Συνέντευξη με την ΑΝΝΗ ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ - Γράφει η Κλειώ Τσαλαπάτη

κ. Άννη Παπαθεοδώρου

          Ορισμένες φορές κάποια βιβλία τα "ερωτεύεσαι" από την πρώτη ματιά που θα ρίξεις στο εξώφυλλό τους και στη συνέχεια μαγεύεσαι από όσα σου υπόσχονται με την υπόθεση στο οπισθόφυλλό τους. Προσωπικά, σπάνια μου έχει τύχει να μην ευοδωθούν οι προσδοκίες μου από ένα βιβλίο που μου έχει προκαλέσει τέτοια αρχικά συναισθήματα ενθουσιασμού. Φυσικά, το εξαιρετικό μυθιστόρημα της Άννης Παπαθεοδώρου που κυκλοφορεί από την αγαπημένη Άνεμος Εκδοτική με τον πρωτότυπο τίτλο «Ευτοπία 1 – Τα Χρόνια Του Μανιφέστου» ήταν μία ακόμα επιβεβαίωση του κανόνα. Όχι μόνο αιχμαλωτίστηκε η προσοχή μου από την πρώτη ματιά που έριξα στο πανέμορφο αυτό εξώφυλλο, δημιουργία του αγαπημένου Νικόλα Τελλίδη, αλλά διαβάζοντάς το καθηλώθηκα καθώς είδα ένα λογοτεχνικό έργο πολύ διαφορετικό από τα συνηθισμένα του είδους του. Αν και ουσιαστικά ανήκει στην κατηγορία της δυστοπικής μυθοπλασίας, η «Ευτοπία» μάς υπόσχεται ένα πιο ευοίωνο μέλλον, αφού η ελπίδα είναι αυτή που ως γνωστόν "πεθαίνει τελευταία" και, ουσιαστικά, αυτή είναι και η μόνη που δεν μπορεί κανείς να μας στερήσει, όσο και αν προσπαθεί για το αντίθετο. Έχουμε, λοιπόν, ένα "δυστοπικό" μυθιστόρημα που μας υπόσχεται ένα "ευτοπικό", αισιόδοξο μέλλον και, ειλικρινά και μόνο για αυτήν τη μοναδική, πρωτότυπη έμπνευση, αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στη συγγραφέα αλλά και στις εκδόσεις που μας προσέφεραν μια τέτοια εναλλακτική αναγνωστική εμπειρία. Ευχαριστώ θερμά την αγαπητή κ. Άννη Παπαθεοδώρου για τον χρόνο που μου διέθεσε απαντώντας τις ερωτήσεις μου για τους «Φίλους Της Λογοτεχνίας», της εύχομαι ολόψυχα καλή επιτυχία στο έργο της, του οποίου αναμένουμε ανυπόμονα τη συνέχεια, και σας προσκαλώ να διαβάσετε τις απαντήσεις της ώστε να γνωρίσετε κι εσείς λίγο καλύτερα την εξαίρετη συγγραφέα!

1) Αγαπητή κ. Παπαθεοδώρου, τις θερμές μας ευχές για το νέο μυθιστόρημά σας που κυκλοφορεί από την Άνεμος Εκδοτική με τίτλο «Ευτοπία 1 – Τα Χρόνια Του Μανιφέστου». Ποιό ήταν το έναυσμα για την ενασχόλησή σας με τον κόσμο της λογοτεχνίας και το αντικείμενο της συγγραφής;

Πρώτα απ’ όλα ευχαριστώ για τις ευχές σας!

Ξεκίνησα να γράφω, νομίζω, γιατί είχα πράγματα να πω. Με βασάνιζαν πράγματα – αυτά που όλους μας βασανίζουν– και κάποια στιγμή σκέφτηκα να τα βάλω στο χαρτί. Αυτό ήταν εντελώς καταλυτικό. Ήταν σαν να άνοιξα μια βρυσούλα και ένας ολόκληρος χείμαρρος ξεχύθηκε έξω. Πού βρισκόταν όλο αυτό; Μάλλον το συνέλεγα χρόνια και βρήκε την ευκαιρία να απελευθερωθεί. Το έναυσμα πάντως ήταν τα προβλήματα που  έσκασαν στα κεφάλια όλων μας τα τελευταία χρόνια.

