Συνέντευξη με τη ΣΤΕΛΛΑ ΒΡΕΤΟΥ - Γράφει η Κλειώ Τσαλαπάτη

κ. Στέλλα Βρετού

          Η συγγραφέας κ. Στέλλα Βρετού ίσως είναι πιο γνωστή για το πρώτο μυθιστόρημά της που κυκλοφόρησε πριν λίγα χρόνια από τις εκδόσεις Ωκεανίδα με τίτλο «Τα κόκκινα λουστρίνια», αλλά και για το αξιόλογο μεταφραστικό της έργο από τα τουρκικά στα ελληνικά, με κύριο πρωταγωνιστή τα έργα του Νομπελίστα Ορχάν Παμούκ. Με αφορμή την κυκλοφορία του νέου της μυθιστορήματος από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος με τίτλο «Η εφήμερη ομορφιά του έρωτα», η αγαπητή συγγραφέας είχε την καλοσύνη να απαντήσει σε ορισμένες ερωτήσεις για τους «Φίλους της Λογοτεχνίας». Την ευχαριστώ θερμά για τον χρόνο που μου διέθεσε, της εύχομαι ολόψυχα καλή επιτυχία στο νέο συγγραφικό της πόνημα αλλά και στο συνολικό της έργο και σας προσκαλώ να διαβάσετε τις απαντήσεις της ώστε να γνωρίσετε κι εσείς λίγο καλύτερα την εξαίρετη Στέλλα Βρετού!

1) Αγαπητή κυρία Βρετού, τις θερμές μας ευχές για το νέο εξαιρετικό μυθιστόρημά σας που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος, με τίτλο «Η εφήμερη ομορφιά του έρωτα». Ποιο ήταν το έναυσμα για την ενασχόλησή σας με τον κόσμο της λογοτεχνίας και το αντικείμενο της συγγραφής;

Σας ευχαριστώ πολύ για τα καλά σας λόγια, χαίρομαι πολύ που σας άρεσε το βιβλίο μου.

Με τον κόσμο της λογοτεχνίας ασχολήθηκα από πάρα πολύ νωρίς. Στα παιδικά μου χρόνια η μεγαλύτερη ευχαρίστησή μου ήταν να διαβάζω. Όταν μου άρεσε, διάβαζα πολλές φορές το ίδιο βιβλίο, ταυτιζόμουν με τον ήρωα, τα βράδια όταν έπεφτα να κοιμηθώ, ζούσα τις περιπέτειές του με ήρωα εμένα. Στην εφηβεία μου, αφού δεν μπορούσα να ζω τη ζωή των ηρωίδων μου, αγάπησα τον κόσμο τους. Όταν πολύ αργότερα βρέθηκα κι εργάστηκα στον εκδοτικό χώρο, αποφάσισα κι έκανα ένα βήμα παραπέρα, έγραψα «Τα Κόκκινα Λουστρίνια». Το αντικείμενο της συγγραφής μου έχει σχέση με τις εμπειρίες μου, με τους προβληματισμούς μου, με τα βιώματά μου, με τον τρόπο που καταλαβαίνω, που βλέπω τα πράγματα, τη ζωή.

2) Στο νέο σας βιβλίο η Ιστορία αποτελεί το φόντο της πλοκής και παίζει σημαντικότατο ρόλο. Πόσο δύσκολο ήταν να σταχυολογήσετε τις απαραίτητες πληροφορίες, ώστε να συνδυάσετε ιστορικά γεγονότα, τόπους και μυθοπλασία; Εσείς ποια θεωρείτε ως την πιο σημαντική, ίσως και ανεξάντλητη, «πηγή ιδεών» για έναν συγγραφέα;

Δεν ήταν πολύ δύσκολο, γιατί με πολλή μεγάλη ευχαρίστηση συγκέντρωσα και σταχυολόγησα τις πληροφορίες μου. Ήταν όμως πολλή δουλειά, καθώς διάβασα πολλά βιβλία, έψαξα πολύ στο διαδίκτυο. Όλα έγιναν πιο απλά όταν αποφάσισα ότι ήθελα η ηρωίδα μου να ζήσει στον 20ο αιώνα, στην Ανατολία και τη Μέση Ανατολή, κι ήξερα πώς ήθελα να δουλέψω το βιβλίο μου. «Πηγή ιδεών» ήταν η ιστορία των κατοίκων της Ανατολίας και της Μέσης Ανατολής. Φαντάζομαι το ίδιο ισχύει για όλους συγγραφείς, πηγή ιδεών είναι το θέμα που επεξεργάζονται.

