Συνέντευξη με την ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΖΑΡΟΚΩΣΤΑ - Γράφει η Κλειώ Τσαλαπάτη

κ. Κατερίνα Ζαρόκωστα

          Με την αφορμή της έκδοσης του τελευταίου βιβλίου της Κατερίνας Ζαρόκωστα, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο με τίτλο «Οι Αδερφές Ραζή», η εξαίρετη συγγραφέας είχε την προθυμία να απαντήσει στις ερωτήσεις των «Φίλων Της Λογοτεχνίας» για την λογοτεχνία, το συγγραφικό της έργο και τις απόψεις της για τα βιβλία και άλλα πολλά. Την ευχαριστώ ιδιαίτερα για τον χρόνο που μου διέθεσε, της εύχομαι ολόψυχα καλή επιτυχία στο τελευταίο της μυθιστόρημα αλλά και στο σύνολο του συγγραφικού της έργου και σας προσκαλώ να διαβάσετε τις απαντήσεις της ώστε να γνωρίσετε κι εσείς λίγο καλύτερα την αγαπητή κ. Ζαρόκωστα!

1) Αγαπητή κ. Ζαρόκωστα, τις θερμές ευχές μας για το νέο μυθιστόρημά σας που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, με τίτλο «Οι Αδερφές Ραζή». Ποιό ήταν το έναυσμα για την ενασχόλησή σας με τον κόσμο της λογοτεχνίας και το αντικείμενο της συγγραφής;

Σας ευχαριστώ πολύ για τις ευχές σας.

Πιστεύω πως το έναυσμα δεν ήταν μια στιγμιαία έμπνευση. Η επιθυμία μου να γίνω συγγραφέας χτίστηκε από νωρίς, αλλά σιγά σιγά, με το διάβασμα. Στο πατρικό μου υπήρχε πλούσια βιβλιοθήκη. Από την εφηβεία άπλωνα το χέρι και κατέβαζα όποιο βιβλίο ήθελα. Το ευτύχημα είναι ότι οι γονείς μου δεν μου επέβαλαν περιορισμούς.

Έτσι καταβρόχθισα ανάκατα Μπαλζάκ, Ντοστογιέφσκι, Φλωμπέρ, Καβάφη, Ρεμπώ, Βιζυηνό, Παπαδιαμάντη, Τσίρκα, Καραγάτση κ.ά. σε μεγάλες και διαρκείς δόσεις. Αργότερα, στη Γαλλική Φιλολογία του Καποδιστριακού αναπτύχθηκε ακόμα περισσότερο η αγάπη μου για τη λογοτεχνία, και με την παρότρυνση των καθηγητών έγραψα τα πρώτα μου κείμενα.

2) Από πού αντλείτε την έμπνευση για κάθε έργο σας και κάθε χαρακτήρα και πόσο δύσκολο είναι να σταχυολογήσετε τις απαραίτητες πληροφορίες, όταν αυτές απαιτούνται, ώστε να συνδυάσετε τυχόν ιστορικά γεγονότα, τόπους και μυθοπλασία στα βιβλία σας;

Γνωστοί και φίλοι, γνωρίζοντας την ενασχόλησή μου με τη λογοτεχνία, μου διηγούνται ιστορίες. «Γράψ’ τες!» μου λένε. Μπορεί οι ιστορίες τους να είναι πολύ ενδιαφέρουσες, αλλά αν δεν με κεντρίσει ένας χαρακτήρας, δεν κινητοποιούμαι. Από κει κι ύστερα τον ακολουθώ κι εκείνος ή εκείνη με οδηγεί. Όσο για τα ιστορικά γεγονότα και επειδή ο άνθρωπος προσδιορίζεται από την εποχή του, προσφεύγω στις πηγές. Βιβλία ιστορικά, σχετικά άρθρα στο Ίντερνετ… Ύστερα όμως όλα αυτά τα στοιχεία τα βάζω σε δεύτερο πλάνο. Σε πρώτο πλάνο δρουν οι ήρωες. Τα βιβλία που γράφω δεν είναι ιστορικά. Είναι μυθιστορήματα και διηγήματα χαρακτήρων.

