«ΟΤΑΝ ΣΩΠΑΙΝΕΙ ΤΟ ΦΩΣ», της Δήμητρας Παπαναστασοπούλου – Γράφει η Κλειώ Τσαλαπάτη

«ΟΤΑΝ ΣΩΠΑΙΝΕΙ ΤΟ ΦΩΣ», της Δήμητρας Παπαναστασοπούλου – Γράφει η Κλειώ Τσαλαπάτη

Εκδόσεις: Άνεμος

Σελίδες: 288

Τιμή με έκπτωση: 12,87€

Ένας αναγνώστης συναντά πολλά και διαφορετικά αναγνώσματα καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Κάποια από αυτά θα του χαρίσουν απλά λίγες ευχάριστες στιγμές και στη συνέχεια θα τα "προσπεράσει" χωρίς να τα αποζητήσει ξανά. Κάποια άλλα ενδεχομένως να τον αφήσουν αδιάφορο αφού δε θα έχουν καταφέρει να τον "αγγίξουν" ιδιαίτερα και, ίσως ακόμα, να μην μπορέσει ποτέ να τα ολοκληρώσει. Τέλος, κάποια αναγνώσματα, και ίσως τα λιγότερα όλων, μπορεί να κατορθώσουν να τον "αγγίξουν" βαθύτατα σε τέτοιο σημείο ώστε να τα κρατήσει για πάντα στην καρδιά και στη βιβλιοθήκη του σε μια ξεχωριστή, περίοπτη θέση. Σε αυτά τα αναγνώσματα, τα οποία δε θα μπορέσει ποτέ να αποχωριστεί, ο βιβλιόφιλος αναγνώστης θα επιστρέφει πάντοτε, καθώς δε θα του αρκεί η μία και μοναδική αρχική ανάγνωσή τους. Θα θέλει να ξαναέρθει σε επαφή με εκείνους τους ξεχωριστούς, αλησμόνητους ήρωες με τους οποίους πιθανότατα ταυτίστηκε σε κάποια σημεία, ίσως να τους αγάπησε πραγματικά και ίσως, ακόμα, να ένιωσε πως συμπάσχει σε κάθε πάθημά τους, ενώ αντίθετα είναι πιθανόν να αντιπάθησε ή και να μίσησε κάποιους άλλους. Σε κάθε περίπτωση, ο αναγνώστης θα θέλει να ξανανιώσει αυτό το υπέροχο συναίσθημα συγκίνησης και πληρότητας που αισθάνθηκε κατά την πρώτη εκείνη ανάγνωση αυτών των πολύ ξεχωριστών βιβλίων. 

