτια συκοφαντία ενός αθώου, η ελευθεριάζουσα, παρεξηγημένη Μανταλένα και ο δειλός και κακοθανατισμένος Δράκος με τα καλά κρυμμένα πάθη του…

          Θα μπορούσα να γράφω για ώρες και σε αμέτρητες σελίδες όλα όσα μου άφησε αυτό το συγκλονιστικό μυθιστόρημα–χρονικό του αγαπητού κ. Ψιλάκη, αλλά ειλικρινά θεωρώ πως είναι ένα βιβλίο και ένα αναγνωστικό ταξίδι το οποίο πρέπει να κάνει ο κάθε απαιτητικός αναγνώστης μόνος του. Πρέπει να απολαύσει την αναβίωση μιας ολόκληρης εποχής για την οποία έχουμε ακούσει πολλά, και όχι πάντα αμερόληπτα, και την οποία οφείλουμε να μάθουμε μέσα από μια ιστορία δοσμένη με γλαφυρότητα, χιούμορ, ντοπιολαλιά και γνήσιο Κρητικό "χρώμα", μια μυθιστορία αλησμόνητη. Πόσο νομίζετε πως θα σας πάρει άλλωστε; Μόνο «Δυό Φεγγάρια Δρόμο»!

Υπόθεση Οπισθόφυλλου:

«Κρήτη 1950. Σ' ένα χωριό που θα μπορούσε να βρίσκεται οπουδήποτε στην Ελλάδα. Το απόσπασμα της Χωροφυλακής χτυπά επίμονα την πόρτα ενός σκληροτράχηλου παλιού πολεμιστή. Δεν ζητά κάποιον άντρα. Το αδύναμο κορίτσι της φαμίλιας γυρεύει.

Μια ηρωίδα πορεύεται προς τη μοίρα της κουβαλώντας δυο ακαταμάχητα στίγματα. Το ένα είναι κοινωνικό. Το άλλο πολιτικό. Στον αντίποδα ένας νέος άντρας, εγκλωβισμένος στο σύστημα εξουσίας που του κρύβει ακόμη και την αλληλογραφία για να τον προστατεύσει. Δυο αντίθετα στρατόπεδα ορίζουν το σκηνικό. Κι ένας έρωτας προσπαθεί να γκρεμίσει τα τείχη· άλλοτε χάνεται σαν τα ξεστρατισμένα φεγγάρια του παραμυθιού και άλλοτε έρχεται, σα λυτρωτική δύναμη, να αντιπαρατεθεί στα κοινωνικά στερεότυπα.

Κάποτε αρκεί ένα κουτάκι με ασήμαντα παιδικά ενθυμήματα για να αποκαλύψει μυστικά κρυμμένα για χρόνια στα σεντούκια και να γίνει στημόνι πάνω στο οποίο υφαίνεται μια ολόκληρη ιστορία. Και μια εποχή. Με τους έρωτες, τους ηρωισμούς, τις προδοσίες, τα πολιτικά πάθη της.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΜΙΑΣ ΕΠΟΧΗΣ

Οι ήρωες που πλαισιώνουν τους πρωταγωνιστές της ιστορίας είναι ορεσίβιοι χωρικοί, αλλά και πολιτικοί πάτρωνες. Διαφορετικοί χαρακτήρες, επηρεασμένοι από τις συλλογικές νοοτροπίες, αναδεικνύουν αξίες και απαξίες μέσα από τις καθημερινές συμπεριφορές τους. Άλλοι προσπαθούν να συντηρήσουν τη μνήμη κι άλλοι να τη διαγράψουν. Η ψυχολογία του ήρωα, που κρατά ακόμη από τον αιώνα των επαναστάσεων, γίνεται κραυγή αντίστασης και σάλπισμα για μικρές ή μεγάλες ανατροπές. Μικρές ή μεγάλες εξεγέρσεις.

Η ιστορία ενός έρωτα ή μήπως η βιογραφία μιας εποχής; Οι πολλαπλές εσωτερικές συγκρούσεις μιας κοινωνίας ή μήπως η αντιπαράθεση της κεντρικής εξουσίας με τις τοπικές;

Σ’ αυτό το βιβλίο η μυθοπλασία συναντά την ιστορία για να πορευτεί ως το τέλος μαζί της, να καταγράψει την ανθρώπινη περιπέτεια και να περιγράψει, μέσα από σοβαρά και ευτράπελα περιστατικά, τις κοινωνικές δομές, τους ανταγωνισμούς, τους κώδικες συμπεριφοράς, τις φοβίες, τις προκαταλήψεις. Και τα στίγματα. Παλιά και καινούργια!»