3) Συνήθως, οι περισσότεροι συγγραφείς είτε έχουν σπουδάσει κάποιο αντικείμενο είτε ασκούν ως επάγγελμα κάτι εντελώς διαφορετικό από τη συγγραφική τους ιδιότητα. Πιστεύετε πως το επιστημονικό υπόβαθρο είναι απαραίτητο για τη συγγραφή ενός βιβλίου ή αρκεί το έμφυτο συγγραφικό ταλέντο, η φαντασία και οι εμπειρίες κάθε συγγραφέα;

Το επιστημονικό υπόβαθρο, που σχεδόν πάντα φανερώνει και την κλίση μας, με βοήθησε να επιλέξω το θέμα του, κάτι που ισχύει για όλους τους συγγραφείς υποθέτω, αλλά δεν είναι απαραίτητο. Κατά τη γνώμη μου οι σημαντικότεροι παράγοντες στη συγγραφή ενός βιβλίου είναι η αγάπη για το γράψιμο, που καλλιεργείται με μεγάλη προσπάθεια, η φαντασία, η επιθυμία του συγγραφέα για επικοινωνία με τους αναγνώστες κι όχι μόνο το «έμφυτο ταλέντο».

4) Υπάρχει κάποιο μοτίβο ως προς το πότε σας «επισκέπτεται» η συγγραφική σας έμπνευση; Όταν ολοκληρώνετε ένα νέο βιβλίο σας, αρκείστε μόνο στη δική σας γνώμη και αξιολόγηση –πριν προχωρήσετε στην έκδοσή του– ή αναζητάτε πρώτα την άποψη κάποιου οικείου σας προσώπου την κρίση του οποίου εμπιστεύεστε; Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για τα βιβλία σας και, γιατί όχι, την ιστορία «πίσω από την ιστορία» αυτών;

Όχι, δεν υπάρχει. Πρώτα αποφασίζω τι θέλω να γράψω, μετά αρχίζω και σκέφτομαι πώς θα το γράψω. Ίσως να μοιραστώ με κάποιον μόνο την αρχική ιδέα για να δω την αντίδρασή του. Είμαι μεταφράστρια, έχω γράψει μόνο δυο βιβλία. Ο ένας ή δύο άνθρωποι που τα διάβασαν πριν την έκδοσή τους, τα πήραν στα χέρια τους στη σχεδόν ολοκληρωμένη μορφή τους.

«Τα Κόκκινα Λουστρίνια» είναι «αυτομυθοπλασία». Η πορεία της οικογένειας που περιγράφω στο βιβλίο, είναι η πορεία της δικής μου οικογένειας, τα πρόσωπα υπαρκτά. Οι ιστορίες γύρω από αυτά είναι μυθοπλασία. Τα παιδικά χρόνια της Νένας, μοιάζουν πολύ με τα δικά μου παιδικά χρόνια.

«Η Εφήμερη Ομορφιά του Έρωτα» είναι μυθοπλασία. Η κατάσταση στη Μέση Ανατολή, τα ιστορικά γεγονότα που καθόρισαν, επηρέασαν, άλλαξαν τη ζωή των ανθρώπων που ζούσαν στα χώματα της παλιάς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ήταν το έναυσμα για να γράψω μια ιστορία που εκτυλίσσεται σε αυτό το μέρος του κόσμου.