2) Το πρώτο αυτό λογοτεχνικό σας έργο έχει χαρακτήρα κυρίως δυστοπικό και βασίζεται κατά μεγάλο βαθμό σε όσα ζούμε τα τελευταία χρόνια. Πόσο δύσκολο ήταν να σταχυολογήσετε τις απαραίτητες πληροφορίες, ώστε να τις συνδυάσετε με τα πραγματικά γεγονότα, τις τοποθεσίες και τις παγκόσμιες εξελίξεις για να πλάσετε τη δική σας συγκλονιστική μυθοπλασία;

Δεν ήταν δύσκολο, καθώς όλα αυτά είναι η καθημερινότητά μας. Τα ζούμε όλοι μας. Τα ξέρουμε, τα υφιστάμεθα, τα ακούμε καθημερινά και παντού. Εγώ στο βιβλίο αυτό, την καθημερινότητά μας περιγράφω. Ή –πιο σωστά– ξεκινάω από εκεί.

3) Πότε αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή του συγκεκριμένου έργου, το οποίο αν δεν κάνω λάθος αποτελεί τριλογία, και γιατί επιλέξατε το δύσκολο και απαιτητικό είδος της λογοτεχνίας φαντασίας, έστω κι αν, προσωπικά, θεωρώ ότι πλησιάζει επικίνδυνα πολύ την πραγματικότητα;

Θα έλεγα ότι αυτό με επέλεξε. Όταν ξεκίνησα να γράφω, είχα βέβαια μια αρχική ιδέα, αλλά δεν ήξερα ούτε πώς να την διαχειριστώ, ούτε που θα με οδηγήσει. Είναι σαν ό,τι είχα στο μυαλό μου να αυτονομήθηκε και σαν να έφτιαξε τη δική του ζωή. Η αρχική ιδέα είναι η σημερινή πραγματικότητα και η πιθανή εξέλιξή της (σε μια ακραία εκδοχή). Ό,τι αναφέρεται στο παρόν είναι η σημερινή πραγματικότητα. Ό,τι αναφέρεται στο μέλλον, είναι φαντασία.

4) Συνήθως, οι περισσότεροι συγγραφείς είτε έχουν σπουδάσει κάποιο αντικείμενο, είτε ασκούν ως επάγγελμα κάτι εντελώς διαφορετικό από τη συγγραφική τους ιδιότητα. Θα θέλατε να μας μιλήσετε σχετικά με αυτό και να μας πείτε πόσο αρμονικός είναι ο συνδυασμός όλων αυτών και κατά πόσο αλληλοεπηρεάζονται οι επιμέρους ιδιότητές σας;

Έχω σπουδάσει οικονομικά και αφού δούλεψα και στον ιδιωτικό τομέα αλλά και σε τράπεζα, τώρα είμαι συνταξιούχος. Για μένα αυτό είναι ο ιδανικός συνδυασμός. Απ’  τη μια μεριά, έχω τον χρόνο να ασχοληθώ με το γράψιμο και από την άλλη οι σπουδές μου, αλλά και τα χρόνια δουλειάς μου, που είχε ως αντικείμενο τις επιχειρήσεις, πιστεύω με εφοδίασαν με κάποιες γνώσεις και εμπειρίες, που βρήκαν τον τελικό τους προορισμό σε αυτό το βιβλίο.

5) Εσείς ποια θεωρείτε την πιο σημαντική, ίσως και ανεξάντλητη, "πηγή ιδεών" για έναν συγγραφέα; Την Ιστορία, τη φαντασία ή την πραγματική ζωή;

Και τα τρία αναμφισβήτητα. Πιστεύω πως η πραγματική ζωή είναι το πρώτο από το οποίο αντλούμε ιδέες, αλλά συνήθως για το στήσιμο ενός βιβλίου απαιτείται συνδυασμός και των τριών.

6) Πιστεύετε πως το επιστημονικό υπόβαθρο είναι απαραίτητο για τη συγγραφή ενός βιβλίου, ή αρκεί το έμφυτο συγγραφικό ταλέντο, η γόνιμη φαντασία και οι εμπειρίες ενός συγγραφέα;

Δεν πιστεύω πως το επιστημονικό υπόβαθρο είναι απαραίτητο. Τότε όλοι οι συγγραφείς θα έπρεπε να είναι επιστήμονες. Εξαρτάται πάντα από το τι γράφει κανείς. Μπορεί αυτό που γράφει να χρειάζεται κάποια έρευνα. Αυτό δεν είναι τόσο δύσκολο. Χρειάζεται δουλειά, αλλά δεν είναι δύσκολο.  Πιο πολύ πιστεύω στο ταλέντο, που βέβαια είναι ένα ερώτημα από πού πηγάζει.