3) Συνήθως, οι περισσότεροι συγγραφείς είτε έχουν σπουδάσει κάποιο αντικείμενο, είτε ασκούν ως επάγγελμα κάτι εντελώς διαφορετικό από την συγγραφική τους ιδιότητα. Θα θέλατε να μας μιλήσετε σχετικά με αυτό και να μας πείτε πόσο αρμονικός είναι ο συνδυασμός όλων αυτών και κατά πόσο αλληλοεπηρεάζονται οι επιμέρους ιδιότητές σας;

Καταρχάς τέλειωσα τη Φιλοσοφική, το Τμήμα Γαλλικής Φιλολογίας. Έπειτα δίδαξα για μερικά χρόνια γαλλική γλώσσα στην Πανεπιστημιακή Λέσχη. Στη συνέχεια είχα την τύχη να γνωρίσω τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Νίκο Γκάτσο, από τους οποίους έμαθα πολλά. Ο Χατζιδάκις μού έδωσε μια εκπομπή στο Τρίτο Πρόγραμμα κι από τότε ασχολήθηκα με πολιτιστικές εκπομπές στη Ραδιοφωνία, πρώτα στο Τρίτο, ύστερα στο Πρώτο Πρόγραμμα. Ήταν ωραία χρόνια. Η δουλειά μου βάδιζε παράλληλα με τη συγγραφή. Το ένα βοηθούσε το άλλο, διότι διάβαζα διαρκώς νέα βιβλία για να τα παρουσιάσω στο ραδιόφωνο. Κι όπως είπαμε συγγραφέας χωρίς διάβασμα δεν γίνεσαι. Ο Μπόρχες έλεγε: «Είμαι ονειρευτής, αναγνώστης και πότε πότε συγγραφέας».

4) Έχετε συμπεριλάβει ποτέ στα βιβλία σας κάποια προσωπικά σας βιώματα; Στο νέο σας βιβλίο, το οποίο βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα, πόσο εύκολη, ή επώδυνη ήταν η αντικειμενική προσέγγισή τους συγγραφικά;

Πάντα υπάρχουν προσωπικά βιώματα στα βιβλία των συγγραφέων. Μόνο που όταν δεν πρόκειται για αυτοβιογραφίες τα βιώματα είναι μετουσιωμένα, μασκαρεμένα θα μπορούσα να πω. Ακόμα κι απ’ τον ίδιο τον γράφοντα. Στη φωνή του συγγραφέα δεν ηχεί μόνο το προσκήνιο της συνείδησης. Ηχούν και τα παρασκήνια. Εκεί γίνονται τα πιο σπουδαία πράγματα. Εκεί σκοτώνει η Μήδεια τα παιδιά της.

Απ’ αυτή την άποψη «Οι Αδερφές Ραζή» δεν παρουσίασαν μεγαλύτερες δυσκολίες απ’ ό,τι τα άλλα μου βιβλία.

5) Στα βιβλία σας έχετε καταπιαστεί με πολλά ενδιαφέροντα θέματα ενώ συχνά η μυθοπλασία σας πλαισιώνεται από εξαιρετικά σημαντικά ιστορικά γεγονότα. Ποιά θεωρείτε ως την πιο σημαντική, ίσως και ανεξάντλητη, "πηγή ιδεών" για έναν συγγραφέα;

Τον εαυτό του. Τα βιώματά του. Μετουσιωμένα, όπως είπαμε. Για παράδειγμα οι παππούδες, οι γονείς μου, κατάγονταν από την Πόλη. Μεγάλωσα με διηγήσεις για τη ζωή «εκεί», εξιδανικευμένη από τη νοσταλγία. Αυτό το ιδιαίτερο κλίμα προσπάθησα να μεταφέρω στα δυο μυθιστορήματά μου που ασχολούνται με τη Μικρασιατική καταστροφή, το «Ένα κομματάκι ουρανός» και τώρα τις «Αδερφές Ραζή». Δεν αφηγήθηκα δηλαδή την ιστορία της οικογένειάς μου. Αυτούσια, δεν παρουσίαζε για μένα λογοτεχνικό ενδιαφέρον.

