«ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ», του Goncalo M. Tavares – Γράφει ο Γιώργος Πανόπουλος

«ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ», του Goncalo M. Tavares – Γράφει ο Γιώργος Πανόπουλος 
Εκδόσεις: Καστανιώτης
Σελ: 184
 
Ο Γκονσάλο Μ. Ταβάρες, με μια πρωτότυπη αφήγηση, μας προσκαλεί σε ένα ονειρικό ταξίδι, όπου σημασία δεν έχει ο χρόνος κι ο τόπος αλλά το συναίσθημα. Η Ιερουσαλήμ είναι ένα βιβλίο που διαβαίνει διαρκώς από το ένα άκρο στο άλλο και εμπλέκει κάθε λεπτό την ατομικότητα με τη συλλογικότητα.
Ο Τέοντορ είναι ένας ψυχίατρος με ερευνητικές ανησυχίες που παντρεύεται μια ασθενή του, τη Μύλια, η οποία προσπαθεί να τον πείσει ότι είναι τρελή. Μετά από καιρό, όταν εκείνη κλείνεται σε άσυλο, κάνει έρωτα με έναν άλλον τρόφιμο, τον Ερνστ. Από αυτή τους την πράξη προκύπτει ένα παιδί, ανάπηρο μάλιστα, το οποίο αναλαμβάνει ο Τέοντορ. Στο διάβα τους θα βρεθούν και η Χάνα –μια εκ πεποιθήσεως πόρνη– και ο «σύντροφος» της, ο Χίνερκ, κι έτσι θα οδηγηθούν όλοι μαζί σε ένα αναπάντεχο και βίαιο γεγονός.
Αυτή είναι η ιστορία που εκτυλίσσεται στην πορεία του βιβλίου, όχι απαραίτητα με πιστή χρονική ακολουθία, και κάθε φορά από τη σκοπιά του κάθε ήρωα. Έτσι διαρκώς ο αναγνώστης παραπαίει από τη θέση του θύματος στη θέση του θύτη.
Τα όρια της ψυχασθένειας με τα όρια της κοινής λογικής είναι δυσδιάκριτα. Η ηθική προσπαθεί να επιβληθεί. Έννοιες όπως αυτή των βασανιστηρίων, της πατρότητας, της συντροφικότητας, αναζητούν αποδέκτη κι εκφραστή. Δεν ξέρεις η ευθύνη των γεγονότων πού θα κατευθύνει τους ήρωες, την ίδια ώρα που ο συγγραφέας προσπαθεί να μιλήσει για τη φρίκη που μπορεί να προξενήσει ο ίδιος ο άνθρωπος, και τη σύνδεσή του με το Θείο.
Μ’ έναν μυσταγωγικό, επιβλητικό τρόπο αφήγησης, ο συγγραφέας ίσως πάνω απ’ όλα επιθυμεί να αναδείξει την αβεβαιότητα της ζωής, η οποία δεν γνωρίζεις σε ποια όχθη θα σε φέρει, καθώς και να υποδείξει ως θανάσιμο αμάρτημα τη στασιμότητα. Αναζητά με έναν διαφορετικό τρόπο κάτι πανανθρώπινο.
 
Υπόθεση Οπισθόφυλλου:
 
Η Μύλια δηλώνει σχιζοφρενής και ζητά από τον Τέοντορ, πολλά υποσχόμενο ψυχίατρο, να την κουράρει. Ο Τέοντορ περιμένει να πεθάνουν οι γονείς του για να αφοσιωθεί στη μελέτη της Ιστορίας της Φρίκης του κόσμου. Ο Ερνστ είναι ο ερωτικός αντίζηλός του, τρόφιμος Ασύλου. Ο Χίνερκ, πρώην πολεμιστής, κυκλοφορεί πάντα με ένα πιστόλι και μαύρους κύκλους κάτω από τα μάτια, που τον κάνουν να μοιάζει με δολοφόνο. Η Χάνα είναι πόρνη και προστάτιδα του Χίνερκ. Οι ζωές των πέντε αυτών προσώπων διασταυρώνονται βιαίως. Και βιαίως θα έρθουν αντιμέτωποι με τη σκληρότητα των ανθρώπινων σχέσεων, της Ιστορίας και της Ιατρικής.
 
Ο Γκονσάλο Μ. Ταβάρες ανήκει στη νέα γενιά των Πορτογάλων συγγραφέων και έχει βραβευτεί με όλα σχεδόν τα λογοτεχνικά βραβεία της Πορτογαλίας και της Βραζιλίας. Ο Ζοζέ Σαραμάγκου, παραδίδοντας το ομώνυμο βραβείο στον Ταβάρες, είπε γι’ αυτόν:
 
«Η Ιερουσαλήμ είναι ένα μεγάλο βιβλίο, που ανήκει στη μεγάλη δυτική λογοτεχνία. Ο Γκονσάλο Μ. Ταβάρες δεν έχει το δικαίωμα να γράφει τόσο καλά μόλις στα 35 του χρόνια: μου έρχεται να τον δείρω!»