7) Υπάρχει κάποιο μοτίβο ως προς το πότε σας "επισκέπτεται" η συγγραφική σας έμπνευση; Υπάρχει κάποια συγκεκριμένη ώρα, διάθεση, ή τόπος ίσως, που να σας προδιαθέτει να γράψετε, ή είναι κάτι που "ρέει" αβίαστα από μέσα σας συνέχεια;

Δεν υπάρχει μοτίβο. Γράφω όποια ώρα καθίσω μπροστά στον υπολογιστή.

8) Η συγγραφέας Άννη Παπαθεοδώρου βρίσκει το χρόνο να διαβάζει για δική της ευχαρίστηση και όχι μόνο για έρευνα πάνω σε κάποιο μελλοντικό βιβλίο της; Εφόσον συμβαίνει αυτό, ποιο είδος λογοτεχνίας προτιμάτε περισσότερο ως αναγνώστρια και γιατί;

Υπάρχουν περίοδοι που διαβάζω ακατάπαυστα. Τελευταία παρατήρησα πως όσο πιο πολύ γράφω, τόσο πιο πολύ έχω την ανάγκη να διαβάσω. Διαβάζω για δική μου ευχαρίστηση και όχι για λόγους έρευνας. Και διαβάζω συνήθως τρία βιβλία μαζί. Ένα πολιτικό ή οικονομικό, ένα φιλοσοφικό ή κοινωνικό και ένα μυθιστόρημα. Κατά καιρούς βέβαια παθαίνω εμμονή με κάποιο θέμα, ή με κάποιον συγγραφέα και αφοσιώνομαι εκεί μέχρι να αισθανθώ ότι το έχω εξαντλήσει.

9) Ποιά είναι τα αγαπημένα σας βιβλία και συγγραφείς; Θεωρείτε ότι έχετε δεχθεί κάποιες επιρροές από ομότεχνούς σας, Έλληνες ή ξένους, σύγχρονους ή κλασσικούς, στον δικό σας τρόπο γραφής, ύφους ή θεματολογίας;

Το «Εγώ και αυτό» της Μαρί Καρντινάλ που το διάβασα πάρα πολύ νέα με έκανε να αγαπήσω τα βιβλία, το «Ακόμα και οι Θεοί» του Ισαάκ Ασίμωφ που θεωρώ πως μου άνοιξε ορίζοντες, «Ο επαναστατημένος άνθρωπος» του Αλμπέρ Καμύ που τον θεωρώ κορυφαίο διανοητή. Ο Κώστας Βάρναλης και ο Τάσος Λειβαδίτης είναι οι κατεξοχήν αγαπημένοι μου Έλληνες.

Πραγματικά, δεν είμαι σε θέση να πω αν κάποιος με έχει επηρεάσει και ποιος. Αυτό μάλλον οι αναγνώστες ή οι κριτικοί ή γενικότερα κάποιοι αμερόληπτοι τρίτοι θα μπορούσαν να το πουν.

10) Από την ελληνική και παγκόσμια λογοτεχνία υπάρχει κάποιο βιβλίο το οποίο έχετε λατρέψει, το οποίο "ζηλεύετε" ως λογοτεχνικό έργο και θα θέλατε, ή ονειρεύεστε να έχετε συγγράψει εσείς; Κάποιο απόφθεγμα, ίσως, που να σας εκφράζει ιδιαίτερα;

Έχω λατρέψει το «Εκκρεμές του Φουκώ» του Ουμπέρτο Έκο, το οποίο θεωρώ αριστούργημα.

Με εκφράζει ιδιαίτερα η ρήση του Αλμπέρ Καμύ: «Ελεύθερος είναι εκείνος που μπορεί να ζει χωρίς να λέει ψέματα.»

11) Πιστεύετε πως ο συγγραφέας οφείλει να ταξιδεύει ώστε να έχει κάποια βιώματα από τις χώρες και τις τοποθεσίες τις οποίες, τυχόν, περιγράφει στα βιβλία του και πόσο εφικτό είναι αυτό στην πράξη; Είναι απαραίτητο κάτι τέτοιο, απλά και μόνο, για την "διεύρυνση των οριζόντων" του;

Σίγουρα αν αναφέρεις τοποθεσίες καλό θα ήταν να τις έχεις επισκεφτεί. Και σίγουρα τα ταξίδια διευρύνουν τους ορίζοντές σου. Παρόλα αυτά, το ταξίδι, δεν είναι –κατά την γνώμη μου– αναγκαία συνθήκη για το γράψιμο. Το φυσικό ταξίδι εννοώ, γιατί υπάρχει και το πνευματικό. Αυτό που ένα βιβλίο σου χαρίζει.