6) Πιστεύετε πως το επιστημονικό υπόβαθρο είναι απαραίτητο για τη συγγραφή ενός βιβλίου, ή αρκεί το έμφυτο συγγραφικό ταλέντο, η φαντασία και οι εμπειρίες του συγγραφέα;

Αν λέγοντας «επιστημονικό» εννοείτε το διάβασμα, τη μελέτη των μεγάλων συγγραφέων κάθε εθνικότητας, τότε βεβαίως και είναι απαραίτητο. Εκεί μαθητεύει ο νέος συγγραφέας. Στους σπουδαίους ομοτέχνους που προηγήθηκαν. Ευτυχώς η εποχή μας, με τις καλές μεταφράσεις, το επιτρέπει.

7) Υπάρχει κάποιο μοτίβο ως προς το πότε σας "επισκέπτεται" η συγγραφική σας  έμπνευση; Υπάρχει κάποια συγκεκριμένη ώρα, διάθεση, ή τόπος ίσως, που να σας προδιαθέτει να γράψετε, ή είναι κάτι που "ρέει" αβίαστα από μέσα σας συνέχεια; 

Όχι, όλα προκύπτουν τυχαία. Τυχαία βρήκα τη Θωμαή, μια από τις ηρωίδες μου στο Ένα κομματάκι ουρανός, σε μια έκθεση φωτογραφιών της παλαιότερης Ελλάδας από τον Μπαλάφα, στο Μουσείο Μπενάκη. Τυχαία εμφανίστηκαν μπροστά στα μάτια της φαντασίας μου οι τρεις αδερφές Ραζή μια μέρα κι άρχισαν να φλυαρούν. Άπαξ και βρω τους ήρωές μου όμως, συμβαίνει αυτό που λέτε: η ζωή τους, τα πάθη τους βρίσκονται στο μυαλό μου διαρκώς. Σαν μαγνήτης το μυθιστόρημα έλκει ό,τι σημαντικό συμβαίνει στην τρέχουσα ζωή και το ενσωματώνει στον μυθιστορηματικό χρόνο.

8) Όταν ολοκληρώνετε ένα νέο βιβλίο σας αρκείστε μόνο στη δική σας γνώμη και αξιολόγηση, πριν προχωρήσετε στην έκδοσή του, ή αναζητάτε πρώτα την άποψη κάποιου οικείου σας προσώπου την κρίση του οποίου εμπιστεύεστε;

Συνήθως το εμπιστεύομαι σ’ έναν ομότεχνο που σέβομαι τη γνώμη του. Όποτε δεν το έχω κάνει, δεν μου έχει βγει σε καλό. Η αλαζονεία δεν είναι παραγωγικό συναίσθημα.

9) Από τα μυθιστορήματά σας  υπάρχει κάποιο το οποίο ξεχωρίζετε, στο οποίο ίσως έχετε μεγαλύτερη αδυναμία και γιατί; Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για τα βιβλία σας και, γιατί όχι, την ιστορία "πίσω από την ιστορία" κάποιων από αυτά;

Το κάθε βιβλίο αντιπροσωπεύει ένα συγκεκριμένο στάδιο εξέλιξης στην προσωπική πορεία του συγγραφέα. Έτσι όλα μου τα βιβλία αντικατοπτρίζουν την προσωπική μου ιστορία. Προτιμώ εκείνα των ευτυχισμένων χρόνων. Τη νουβέλα Τόμεκ λόγου χάρη την αγαπώ πολύ. Είναι γραμμένη στα χρόνια της αθωότητας κι έχει μια φρεσκάδα που δεν ξαναβρήκα έκτοτε. Στην αντίπερα όχθη, στα χρόνια της ωριμότητας δηλαδή, βρίσκονται «Οι Αδερφές Ραζή». Κι αυτό το βιβλίο το αγαπώ πολύ και είμαι πολύ ικανοποιημένη που το έγραψα.