5) Η συγγραφέας Στέλλα Βρετού βρίσκει τον χρόνο να διαβάζει για δική της ευχαρίστηση και όχι μόνο για έρευνα πάνω σε κάποιο μελλοντικό βιβλίο της; Εφόσον συμβαίνει αυτό, ποιο είδος λογοτεχνίας προτιμάτε περισσότερο ως αναγνώστρια και γιατί;

Υπάρχει πάντα μια στοίβα από βιβλία δίπλα στο κρεβάτι μου που θέλω να διαβάσω άμεσα. Σ’ ένα μέρος της βιβλιοθήκης μου έχω τα αδιάβαστα βιβλία και κάποια που διάβασα και θέλω να ξαναδιαβάσω. Διαβάζω καλούς και λιγότερο καλούς συγγραφείς, βιβλία που μ’ ενδιαφέρει η πλοκή τους, κοινωνικά, αστυνομικά, κατασκοπικά, ιστορικά μυθιστορήματα, βιβλία που βρήκα ενδιαφέρουσα την κριτική που τους ασκήθηκε.

6) Θυμάστε το πρώτο σας ανάγνωσμα το οποίο σας «παρέσυρε» στον κόσμο της λογοτεχνίας; Ποια είναι τα αγαπημένα σας βιβλία και συγγραφείς; Υπάρχει κάποιο απόφθεγμα από βιβλίο το οποίο να καθόρισε τη μετέπειτα ζωή σας; Έχετε δεχθεί κάποιες επιρροές από ομότεχνούς σας, Έλληνες ή ξένους, σύγχρονους ή κλασσικούς, στον δικό σας τρόπο γραφής, ύφους ή θεματολογίας;

Στη λογοτεχνία με παρέσυραν το «Χωρίς Οικογένεια» κι «Ο Μικρός Ναυαγός», όταν ήμουν πολύ μικρή, κι όταν μεγάλωσα το «Όσα Παίρνει ο Άνεμος» και «Η Παναγιά η Γοργόνα». Ήμουν έφηβη όταν τα διάβαζα και θυμάμαι δεν μπορούσα για πολλές μέρες να ξεφύγω από τη μαγεία τους. Είναι πάρα πολλά τα βιβλία και οι συγγραφείς που μου αρέσουν, δεν θέλω να αναφέρω μερικούς και να ξεχάσω άλλους τόσους. Είναι όμως δύο βιβλία που διάβασα τελευταία και που νομίζω ότι είναι εξαιρετικά: «Η θλίψη είναι ένα πράγμα με φτερά» του Max Porter και το «Μπιλιάρδο στις εννιάμισι» του Χάινριχ Μπελ.

Δεν θα έλεγα ότι ένα απόφθεγμα καθόρισε τη ζωή μου, μπορώ όμως να πω ότι τρεις αράδες από το «Μαύρο Βιβλίο» του Ορχάν Παμούκ μού έκαναν μεγάλη εντύπωση: … Γιατί τίποτα δεν είναι τόσο καταπληκτικό, όσο η ζωή. Εκτός από το γράψιμο. Ναι, βέβαια, εκτός από το γράψιμο, τη μόνη παρηγοριά.

Με ρωτάτε αν δέχτηκα επιρροές από συγγραφείς που διαβάζω. Μας επηρεάζει και μας εντυπωσιάζει οτιδήποτε διαβάζουμε και είναι καλό. Το θέμα είναι πώς αφομοιώνουμε αυτά που διαβάζουμε.

7) Θεωρείτε πως οι συγγραφείς θα πρέπει να ασχολούνται με διαφορετικά είδη λογοτεχνίας και να «πειραματίζονται» θεματολογικά –ρισκάροντας το υπάρχον αναγνωστικό τους κοινό– ή είναι προτιμότερο να παραμένουν στο είδος που τους έχει καθιερώσει; Εσείς, ποια μηνύματα επιδιώκετε να «περάσετε» στους αναγνώστες σας και σε ποιο είδος αναγνωστικού κοινού, συνήθως, απευθύνεστε μέσα από το συγγραφικό έργο σας;

Οι συγγραφείς δεν «πρέπει» να ασχολούνται με διαφορετικά είδη λογοτεχνίας, αν όμως θέλουν, γιατί όχι. Το κοινό τους θα δεχόταν οτιδήποτε από τον αγαπημένο του συγγραφέα.