          Το νέο μυθιστόρημα της εξαίρετης Δήμητρας Παπαναστασοπούλου που κυκλοφορεί από την αγαπημένη Άνεμος Εκδοτική με τίτλο «Όταν Σωπαίνει Το Φως», ανήκει σε αυτήν ακριβώς την τρίτη, εκλεκτή κατηγορία βιβλίων, αυτών που ο αναγνώστης δε θα μπορέσει να λησμονήσει ποτέ στη ζωή του. Ένα βιβλίο τόσο δυνατό, ενίοτε σκληρό και βίαιο και αδιαμφισβήτητα τραγικό το οποίο, χωρίς υπερβολή, "παραπαίει" ανάμεσα στις αρχαίες ελληνικές τραγωδίες και τα αλησμόνητα θεατρικά δράματα του αξεπέραστου Σαίξπηρ. Ταυτόχρονα, όμως, είναι και ένα μυθιστόρημα γεμάτο με εύγλωττο, ελπιδοφόρο "Φως" που εναλλάσσεται με το δυσοίωνο, επώδυνο "Σκοτάδι", καθώς αυτά τα δύο σχεδόν πάντα διαδέχονται το ένα το άλλο. Η συγγραφέας βασισμένη σε ένα αυστηρό ιστορικό πλαίσιο, αυτό της Βενετίας του 16^ου αιώνα και το αντίστοιχο της ίδιας εποχής της Βενετοκρατούμενης Κρήτης, φτιάχνει ένα αριστοτεχνικά δομημένο μυθιστόρημα, ισάξιο εκείνων των μεγάλων δασκάλων που προανέφερα. Η πλοκή είναι ευρηματική πέρα από κάθε φαντασία, αφού κατορθώνει να ενσωματώσει πολλά και διαφορετικά στοιχεία πεζογραφίας. Πέρα από τα ολοφάνερα και διάχυτα στοιχεία του καλογραμμένου ιστορικού μυθιστορήματος, τα οποία κρύβουν πίσω τους την ενδελεχή ιστορική έρευνα που προφανώς πραγματοποίησε η συγγραφέας, μπορούμε να διακρίνουμε και αρκετά στοιχεία ενός καλοστημένου, ευρηματικού αστυνομικού μυθιστορήματος. Ταυτόχρονα, γινόμαστε μάρτυρες μιας σχεδόν Σαιξπηρικής, ανυπέρβλητης αγάπης μεταξύ των δύο κεντρικών ηρώων η οποία, όμως, ακολουθεί την καταδικασμένη πορεία που χάραξαν οι αρχαίοι Έλληνες τραγωδοί. Τέλος, σε όλη την έκταση αυτού του συγκλονιστικού μυθιστορήματος νιώθουμε πως, κατά έναν μαγικό, μυστηριώδη τρόπο, "διακτινιζόμαστε" σε μια μακρινή πραγματικότητα, στα ήθη και έθιμα, στις συνθήκες ζωής και στον πολιτισμό του 16^ου αιώνα που χαρακτήριζαν αφενός την αρχοντική, εκλεπτυσμένη κοσμοκρατόρισσα της εποχής, τη Βενετία, και αφετέρου τη σκληροτράχηλη, αδάμαστη και σαγηνευτική Κρήτη.

Γινόμαστε αυτόπτες μάρτυρες του πλούτου, της αίγλης και του αξεπέραστου πολιτισμού που άκμασε στη Βενετία εκείνης της εποχής και έχει διατηρηθεί έως και τις μέρες μας ως συνώνυμο της ομορφιάς και της φινέτσας. Βλέπουμε έκθαμβοι μεγαλοπρεπή κτίρια που λάμπουν από πλούτο και αποτελούν αρχιτεκτονικά αριστουργήματα, ικανά να συναγωνιστούν επάξια τα αξεπέραστα δημιουργήματα των μεγαλύτερων σύγχρονών τους Ιταλών ζωγράφων. Κανάλια που διατρέχουν ολόκληρη την πόλη, επικοινωνώντας μεταξύ τους και που αποτελούν τμήμα της μεγάλης λιμνοθάλασσας, η οποία άλλοτε κρύβει τη δυσωδία και τον λασπωμένο της βυθό κάτω από συχνότατα και αδιαπέραστα πέπλα ομίχλης και άλλοτε αποτελεί το ιδανικό περιβάλλον για την ταχύτατη εξάπλωση θανατηφόρων ασθενειών, όπως η επιδημία της πανούκλας του 1575 που ξεκλήρισε πάνω από εκατό χιλιάδες ανθρώπους.