10) Η συγγραφέας Κατερίνα Ζαρόκωστα βρίσκει το χρόνο να διαβάζει για δική της ευχαρίστηση και όχι μόνο για έρευνα πάνω σε κάποιο μελλοντικό βιβλίο της; Εφόσον συμβαίνει αυτό, ποιό είδος λογοτεχνίας προτιμάτε περισσότερο ως αναγνώστρια και γιατί;

Προτιμώ το μυθιστόρημα. Θεωρώ ότι είναι μια ολοκληρωμένη μορφή έκφρασης. Γι’ αυτό είναι και τόσο δύσκολο να γράψεις ένα καλό μυθιστόρημα. Τα πεδία ανοίγονται ελεύθερα προς όλες τις κατευθύνσεις: Ιστορία, δράμα, κωμωδία, ρομάντζο, δοκίμιο… Θα μπορούσα να παρομοιάσω το διήγημα με ένα διαμπερές διαμέρισμα. Το διασχίζεις σαν βέλος και φεύγεις. Το μυθιστόρημα μοιάζει με παλιά μονοκατοικία. Θέλεις να μπεις σ’ ένα δωμάτιο, ανοίγεις μια πόρτα. Μένεις εκεί όσο θέλεις. Ύστερα ανεβαίνεις την παλιά σκάλα που οδηγεί στον όροφο. Θέλεις να καθυστερήσεις κοιτάζοντας τις φωτογραφίες της οικογένειας που έζησε εκεί; Το κάνεις. Ανοίγεις την πόρτα του ενός υπνοδωματίου… Και πάει λέγοντας. Αρκεί να μην καθυστερείς πολύ. Φυσικά στο τέλος όλα τα στοιχεία που σου κίνησαν το ενδιαφέρον πρέπει να δένουν μεταξύ τους. Αν όχι τα πετάς. Ξέρετε, όποιος γράφει σβήνει κιόλας.

11) Θυμάστε το πρώτο σας ανάγνωσμα το οποίο σας "παρέσυρε" στον κόσμο της λογοτεχνίας; Υπάρχει κάποιο απόφθεγμα από βιβλίο το οποίο να καθόρισε την μετέπειτα ζωή σας; Έχετε δεχθεί κάποιες επιρροές από κάποιους ομότεχνούς σας, έλληνες ή ξένους, σύγχρονους ή κλασσικούς, στο δικό σας τρόπο γραφής, ύφους ή θεματολογίας;

Ήταν πολλά για να ξεχωρίσω κάποιο απ’ όλα. Σίγουρα πολύ νωρίς με επηρέασαν ο Σολωμός και ο Καβάφης. Έχω αποστηθίσει στίχους τους και συχνά τους απαγγέλλω κατ’ ιδίαν ή στον σύντροφό μου. Και πολλές φορές ανοίγω τα βιβλία τους στις τσακισμένες σελίδες για την απόλαυση της ανάγνωσης. Πιστεύω πως οι ποιητές έχουν το χάρισμα της συμπύκνωσης, γλώσσας και νοήματος. Κάποιοι στίχοι που με βρήκαν στην καρδιά εξακολουθούν να ερμηνεύουν αισθήματα και γεγονότα της καθημερινότητάς μου.

