«Ο ΔΕΡΜΑΤΟΣΤΙΚΤΗΣ ΤΟΥ ΑΟΥΣΒΙΤΣ», της Χέδερ Μόρρις – Γράφει η Κλειώ Τσαλαπάτη

«Ο ΔΕΡΜΑΤΟΣΤΙΚΤΗΣ ΤΟΥ ΑΟΥΣΒΙΤΣ», της Χέδερ Μόρρις – Γράφει η Κλειώ Τσαλαπάτη

Εκδόσεις: Ωκεανός

Σελίδες: 368

Τιμή με έκπτωση: 12,50€

          Το συγκεκριμένο βιβλίο, πέρα από το γεγονός ότι αναφέρεται στο Άουσβιτς άρα και στο θέμα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο που προσωπικά με ενδιαφέρει περισσότερο, με σαγήνευσε από αυτή τη σπάνια και εξαίσια ελληνική λέξη του τίτλου: «δερματοστίκτης»! Μία από τις πολλές λέξεις της γλώσσας μας που θα έπρεπε να μας κάνει να αισθανόμαστε υπερήφανοι για τον πλούτο της και την ευρηματικότητά της. Μία λέξη που περιγράφει επακριβώς και γλαφυρότατα την αγγλική αντίστοιχη λέξη του πρωτότυπου τίτλου «tattooist» και στην ουσία ενσωματώνει την περιφραστική σημασία της, δηλαδή «αυτός που κάνει τατουάζ». Πέρα από το ενδιαφέρον γλωσσολογικό κομμάτι του τίτλου, και το γεγονός πως μόνο να θαυμάσω και να επικροτήσω μπορώ την εντυπωσιακή επιλογή λέξης από τον εξαίρετο και καταξιωμένο μεταφραστή και συγγραφέα Γιάννη Σπανδωνή, το συγκλονιστικό αυτό μυθιστόρημα μου κέντρισε το ενδιαφέρον καθώς αναφέρεται σε ένα θέμα των ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης ελάχιστα γνωστό: αυτό των ανθρώπων που χάραζαν τους μισητούς αριθμούς καταχώρισης σε κάθε στρατόπεδο στα μπράτσα των κρατουμένων. Τέλος, το γεγονός πως πρόκειται για μια αληθινή ιστορία που, αν και αποτελεί μία μόνο "σταγόνα" στον τραγικό "ωκεανό" του Ολοκαυτώματος, διατηρεί την πρωτοτυπία της και προσφέρει μια άλλη έγκυρη όψη ντοκουμέντου σε αυτό το καθηλωτικό μυθιστόρημα-βιογραφία.