Από την άλλη, ξεκινάμε και τελειώνουμε τη διαρκή περιπλάνησή μας από τη δική μας αγέρωχη και ανυπότακτη λεβεντογέννα Κρήτη, έναν τόπο ο οποίος συγκεντρώνει τόσα διαφορετικά και ετερόκλητα στοιχεία που μπορούν με σιγουριά να τον χαρακτηρίσουν ως μοναδικό στον κόσμο. Τα ψηλά, απόκρημνα βουνά που παραμένουν χιονοσκέπαστα τους περισσότερους μήνες του χρόνου και τα βαθιά φαράγγια που εμπνέουν δικαιολογημένα δέος. Την κυρίαρχη θάλασσα που κυκλώνει το νησί, άλλοτε γαλήνια και ήρεμη σαν λάδι και άλλοτε σκουρόχρωμη και τρικυμισμένη σαν να ζητάει εκδίκηση από όσους τόλμησαν να την αψηφήσουν. Πάνω απ’ όλα, όμως, τους μοναδικούς, απροσκύνητους ανθρώπους που "γεννά" η Κρητική γη που δεν μπορούν να συγκριθούν με κανέναν άλλο λαό. Άνθρωποι που είναι ικανοί να πολεμήσουν για τα ιδανικά τους μέχρι θανάτου, αψηφώντας οποιονδήποτε κίνδυνο, αλλά και άνθρωποι που είναι ικανοί να "σπείρουν" τον θάνατο σε όσους θεωρούν πως τους αδίκησαν, τηρώντας έτσι το εκδικητικό έθιμο της βεντέτας.   

Η ιστορία αυτού του εκπληκτικού μυθιστορήματος δε θα μπορούσε, λοιπόν,   παρά να ξεκινήσει από το θαυμαστό νησί της Κρήτης και συγκεκριμένα από το Βενετοκρατούμενο Ρέθεμνος του 1571 και το χωριό Αμάρι, το οποίο συγκλονίζεται από απανωτούς, αποτρόπαιους φόνους. Πέντε πανομοιότυπα εγκλήματα έχουν συνταράξει τη μικρή, επαρχιακή κοινότητα με θύματα άντρες οι οποίοι βρίσκονται σε ανύποπτο χρόνο φρικτά διαμελισμένοι, με τα άκρα τους αποκομμένα βίαια από το υπόλοιπο σώμα και το κομμένο κεφάλι τους τοποθετημένο τελετουργικά επάνω στην κοιλιακή τους χώρα. Κάθε φορά που διαπιστώνεται ένα τέτοιο έγκλημα τα νερά του παρακείμενου στο χωριό ποταμού "βάφονται" κόκκινα από το αίμα των άτυχων θυμάτων. Οι κάτοικοι, τρομοκρατημένοι από τον φρικτό τρόπο θανάτωσης των νεκρών και σοκαρισμένοι, προσπαθούν να βρουν τον αδίστακτο φονιά ζητώντας τη συνδρομή του «ρετούρη» τους, δηλαδή του ευγενούς, Βενετού διοικητή του Ρεθύμνου. Ταυτόχρονα, όμως, οι Τούρκοι πολιορκούν την πόλη του Ρεθύμνου με αποκορύφωμα την πυρπόλησή της και δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο την πολυπόθητη διαλεύκανση των εγκλημάτων. Ο ντόπιος, σκληροτράχηλος και δεσποτικός άρχοντας του Αμαρίου, ο Μανούσος Δράκος, αναλαμβάνει την πρωτοβουλία να μιλήσει ο ίδιος στον ρετούρη για να διερευνηθεί επιτέλους αυτή η σκοτεινή υπόθεση και να δοθεί ένα τέλος στα φονικά. Όμως, δε θα καταφέρει ποτέ να επιστρέψει πίσω φέρνοντας την αναμενόμενη λύση στο πρόβλημα, καθώς πέφτει και ο ίδιος θύμα δολοφονίας από αγνώστους.