12) Ποιά είναι τα αγαπημένα σας βιβλία και συγγραφείς; Από την ελληνική και παγκόσμια λογοτεχνία υπάρχει κάποιο βιβλίο το οποίο έχετε λατρέψει,  το οποίο "ζηλεύετε" ως λογοτεχνικό έργο και θα θέλατε, ή ονειρεύεστε να είχατε συγγράψει εσείς;

Ζηλεύω τους ποιητές μας. Έχουν την τύχη να πατάνε σε στέρεο δρόμο τριάντα αιώνων. Από τον Όμηρο έως σήμερα, περνώντας απ’ τη Σαπφώ, τον Αρχίλοχο, τους τραγικούς μας, το δημοτικό τραγούδι, τον Ερωτόκριτο, για να αναφέρω κάποιους σταθμούς μόνο, η ποίησή μας, η γλώσσα μας έχουν μια αδιάλειπτη πορεία. Και οι ποιητές μπορούν να αντλούν ελεύθερα απ’ όποια εποχή της γλώσσας μας επιθυμούν. Ενώ ο πεζογράφος δύσκολα μπορεί να το κάνει αυτό χωρίς να φανεί λόγιος.

Ζηλεύω επίσης (με την έννοια της άμιλλας φυσικά, όχι του φθόνου) τη λιτή γραφή του Γιάννη Μπεράτη στο «Πλατύ ποτάμι». Για τον ίδιο λόγο ζηλεύω τον Σταντάλ. Λένε πως πριν κάτσει να γράψει μελετούσε τον Αστικό Κώδικα για να είναι όσο πιο ακριβής και λιτός γίνεται. Δεν είναι εύκολο,  ξέρετε.

13) Πιστεύετε πως ο συγγραφέας πρέπει να ταξιδεύει ώστε να έχει κάποια βιώματα από τις χώρες και τις τοποθεσίες τις οποίες, τυχόν, περιγράφει στα βιβλία του και πόσο εφικτό είναι αυτό στην πράξη κατά τη γνώμη σας; Είναι απαραίτητο κάτι τέτοιο, απλά και μόνο, για την "διεύρυνση των οριζόντων" του;

«Όποιος πολύ ταξίδεψε πολλά είδε» λέει μια γαλλική παροιμία. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ταξίδι διευρύνει τους ορίζοντες του ταξιδιώτη. Αυτό σημαίνει πως διευρύνει και τη θεώρηση του κόσμου. Βλέπει πως ζουν, τι πιστεύουν οι άνθρωποι σε άλλους τόπους, παύει να είναι έγκλειστος στις παραδόσεις, τις πεποιθήσεις όσων έμαθε στην παιδική του ηλικία. Το ταξίδι σού δίνει την ευκαιρία να γνωρίσεις και κάποιες πλευρές του εαυτού σου που ενδεχομένως δεν εμφανίζονται στον στενό σου περίγυρο. Από κάθε άποψη σε ωφελεί. Όπως επίσης χρήσιμο είναι να έχεις επισκεφθεί τα μέρη για τα οποία γράφεις. Το γράψιμο στηρίζεται κατά μεγάλο μέρος στις εικόνες. Πώς θα αναφερθείς πειστικά σε κάτι αν δεν το έχεις δει; Οι εξαιρέσεις είναι σπάνιες. Ο Ιούλιος Βερν μού έρχεται αμέσως στον νου.

14) Θεωρείτε ότι ο συγγραφέας θα πρέπει να ασχολείται με διαφορετικά είδη λογοτεχνίας και να "πειραματίζεται" θεματολογικά, ρισκάροντας το υπάρχον αναγνωστικό του κοινό, ή θα όφειλε να εμμένει στο είδος που τον έχει καθιερώσει;

Εξαρτάται από την επιθυμία του. Δεν πιστεύω ότι πρέπει να την προδίδει. Αν οι αναζητήσεις του τον οδηγήσουν σε νέα μονοπάτια, καλό είναι να τα ακολουθήσει. Δεν γράφεις για το αναγνωστικό κοινό. Χαίρεσαι βέβαια πολύ όταν το βιβλίο σου τυγχάνει καλής αποδοχής, αλλά δεν είναι αυτός ο στόχος, είναι το αποτέλεσμα.