Δεν επιδιώκω να περάσω μηνύματα στους αναγνώστες. Με ενδιαφέρει όταν τελειώνουν το βιβλίο μου να νιώθουν ότι διάβασαν κάτι όμορφο, ότι έμαθαν κάτι, θέλω να τους παίρνω μαζί μου στα ταξίδια μου, απευθύνομαι σε όσους αγαπάνε να διαβάζουν.

8) Στη σύγχρονη καθημερινότητά μας, στην εποχή της άκρατης τεχνολογίας και της οικονομικής δυσπραγίας που διανύουμε, ποια θεωρείτε πως είναι η θέση του λογοτεχνικού βιβλίου; Περνάει, τελικά, το βιβλίο κρίση στη χώρα μας ή διεθνώς και τι θα μπορούσαμε να κάνουμε ώστε να γίνει πιο προσιτό στο αναγνωστικό κοινό και, ιδιαίτερα, στους νέους;

Ναι, το βιβλίο πέρασε και περνάει κρίση. Πριν από μερικά χρόνια οι αναγνώστες έμπαιναν σ’ ένα βιβλιοπωλείο κι αγόραζαν τρία, τέσσερα βιβλία. Τώρα αγοράζουν ένα και το διαβάζει μια ολόκληρη παρέα. Τα νέα παιδιά διαβάζουν, αν διαβάζουν, ηλεκτρονικά βιβλία. Το ημερήσιο πρόγραμμά τους είναι τόσο πολύ φορτωμένο που δεν τους περισσεύει χρόνος να ανοίξουν και να διαβάσουν ένα βιβλίο. Το βιβλίο πρέπει να μπει σε όλα τα σχολεία, αν τα σχολεία αποκτήσουν βιβλιοθήκες, αν οι δάσκαλοι κι οι καθηγητές προτρέπουν τα παιδιά να διαβάζουν λογοτεχνία, ίσως αγαπήσουν το βιβλίο.

9) Είχατε κάποιους «ενδοιασμούς» όταν αποφασίσατε να δώσετε το πρώτο σας βιβλίο προς έκδοση; Αγωνιούσατε ως προς την αποδοχή που θα τύχαινε αυτό από το αναγνωστικό κοινό; Η θεματολογία των βιβλίων σας, πιστεύετε πως παίζει τον δικό της ρόλο στην αποδοχή αυτή; Εσείς, με την έως τώρα πείρα σας στον χώρο της συγγραφής, τι θα συμβουλεύατε όλους τους νέους επίδοξους συγγραφείς, που ονειρεύονται να δουν κάποτε ένα βιβλίο τους στις προθήκες των βιβλιοπωλείων;

Ναι, είχα ενδοιασμούς, δεν ήμουν καθόλου σίγουρη ότι το βιβλίο μου θα άρεσε. Η ικανοποίησή μου ήταν μεγάλη όταν κατάλαβα ότι «Τα Κόκκινα Λουστρίνια άρεσαν».

Η συμβουλή μου στους επίδοξους συγγραφείς είναι να επιμένουν αν πιστεύουν σε αυτό που κάνουν.

10) Κλείνοντας και, αφού σας ευχαριστήσω θερμά για την τιμή της παραχώρησης αυτής της συνέντευξης, θα ήθελα να σας ευχηθώ ολόψυχα καλή επιτυχία στο νέο μυθιστόρημά σας «Η εφήμερη ομορφιά του έρωτα», και να σας ρωτήσω για τα άμεσα συγγραφικά σας σχέδια. Τι να περιμένουμε από εσάς στο μέλλον;

Σας ευχαριστώ κι εγώ. Το επόμενο βιβλίο μου, αυτό θέλω να περιμένετε από μένα.

Βιογραφικό σημείωμα Στέλλας Βρετού:

Η Στέλλα Βρετού γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και σπούδασε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι μεταφράστρια από τα τουρκικά και έχει εργαστεί στον εκδοτικό χώρο. Ζει με τον άντρα της και την κόρη της στην Αθήνα. Το 2014 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα, με τίτλο «Τα κόκκινα λουστρίνια» (Ωκεανίδα).