12) Θεωρείτε ότι ο συγγραφέας θα πρέπει να ασχολείται με διαφορετικά είδη λογοτεχνίας και να "πειραματίζεται" θεματολογικά, ρισκάροντας το υπάρχον αναγνωστικό του κοινό, ή θα όφειλε να εμμένει στο είδος που τον έχει καθιερώσει;

Δεν υπάρχει "πρέπει" για έναν συγγραφέα. Εκείνος γράφει ό,τι τον εκφράζει ή ό,τι θέλει αυτός να εκφράσει. Και δεν είναι όλες οι εποχές ίδιες, ούτε όλες οι στιγμές.

Φυσικά, υπάρχουν συγγραφείς που έχουν καθιερωθεί σε ένα είδος γραφής (αστυνομικά, επιστημονικής φαντασίας, αισθηματικά κλπ). Στην πραγματικότητα είναι τι ταιριάζει στον καθένα. Το τι γράφει κάποιος είναι πολύ προσωπική του υπόθεση.

13) Πιστεύετε πως οι συγγραφείς οφείλουν να προβληματίζουν τους αναγνώστες "αφυπνίζοντας" τη σκέψη τους, ή ο σκοπός των βιβλίων τους θα έπρεπε να είναι απλά και μόνο ψυχαγωγικός; Εσείς, ποιά μηνύματα επιδιώκετε να "περάσετε" στους αναγνώστες σας και σε ποιό είδος αναγνωστικού κοινού απευθύνεστε μέσα από το βιβλίο σας;

Εξαρτάται ποιος είναι ο λόγος που γράφει κάποιος. Συνήθως γράφει αυτός που έχει κάτι να πει. Το αν αυτό που έχει να πει θα βρει ανταπόκριση είναι ένα άλλο θέμα.

Εγώ αυτό που ήθελα να δώσω σ΄ αυτό το βιβλίο ήταν η ελπίδα. Γιατί αυτό φοβάμαι πως είναι που μας λείπει σήμερα. Η ελπίδα και το όραμα. Πιστεύω ότι η «Ευτοπία» απευθύνεται σε όλους, γιατί αφορά όλους. Γιατί οι ήρωές της μοιάζουν με όλους. Γιατί αυτά που αυτοί ζουν είναι αυτά που όλοι εμείς ζούμε.

14) Θεωρείτε πως η σύγχρονη πραγματικότητα μπορεί να αποτελέσει  πηγή έμπνευσης για έναν συγγραφέα και, ειδικότερα, οι τόσο δύσκολες καταστάσεις που βιώνουμε τελευταία στην πατρίδα μας; Ή μήπως το ζητούμενο από τους αναγνώστες είναι ακριβώς η "φυγή" από αυτήν τη ζοφερή πραγματικότητα;

Όσο και να προσπαθούμε να «φύγουμε» από την πραγματικότητα, αυτή είναι εδώ, παρούσα. Τα προβλήματα δε φεύγουν αν απλώς δεν τα κοιτάμε. Φεύγουν αν εμείς τα διώξουμε. Και ναι. Νομίζω ότι πάντα η πραγματικότητα είναι πηγή έμπνευσης και πάντα στα δύσκολα καλούμαστε να κάνουμε πράγματα. Τα εύκολα απλά τα απολαμβάνουμε.

15) Στη σύγχρονη πραγματικότητα και στην εποχή της άκρατης τεχνολογίας ποιά θεωρείτε πως είναι η θέση του λογοτεχνικού βιβλίου; Περνάει τελικά το βιβλίο κρίση στη χώρα μας ή διεθνώς και τι θα μπορούσαμε να κάνουμε ώστε να γίνει πιο προσιτό στο αναγνωστικό κοινό και ιδιαίτερα στους νέους;

Πως θα μπορούσε το βιβλίο να ξεφύγει από την κρίση που υπάρχει σε όλα; Δε νομίζω πως έχει τόσο να κάνει με την άκρατη τεχνολογία, όσο με την κρίση αξιών και ιδεών. Οι νέοι είναι αυτοί τους οποίους πρέπει να προσεγγίσουμε γιατί αυτοί είναι το μέλλον. Και μέλλον χωρίς παιδεία δεν υπάρχει. Επομένως, πιστεύω πως αυτό πρέπει να δουλέψουμε, δηλαδή την παιδεία. Το μελλοντικό αναγνωστικό κοινό πρέπει να το προσεγγίσουμε από τα μικρά του χρόνια. Και αυτό είναι κυρίως θέμα παιδείας.