15) Πιστεύετε πως οι συγγραφείς οφείλουν να προβληματίζουν τους αναγνώστες "αφυπνίζοντας" τη σκέψη τους, ή ο σκοπός των βιβλίων τους θα έπρεπε να είναι απλά και μόνο ψυχαγωγικός; Εσείς, ποιά μηνύματα επιδιώκετε να "περάσετε" στους αναγνώστες σας και σε ποιό είδος αναγνωστικού κοινού, συνήθως, απευθύνεστε μέσα από το συγγραφικό έργο σας;

Άλλο είναι να αφυπνίζεις τη σκέψη, το συναίσθημα, κι άλλο να περνάς μηνύματα. Δεν είναι δάσκαλος ο συγγραφέας ούτε «ινστρούχτορας». Είναι απλώς ένας άνθρωπος με χάρισμα. Δεν είναι δουλειά του να καθοδηγεί τη σκέψη του αναγνώστη. Δουλειά του είναι να προσφέρει απόλαυση, να διευρύνει τη γνώση του εαυτού σ’ εκείνον που τον διαβάζει, να τον μεταφέρει έξω και πέρα από τον καθημερινό, «ιστορικό» λεγόμενο χρόνο, να βάζει τάξη, μέσα απ’ τις λίγες αυτές σελίδες έστω, στο χάος του κόσμου. Έτσι επέρχεται η λύτρωση.

16) Θεωρείτε πως η σύγχρονη πραγματικότητα μπορεί να αποτελέσει πηγή έμπνευσης για έναν συγγραφέα και, ειδικότερα, οι τόσο δύσκολες καταστάσεις που βιώνουμε τελευταία στην πατρίδα μας; Ή μήπως το ζητούμενο από τους αναγνώστες είναι ακριβώς η "φυγή" από αυτήν την ζοφερή πραγματικότητα;

Η θέαση του παρόντος είναι δύσκολη υπόθεση. Διότι βλέπεις μέρος αυτού. Ενώ για το παρελθόν έχει κανείς συνολικότερη θέαση. Είναι σαν να βλέπεις ένα χωριό από μια κορφούλα ή να περπατάς στα δρομάκια του. Και το ένα και το άλλο έχουν τη χάρη τους. Όμως ο συγγραφέας χρειάζεται να πάρει  αποστάσεις από το θέμα του, να του είναι «ανοίκειο», όπως λέει ο Νάνος Βαλαωρίτης. Υπάρχει και μια άλλη παγίδα: να ολισθήσεις στη δημοσιογραφική γραφή, εφόσον η δημοσιογραφία εξ ορισμού ασχολείται με το επίκαιρο. Κι όμως υπάρχουν μεγάλοι συγγραφείς που έγραψαν για τον καιρό τους υπέροχα βιβλία. Ο Τολστόι, ο Χάινριχ Μπελ, ο Άμος Οζ είναι οι πρώτοι που μου έρχονται στον νου. Με δυο λόγια όλα τα λουλούδια ανθίζουν στον μπαχτσέ της λογοτεχνίας. Αρκεί να είναι όμορφα. Όσο για τη φυγή από τη δύσκολη πραγματικότητα, έτσι κι αλλιώς σ’ την προσφέρει ένα καλό βιβλίο, είτε μιλάει για το σήμερα, για το αύριο, είτε για το χθες.