          Η συγγραφέας Χέδερ Μόρρις αναλαμβάνει ένα εξαιρετικά δύσκολο και επώδυνο έργο, έχοντας πλήρη συνείδηση και επίγνωση της σοβαρότητας με την οποία πρέπει να το χειριστεί. Ο ήρωάς της, ο Λάλε Άϊζενμπεργκ, μετέπειτα Σοκολόφ, αναλαμβάνει να της αφηγηθεί με κάθε λεπτομέρεια την προσωπική του ιστορία: αυτή του δερματοστίκτη του πιο διαβόητου ίσως Ναζιστικού στρατοπέδου, του Άουσβιτς. Τόνοι χαρτιού, μελανιού και κινηματογραφικού φιλμ έχουν ομολογουμένως ξοδευτεί όλα αυτά τα χρόνια από το 1945 και μετά για να προσπαθήσουν οι άνθρωποι ανά τον κόσμο να αποτυπώσουν, να καταγράψουν και να μεταδώσουν τη φρίκη που έζησαν εκατοντάδες χιλιάδες συνανθρώπων μας στα κολαστήρια του Άουσβιτς, του Μπίρκεναου, του Νταχάου και άλλων, απλά και μόνο επειδή κρίθηκε από ένα τσούρμο παρανοϊκών και απάνθρωπων Ναζιστών πως γεννήθηκαν στη λάθος, κατώτερη φυλή. Πολλά έχουμε δει, ακούσει και διαβάσει για όλα τα πάνδεινα που υπέστησαν όσοι είχαν την ατυχία να συλληφθούν και να οδηγηθούν εκεί, προσπαθώντας να επιβιώσουν μέσα σε αδιανόητες και άθλιες συνθήκες. Παρόλα αυτά, κατά τη γνώμη μου, δεν υπάρχουν αρκετές τέτοιες ιστορίες και μαρτυρίες που να μπορούν να αποδώσουν την πραγματική φρίκη και βαναυσότητα εκείνης της εποχής ή που να αρκούν ώστε να διατηρήσουν τις ιστορικές μνήμες της ανθρωπότητας άσβεστες. Μία από αυτές τις ιστορίες τις οποίες οφείλουμε να διαβάσουμε και να διαδώσουμε είναι και «Ο Δερματοστίκτης Του Άουσβιτς», καθώς αφορά μία ιστορία μοναδική και πρωτότυπη, τραγική και ελπιδοφόρα, συγκλονιστική και σαγηνευτική, που μένει χαραγμένη για πάντα στο μυαλό του αναγνώστη με την καθηλωτική, "απογυμνωμένη" αλήθεια της. Όλοι γνωρίζουμε για τους αριθμούς που χάραζαν στο μπράτσο των κρατουμένων στα απάνθρωπα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί. Οι άνθρωποι, από όποια φυλή, χώρα ή θρησκεία και αν προέρχονταν, έχαναν την πραγματική τους ταυτότητα, το όνομά τους, το σπίτι τους, την οικογένειά τους και ό,τι αποτελούσε την προηγούμενη ζωή τους και μετατρέπονταν σε έναν απρόσωπο, άψυχο αριθμό. Έναν αριθμό που τους υποβάθμιζε σε αναλώσιμες μονάδες εργατικής δύναμης για τη Γερμανική πολεμική μηχανή ή, στην περίπτωση του πιο απάνθρωπου ίσως στρατοπέδου όλων, ακόμα και σε πειραματόζωα του σατανικού, παρανοϊκού δόκτωρ Γιόζεφ Μένγκελε. Όσα κι αν έχουν ειπωθεί ή γραφεί γι’ αυτόν τον διεστραμμένο, απάνθρωπο γιατρό, τον υποτιθέμενο ευγονιστή, ωχριούν μπροστά στις φρικαλεότητες τις οποίες πραγματοποίησε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

          Η ιστορία του πολύπαθου ήρωά μας από τη Σλοβακία ξεκινά όταν οι αρχές αποφασίζουν να ακολουθήσουν κατά γράμμα τις προσταγές της ανάλγητης γερμανικής κυβέρνησης. Υποτελείς και άβουλοι οι Σλοβάκοι κυβερνώντες διατάζουν κάθε εβραϊκή οικογένεια που είχε έναν γιο 18 χρονών και πάνω να τον παραδώσει αμέσως στις αρχές, ώστε να εργαστεί για τη γερμανική κυβέρνηση. Όποια οικογένεια είχε τέτοιο παιδί και δεν το δήλωνε αμέσως, θα στελνόταν στο σύνολό της σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ο Λάλε σκεπτόμενος αλτρουιστικά και ορθολογικά πως ο μεγάλος αδερφός του, ο Μαξ, είχε γυναίκα και δύο μικρά παιδιά που τον χρειάζονταν, παρακάμπτει την προθυμία του Μαξ να πάει εκείνος και αποφασίζει να παρουσιαστεί ο ίδιος στην τοπική κυβερνητική υπηρεσία. Θεωρεί πως έτσι θα προστατέψει την αγαπημένη του οικογένεια, δίνοντάς τους την ευκαιρία να συνεχίσουν να ζουν όσο το δυνατόν φυσιολογικότερα. Έτσι ξεκινά η "Οδύσσεια" του ήρωά μας, ο οποίος μεταφέρεται με ένα τρένο μεταφοράς ζώων, στριμωγμένος μαζί με αμέτρητους ακόμα ομόθρησκούς του μέσα σε άθλιες και βασανιστικές συνθήκες στο ακόμα υπό κατασκευή συγκρότημα στρατοπέδων Άουσβιτς. Καινούργιες πτέρυγες χτίζονταν, νέα κρεματόρια φτιάχνονταν για να υποδεχτούν τους ολοένα και περισσότερους "ανεπιθύμητους", σύμφωνα πάντα με το Γ’ Ράιχ. Εβραίοι, κομμουνιστές, ομοφυλόφιλοι, αθίγγανοι, Μάρτυρες του Ιεχωβά, αντιφρονούντες και όλοι όσοι έμπαιναν στο "ρουθούνι" της απολυταρχικής παράνοιας του Χίτλερ και των ομοίων του, κατέληγαν σε αυτό το διαβόητο στρατόπεδο, το συνώνυμο της ανθρώπινης θηριωδίας και βαρβαρότητας. Το όμορφο φυσικό παρουσιαστικό του Λάλε, μαζί με τη γνώση πολλών ξένων γλωσσών αλλά και ένα "γύρισμα" της τύχης, τον οδηγούν να γίνει βοηθός του υπάρχοντος δερματοστίκτη. Σιγά σιγά μαθαίνει τη δουλειά κι έτσι κατορθώνει αφενός να απαλλαγεί από τις εξαντλητικές εργασιακές υποχρεώσεις των υπολοίπων κρατουμένων και αφετέρου να βρει ένα άνετο κατάλυμα σε μια άδεια ακόμα πτέρυγα του στρατοπέδου.   