Δύο χρόνια αργότερα ο νέος ρετούρης του Ρεθύμνου, ο ευγενής Βενετός Φερδινάνδος Σοράνζο, φτάνει με το πλοίο από την Κάντια. Ο διορισμός του αποτελεί μια έκπληξη για τους ντόπιους, καθώς πρόκειται για έναν πολύ νέο σε ηλικία και ανδρείο άνδρα, διακεκριμένο στη ναυμαχία της Ναυπάκτου και γεννημένο στον Χάνδακα. Ο νέος ρετούρης, όμως, δεν έρχεται μόνο αντιμέτωπος με τα πάμπολλα προβλήματα του τόπου που πρέπει να διαχειριστεί αλλά και με τον απόλυτο, σαρωτικό έρωτα που θα συναντήσει στο πρόσωπο της νεαρής, πανέμορφης, αν και αρκετά μεγαλύτερής του, χήρας του Δράκου, της Αρσινόης Μπόκου. Ο έρωτάς τους είναι αμοιβαίος και λυτρωτικός και για τους δύο και ο γάμος τους, που θα τελεστεί μέσα σε συντομότατο διάστημα, το φυσικό και αναμενόμενο  επακόλουθο. Το ταξίδι τους στην πανέμορφη πατρίδα του Φερδινάνδου οδηγεί την Αρσινόη στην ανακάλυψη ενός κόσμου διαφορετικού, γεμάτου από πολυτέλεια, πλούτο, φινέτσα και καινοτομίες που δεν θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί. Μαζί με τους ήρωές μας, οι οποίοι ζουν τη μαγικότερη, ίσως, περίοδο της κοινής τους ζωής, "ταξιδεύουμε" κι εμείς στη Γαληνοτάτη του 16^ου αιώνα με τα αρχοντικά παλάτια, τις γραφικές γόνδολες και τα πολυάριθμα μικρά και μεγάλα κανάλια, με το περίφημο Καρναβάλι των πανέμορφων κοστουμιών, των περίτεχνων μασκών αλλά και της άκρατης ελευθεριότητας, με τις διαβόητες εταίρες που άφησαν όνομα και τρανταχτές περιουσίες στην εποχή τους, με τους πασίγνωστους ζωγράφους που δημιούργησαν αριστουργήματα και με αμέτρητα ακόμα στοιχεία που η συγγραφέας μας παραθέτει με μαεστρία και πειστικότητα, "ζωντανεύοντας" στην κυριολεξία μιαν ολόκληρη εποχή. 

Όταν οι άνθρωποι, όμως, είναι ευτυχισμένοι ο χρόνος κυλάει σαν το νερό και οι όμορφες στιγμές δεν είναι ποτέ αρκετές. Έτσι και για το νιόπαντρο ζευγάρι της ιστορίας μας, έρχεται τελικά το πλήρωμα του χρόνου για να επιστρέψουν πίσω στην Κρήτη και το Ρέθεμνος από όπου ξεκίνησαν. Ο καιρός περνάει γοργά και η Αρσινόη χαρίζει δύο παιδιά στον Φερδινάνδο, ολοκληρώνοντας έτσι την ευτυχία τους. Εκείνος ασχολείται με τα διοικητικά του καθήκοντα κατορθώνοντας, εν τω μεταξύ, να διαλευκάνει το μυστήριο των φρικτών φονικών, αποκαλύπτοντας μία ανήκουστη αλήθεια την οποία κανείς δεν θα μπορούσε ποτέ να διανοηθεί, αλλά ταυτόχρονα "πυροδοτώντας" άθελά του και ένα άδικο μίσος προς το πρόσωπό του, που θα "σιγοκαίει" με ολέθριες συνέπειες. Ο καιρός, όπως λέει ο λαός, έχει γυρίσματα και ορισμένες φορές μια και μόνο στιγμή αρκεί για να καταστρέψει τα πάντα. Ο νεαρός διοικητής βλέπει την ευτυχισμένη ζωή του να αναποδογυρίζει εξαιτίας μιας τραγικής παρανόησης. Όλα όσα έως τότε αποτελούσαν ολόκληρο το "σύμπαν" και την ίδια του την ύπαρξη κατακρημνίζονται, αφήνοντάς τον ένα ανθρώπινο ράκος, ένα "ερείπιο" που δεν ξέρει από πού να πιαστεί ώστε να συνεχίσει να ζει.