17) Στην σύγχρονη πραγματικότητα και στην εποχή της άκρατης τεχνολογίας ποιά θεωρείτε πως είναι η θέση του λογοτεχνικού βιβλίου; Περνάει τελικά το βιβλίο κρίση στη χώρα μας ή διεθνώς και τί θα μπορούσαμε να κάνουμε ώστε να γίνει πιο προσιτό στο αναγνωστικό κοινό και ιδιαίτερα στους νέους;

Δεν πιστεύω ότι βιβλία θα πάψουν να γράφονται όσο κι αν εξελιχθεί η τεχνολογία. Η λογοτεχνία απευθύνεται σε άλλες περιοχές της ψυχής, σε άλλες ανάγκες. Δεν θα πάψουν να υπάρχουν αυτές οι ανάγκες, πάντα ο άνθρωπος θα αναζητάει απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα της ζωής, ιδίως στο μεγαλύτερο: το γιατί του θανάτου. Τέτοιες απαντήσεις δεν δίνει η τεχνολογία. Η τεχνολογία κάνει τη ζωή πιο εύκολη, δεν της δίνει νόημα.

Στην κοινωνία της ευκολίας λοιπόν, φυσικό είναι το βιβλίο να περνάει κρίση. Όπως και τόσες άλλες ανθρωπιστικές αξίες. Όσο για τους νέους, καθοριστικό ρόλο στη συγκριμένη περίπτωση, αλλά και γενικότερα, παίζει το περιβάλλον στο σπίτι και στο σχολείο. Αν το παιδί βλέπει τους γονείς μ’ ένα βιβλίο στο χέρι, όποτε έχουν χρόνο, αν ο δάσκαλος αγαπάει ο ίδιος τη λογοτεχνία και δεν διδάσκει μηχανικά, για να τελειώσει η ώρα, τότε θα μάθει να σέβεται και να αγαπάει το βιβλίο. Συνεπώς καταλήγουμε σε κάτι τόσο ουσιαστικό όσο και κοινότοπο: στην ανάγκη καλής παιδείας.

18) Είχατε κάποιους "ενδοιασμούς" όταν αποφασίσατε να δώσετε το πρώτο σας βιβλίο προς έκδοση; Αγωνιούσατε ως προς την αποδοχή που θα τύχαινε αυτό από το αναγνωστικό κοινό; Η θεματολογία των βιβλίων σας, πιστεύετε πως παίζει τον δικό της ρόλο στην αποδοχή αυτή;

Φυσικά είχα αγωνία. Πρώτα να το δεχτεί ο εκδότης. Το κοινό βρισκόταν πολύ μακριά απ’ τις έγνοιες μου τότε. Είχα την τύχη να «πέσω» σε καλούς εκδότες: Τη Χατζηνικολή, τον Γιάννη Δουβίτσα της Νεφέλης, τον Καστανιώτη, τώρα το Μεταίχμιο. Ο εκδότης αποτελεί  σημαντικό κεφάλαιο για τον συγγραφέα. Αν πιστέψει στο βιβλίο του, θα το προωθήσει αναλόγως. Θα αναζητήσει ενδεχομένως μεταφραστή ώστε να ταξιδέψει το βιβλίο και εκτός συνόρων.

Πιστεύω πως η θεματολογία παίζει κάποιο ρόλο. Αλλά επιμένω πως ο συγγραφέας δεν πρέπει να νοιάζεται για το αν το βιβλίο του θα αρέσει στο κοινό, όσο για το αν θα κατορθώσει να εκφράσει τη δική του αλήθεια.

19) Εσείς, με  την έως τώρα πείρα σας στον χώρο της συγγραφής, τί θα συμβουλεύατε όλους τους νέους επίδοξους συγγραφείς, που ονειρεύονται να δουν κάποτε ένα βιβλίο τους στις προθήκες των βιβλιοπωλείων και, ιδιαίτερα, εν μέσω αυτής της δύσκολης οικονομικής συγκυρίας;

Να διαβάζουν. Και να μη βιάζονται. Αυτό που εύκολα αναρριχάται, εύκολα κατρακυλάει.