          Η συγγραφέας μας μεταφέρει με ακρίβεια και επώδυνη παραστατικότητα τις απάνθρωπες, μαρτυρικές συνθήκες που βίωναν οι αιχμάλωτοι των στρατοπέδων Άουσβιτς και Μπίρκεναου, αξιοποιώντας στο έπακρο τις μαρτυρίες του πραγματικού Λάλε. Βλέπουμε την παράνοια, την εγκληματικότητα και τα βίαια, θηριώδη ένστικτα των αξιωματούχων και δεσμοφυλάκων των Ες-Ες, το μίσος που έβγαζαν με κάθε ευκαιρία πάνω σε όποιον τολμούσε ακόμα και να τους κοιτάξει ευθέως στα μάτια ως ίσος τους. Νιώθουμε το ξύλο, την εξάντληση, την ταπείνωση ανδρών και γυναικών όταν διατάσσονταν να μπουν σωρηδόν σε κοντέινερ μοναχά με το σαρκίο τους, ώστε δήθεν να απολυμανθούν, για να αδειαστούν σε λίγα λεπτά από αυτό σαν ένας σωρός από άψυχες πέτρες. Βλέπουμε τους ταλαίπωρους, σκελετωμένους κρατούμενους με τις ριγέ σαν πυτζάμες φόρμες να μεταφέρουν όλη μέρα τις ασήκωτες πέτρες ενός μεγάλου αχρησιμοποίητου χωραφιού από την μία πλευρά του στην άλλη, έτσι χωρίς λόγο, απλά για να εξαντληθούν λίγο παραπάνω. Η συγκλονιστικότερη ίσως εικόνα αυτού του βιβλίου, που προσωπικά με "στοίχειωσε", είναι ο ποδοσφαιρικός αγώνας-παρωδία ανάμεσα στους εξαντλημένους και αδύναμους κρατούμενους και τους καλοζωισμένους και ακμαίους δεσμοφύλακες των Ες-Ες, υπό τη βροχή των ανθρώπινων σταχτών από τα γύρω κρεματόρια, τα οποία δεν σταματούσαν ποτέ και για κανέναν λόγο να δουλεύουν…