Η Δήμητρα Παπαναστασοπούλου, μέσα από το συγκλονιστικό νέο μυθιστόρημά της «Όταν Σωπαίνει Το Φως», μας παρασύρει όχι μόνο σε ένα γοητευτικό ταξίδι σε μιαν αλλοτινή, μακρινή εποχή όπως αυτή του 16^ου αιώνα ούτε σε μια περιπλάνηση σε άλλα μέρη, όπως η Κρήτη και η Βενετία. Κυρίως, και πάνω απ’ όλα, η συγγραφέας "ξεδιπλώνει" μπροστά μας την ίδια την ανθρώπινη ψυχή και μας καλεί να εξερευνήσουμε τα απύθμενα βάθη της, όλες τις πτυχές της και τα άγνωστα όριά της. Ως πού μπορούμε να φτάσουμε όταν μας κυριεύει η τρέλα και ο νους μας έχει χαθεί μέσα στον βούρκο της παράνοιας; Όταν η δίψα μας για δύναμη και εξουσία είναι μεγαλύτερη από την ανθρωπιά μας; Όταν παρανοήσουμε κάποια γεγονότα και παρασυρθούμε σε βιαστικά συμπεράσματα, θεωρώντας πως πρέπει να επανορθώσουμε για μία ανομολόγητη αμαρτία διαπράττοντας μία ακόμα μεγαλύτερη; Οι απαντήσεις όλων αυτών των ερωτημάτων, αλλά και πολλών άλλων ακόμη, "κρύβονται" περίτεχνα μέσα στο νέο, καθηλωτικό πόνημα της αγαπημένης συγγραφέως για το οποίο και της οφείλω τα θερμά μου συγχαρητήρια! Διαβάστε το, Φίλοι μου και δε θα το λησμονήσετε ποτέ!

Υπόθεση Οπισθόφυλλου:

«Στη βενετοκρατούμενη Κρήτη του 16ου αιώνα μια σειρά φόνων συνταράσσει την περιοχή του Αμαρίου, ενώ οι Τούρκοι πυρπολούν το γειτονικό Ρέθυμνο.

Ο σκληρός τοπικός άρχοντας του Αμαρίου δολοφονείται. Ο δυνατός έρωτας και ο γάμος του νέου Βενετού διοικητή του Ρεθύμνου με τη χήρα αρχόντισσα γίνεται αφορμή ενός μεγάλου ταξιδιού στην ονειρική κοσμοκρατόρισσα Βενετία της εποχής. O πλούτος και η δύναμη της ανώτατης τάξης της Γαληνοτάτης ξετυλίγονται, παρασύρουν τον αναγνώστη, τον παίρνουν μαζί τους στις διασκεδάσεις, στις υπαίθριες γιορτές, στο καρναβάλι, τον ξεναγούν στο παλάτσο του δόγη.

Η επιστροφή στην Κρήτη φέρνει κι άλλη, αμέτρητη ευτυχία, αλλά δεν κρατάει πολύ· σκευωρίες, τρομακτικά μυστικά, επανεμφάνιση παλιών βεντετών και νέα φονικά δημιουργούν ένα αβάσταχτο, ανατριχιαστικό τοπίο.

Ο διοικητής, ένας νέος που έχει γεράσει ξαφνικά, θα αναγκαστεί να αντιμετωπίσει τους χειρότερους εφιάλτες και θα κληθεί να συνεχίσει τη ζωή του συντριμμένος, έχοντας ζήσει σε ελάχιστο χρόνο όσα ένας άτυχος άνθρωπος σε μια ολόκληρη ζωή.

Ένα μυθιστόρημα δυνατό, βίαιο, σκληρό και τρυφερό· μια γραφή συναρπαστική και καθηλωτική· μια ιστορία χωρίς κάθαρση που συγκλονίζει μέχρι την τελευταία λέξη.»