Εργογραφία Στέλλας Βρετού:

«Η ΕΦΗΜΕΡΗ ΟΜΟΡΦΙΑ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ»

Εκδόσεις: Κλειδάριθμος (2019)

Σελίδες: 376

Τιμή με έκπτωση: 13,95€

Υπόθεση Οπισθόφυλλου:

Ένα ατμοσφαιρικό μυθιστόρημα με φόντο τα δραματικά ιστορικά γεγονότα της Ανατολίας του 20ού αιώνα.

Γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1900, την πρώτη μέρα του χρόνου, την πρώτη μέρα του καινούργιου αιώνα. Έζησε σε μια ζωή όσα δεν ζούνε άλλοι σε πέντε. Η Ιφιγένεια Σκρινή, κόρη μιας εύπορης οικογένειας Σμυρνιών, θα ερωτευτεί τον δάσκαλο ζωγραφικής, τον αινιγματικό Αντρέι Ρομπολόφσκι. Θα εγκαταλείψει την κοσμοπολίτικη πόλη με τα όμορφα σπίτια, τα θέατρα και τα ζαχαροπλαστεία, τα γεμάτα μουσικές σοκάκια της, για ν’ ακολουθήσει στο μακρινό ταξίδι του τον Αντρέι, όταν αυτός, θύμα του σκοτεινού παρελθόντος του, αναγκαστεί να εγκαταλείψει τη Σμύρνη πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Στη διάρκεια του ταξιδιού τους στα βάθη της Ανατολικής Συρίας, θα συναντήσουν τον Τζέιμς Μπάροουζ, απόφοιτο της Οξφόρδης. Η γοητεία και η ιστορία της Ανατολίας σ’ αυτό το οδοιπορικό θα αφήσουν τα ανεξίτηλα σημάδια τους στη ζωή της Ιφιγένειας και η εφήμερη ομορφιά του έρωτά τους θα στιγματίσει και τους τρεις για πάντα.

Από τη Σμύρνη στη Μέση Ανατολή, στην Αλεξάνδρεια, στην Κωνσταντινούπολη και στην Αθήνα, οι ζωές της Ιφιγένειας, του Αντρέι και του Τζέιμς θα περιπλεχθούν σ’ έναν ιστό πάθους, προδοσίας κι αναζήτησης, με φόντο τα ιστορικά γεγονότα του 20ού αιώνα.

«ΤΑ ΚΟΚΚΙΝΑ ΛΟΥΣΤΡΙΝΙΑ»

Εκδόσεις: Ωκεανίδα (2014)

Σελίδες: 616

Τιμή: 14€

Υπόθεση Οπισθόφυλλου:

"Κουνούσε πάνω κάτω το ένα πόδι για να δει ο παππούς τα κόκκινα γυαλιστερά παπούτσια της που 'ταν τόσο όμορφα! Της τα 'χε φέρει ο πατέρας της όταν επέστρεψε από κάποιο ταξίδι κι από εκείνη τη μέρα δεν τα 'βγαλε απ' τα πόδια της, καμάρωνε που τα φορούσε. Ο παππούς γύρισε και την κοίταξε, τα μάτια του της χαμογέλασαν."

Έπειτα από πολλά χρόνια, ένα ζευγάρι παιδικά κόκκινα λουστρίνια σε μια βιτρίνα θα τη γυρίσουν στο παρελθόν.

Το μακρύ ταξίδι μιας ελληνικής οικογένειας που άρχισε στα μέσα του 19ου αιώνα και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Τέσσερις γενιές που η Ιστορία σημάδεψε τη μοίρα τους. Άντρες και γυναίκες, που γνώρισαν το πάθος, τον έρωτα, τη χαρά της δημιουργίας, τη ζεστασιά της οικογένειας, αλλά και την αποτυχία, τη μοναξιά.

Ζάκυνθος, Οδησσός, Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Αθήνα. Μετά τη Ρωσική Επανάσταση ο Γιάγκος με την οικογένειά του εγκατέλειψε την Οδησσό και ρίζωσε στην Κωνσταντινούπολη. Η δισέγγονή του Νένα θα ζήσει τον αφανισμό των Ρωμιών και το τέλος μιας εποχής. Στην Αθήνα όπου θα βρεθεί θα χαράξει τη δική της διαδρομή, όμως η Πόλη θα είναι πάντα εκεί.