          Όσο, όμως, κι αν οι αδιανόητες σκηνές φρίκης διαδέχονται η μία την άλλη σε αυτό το συγκλονιστικό μυθιστόρημα-μαρτυρία, η ζωή και η ανθρώπινη φύση ακολουθούν τις αρχέγονες προσταγές τους, κατά τον ίδιο απαράλλαχτο τρόπο που η ανθισμένη άνοιξη διαδέχεται τον παγωμένο χειμώνα. Ο Λάλε μέσα σε αυτό το κολαστήριο θα συναντήσει τον έναν και μοναδικό έρωτά του στο πρόσωπο της νεαρής εβραίας Γκίτα. Ο μόνος και κύριος σκοπός του πλέον είναι να φροντίσει, να προστατέψει και να συντηρήσει την αγαπημένη του. Ο ευρηματικός μας ήρωας θα γίνει κυριολεκτικά ο ήρωας-προστάτης του στρατοπέδου, αφού θα μηχανευτεί χίλιους δυο τρόπους για να ανταλλάξει πολύτιμα πετράδια, νομίσματα και χρυσαφικά – "ανίερη λεία" που προμηθεύεται με μεγάλες προφυλάξεις από τις κρατούμενες που δουλεύουν στη διαλογή των υπαρχόντων όσων θανατώνονται– για να μπορέσει να αγοράσει κυρίως τρόφιμα, τα οποία μοιράζει σε μικρά κομμάτια σε όσους τα χρειάζονται περισσότερο, ώστε να επιβιώσουν για μία μέρα ακόμα. Η μία και μοναδική αρχή του Λάλε είναι να κάνει ό,τι μπορεί για να επιβιώσει χωρίς να βλάψει κανέναν. Ο "στιγματιστής", όπως τον αποκαλούν, προσπαθεί με νύχια και με δόντια να κρατήσει τον εαυτό του και την αγαπημένη του στη ζωή, καθώς πιστεύει ακράδαντα πως το τέλος τους δεν είναι γραφτό να έρθει μέσα σε αυτά τα τερατώδη και φρικιαστικά στρατόπεδα.

          Από το 1942, οπότε και πρωτοπάτησε στο Άουσβιτς ο Λάλε, μέχρι και το 1945 και το τέλος του πολέμου, αμέτρητα περιστατικά συνέβησαν και αναρίθμητες μεμονωμένες ιστορίες στα όρια της τραγωδίας έζησε ο πολύπαθος ήρωάς μας, όμως ένα πράγμα δεν λησμόνησε ποτέ: την άσβεστη αγάπη του για την Γκίτα και την ανάγκη του για επιβίωση κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Το αν τα κατάφερε και κατά πόσο, πέραν του ότι είναι κατά κάποιον τρόπο ολοφάνερο αφού διηγείται ο ίδιος τη ζωή του στη συγγραφέα, σας αφήνω να το διαπιστώσετε μόνοι σας. Δεν είναι πάντα το αποτέλεσμα που έχει τη μεγαλύτερη σημασία αλλά η όλη διαδρομή μας έως την επίτευξη του στόχου μας. «Ο Δερματοστίκτης Του Άουσβιτς» είναι ένα συνταρακτικό ντοκουμέντο, γεμάτο Ιστορία, μίσος του ανθρώπου για τον άνθρωπο, φόβο για την επιβίωση και ανείπωτες τραγωδίες, αλλά και ασίγαστη αγάπη, δίψα για ζωή, αλληλεγγύη και αστείρευτο κουράγιο, πείσμα και θάρρος για συνεχή πάλη και για την υπερπήδηση ανυπέρβλητων εμποδίων. Είναι ένα μυθιστόρημα που αξίζει να διαβαστεί όχι μόνο λόγω του αδιαμφισβήτητου ενδιαφέροντός του, αλλά κυρίως λόγω της ανάγκης διατήρησης της ιστορικής μας μνήμης. Διαβάστε το, Φίλοι μου!

Υπόθεση Οπισθόφυλλου:

«Ο Λάλε Σοκολόφ είναι ο άνθρωπος που χαράζει τους μπλε αριθμούς στα μπράτσα των φυλακισμένων του Άουσβιτς. Είναι αναγκασμένος να το κάνει. Από την βολική θέση του δερματοστίκτη, βλέπει, ζει την ανθρώπινη κτηνωδία, την καταγράφει σε αριθμούς και σε θύματα. Την καταγράφει σε αντοχή και σε κουράγιο ψυχής. Την χαρτογραφεί στα συναισθήματά του.   Την καταγράφει σε θάνατο και σε έρωτα. Κάνει τον δικό του μυστικό αγώνα κάτω από το παγωμένο, απάνθρωπο βλέμμα του Μέγκελε. Ελπίδα του μοναδική, η Γκίτα, το κορίτσι που θ’ αγαπήσει μέσα στην απόλυτη ανθρώπινη αθλιότητα...

Μια αληθινή, βαθιά συγκινητική και συγκλονιστικά ανθρώπινη ιστορία αγάπης και επιβίωσης σε ένα από τα φρικτά κολαστήρια των Ναζί. Ένα δυνατό μάθημα ζωής που νικά τη λήθη.»

Μεταφράστηκε σε 24 γλώσσες

Αληθινή Ιστορία