20) Κλείνοντας και, αφού σας ευχαριστήσω θερμά για την τιμή της παραχώρησης  αυτής της συνέντευξης, θα ήθελα να σας ευχηθώ ολόψυχα καλή επιτυχία σε όλα σας τα βιβλία και ειδικότερα, στο νέο μυθιστόρημά σας «Οι Αδερφές Ραζή», και να σας ρωτήσω για τα άμεσα συγγραφικά σας σχέδια. Τί να περιμένουμε από εσάς στο μέλλον;

Σας ευχαριστώ που μου δώσατε την ευκαιρία να εκφράσω κάποιες από τις απόψεις μου, τα σχέδιά μου, καθώς και για τα καλά σας λόγια και τις ευχές για τις «Αδερφές Ραζή».

Τώρα σκοπεύω να καταπιαστώ με ένα μυθιστόρημα που θα φέρει στο προσκήνιο κάποιους ήρωες από το «Ένα κομματάκι ουρανός» και τις «Αδερφές Ραζή», ώστε να ολοκληρώσω μια τριλογία με θέμα την τύχη και εξέλιξη της πρώτης και δεύτερης γενιάς Μικρασιατών προσφύγων στην Ελλάδα. Θα φτάσω ως τις μέρες μας. Ο γενικός τίτλος της τριλογίας είναι «Δυο όχθες» και αναγράφεται ήδη στις «Αδερφές Ραζή».

Βιογραφία της Κατερίνας Ζαρόκωστα:

Η Κατερίνα Ζαρόκωστα γεννήθηκε στην Αθήνα το 1951, σπούδασε Γαλλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνέχισε έναν κύκλο σπουδών Κοινωνικής Ψυχολογίας στην École pratique des hautes études στο Παρίσι. Από το 1979 ως το 1993 συνεργάστηκε με την Κρατική Ραδιοφωνία και Τηλεόραση σε εκπομπές πολιτιστικού περιεχομένου. Από το 1993 ως το 2000 ήταν υπεύθυνη βιβλιοπαρουσίασης στο περιοδικό Elle. Στη λογοτεχνία εμφανίστηκε το 1983. Έκτοτε δημοσίευσε επτά βιβλία: συλλογές διηγημάτων, νουβέλες και ένα μυθιστόρημα. Διηγήματά της έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά και στα αγγλικά. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων και διετέλεσε μέλος του Διοικητικού της Συμβουλίου στα έτη 2007, 2011 και 2012. Είναι Μέλος της Επιτροπής για το βραβείο μυθιστορήματος The Athens Prize for Literature.

Πρόσφατη Εργογραφία Κατερίνας Ζαρόκωστα:

«ΟΙ ΑΔΕΡΦΕΣ ΡΑΖΗ» (2017)

Εκδόσεις: Μεταίχμιο

Σελίδες: 336

Τιμή: 14,94 €

Υπόθεση Οπισθόφυλλου:

«Ανάμεσα στις δυο όχθες που τις χωρίζει νερό αγεφύρωτο, οι αδερφές Ραζή, Μέλπω, Τέτα και Χαρίκλεια, ζουν στη μια μεριά και ονειρεύονται την άλλη.  Ευτυχισμένες οι μέρες στην Πόλη, πριν απ’ την Καταστροφή, δύσκολα τα πρώτα χρόνια όταν πέρασαν στην αντικρινή όχθη κι απ’ τη μια στιγμή στην άλλη μετατράπηκαν σε πολίτες δεύτερης κατηγορίας, πρόσφυγες.

Στην Ελλάδα καθεμιά ακολουθεί την πορεία της, χωρίς να πάψουν να είναι ενωμένες σαν γροθιά. Προσφυγιά, Κατοχή, Εμφύλιος, Χούντα. Γύρω τους άνθρωποι που η ιστορική στιγμή μετατρέπει σε ήρωες, θύματα, προδότες ή όλα εναλλάξ.

Όταν στη σκηνή εισβάλλει ορμητικά η Ινώ και συνδέεται ερωτικά με τον άντρα της Μέλπως Ραζή, οι ισορροπίες ανατρέπονται. Προσφυγάκι κι αυτή, αλλά φτωχαδάκι απ’ τα γεννοφάσκια, απλώνει το χέρι και δρέπει.»