16) Είχατε κάποιους "ενδοιασμούς" όταν αποφασίσατε να δώσετε το βιβλίο σας προς έκδοση; Αγωνιούσατε ως προς την αποδοχή που θα τύχαινε αυτό από το αναγνωστικό κοινό; Πιστεύετε πως η θεματολογία του βιβλίου σας παίζει τον δικό της ρόλο στην αποδοχή αυτή;

Για να αποφασίσεις να εκδόσεις ένα βιβλίο, ή γενικότερα για να αποφασίσεις να δημοσιοποιήσεις ένα γραπτό σου, πρέπει πρώτα από όλα να μπορείς να αντέξεις την έκθεση. Στην πραγματικότητα αυτό που κάνεις είναι να εκθέτεις τον εαυτό σου και να τον αφήνεις ανοιχτό στην κριτική. Άρα πρέπει να έχεις αποφασίσει πως μπορείς να αντέξεις την κριτική. Ναι, το σκέφτηκα πολύ πριν το στείλω για αξιολόγηση. Γιατί από την στιγμή που αξιολογήθηκε και πήρε την πρώτη του καλή κριτική, οι ενδοιασμοί μου μειώθηκαν. Επιπλέον είχα την τύχη, ο εκδοτικός οίκος που το ανέλαβε, η Άνεμος Εκδοτική, να το αγκαλιάσει με πολύ αγάπη και ενδιαφέρον.

Σίγουρα η θεματολογία παίζει ρόλο στην αποδοχή του βιβλίου.

17) Κλείνοντας και, αφού σας ευχαριστήσω θερμά για την τιμή της παραχώρησης  αυτής της συνέντευξης, θα ήθελα να σας ευχηθώ ολόψυχα καλή επιτυχία στο μυθιστόρημά σας «Ευτοπία 1 – Τα Χρόνια Του Μανιφέστου», και να σας ρωτήσω για τα άμεσα συγγραφικά σας σχέδια. Πότε να αναμένουμε το δεύτερο βιβλίο της τριλογίας σας;

Σας ευχαριστώ τόσο για τις ευχές σας όσο και για την τιμή που μου κάνατε –γιατί η τιμή είναι δική μου– για αυτήν την συνέντευξη.  

Τα άμεσα σχέδιά μου είναι να τελειώσω την τριλογία που έχω υποσχεθεί, που έτσι κι αλλιώς την έχω στο μυαλό μου. Το δεύτερο βιβλίο είναι στα σκαριά. Δε θα αργήσει να είναι έτοιμο. Δε θέλω όμως να δεσμευτώ ορίζοντας κάποιο συγκεκριμένο χρόνο. Αυτό που μπορώ να πω είναι πως δεν αργεί.

Βιογραφία Άννης Παπαθεοδώρου:

Η Άννη Παπαθεοδώρου γεννήθηκε το 1960 στην Αθήνα. Σπούδασε Οικονομικά στο Οικονομικό Τμήμα της Νομικής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Δούλεψε σε διάφορες εταιρείες στον ιδιωτικό τομέα και στη συνέχεια εργάστηκε στην Εμπορική Τράπεζα, περνώντας από διάφορες θέσεις και διάφορους τομείς. Από το 2012 είναι συνταξιούχος.

Από τα εφηβικά της χρόνια τη γοήτευε η ποίηση και η λογοτεχνία και έγραφε –όπως οι περισσότεροι έφηβοι– ποιήματα, καθώς και δοκίμια, χωρίς ποτέ να σκεφτεί να τα εκδώσει. Μετά τη συνταξιοδότησή της ασχολήθηκε κυρίως με θέματα της πόλης. Κυψελιώτισα γέννημα θρέμμα, ανήκει σε μια άτυπη συλλογικότητα, την Ομάδα Κατοίκων Κυψέλης, που στόχο έχει την αναβάθμιση της γειτονιάς και τη δημιουργία ανθρώπινων σχέσεων μεταξύ των γειτόνων. Στο ενδιάμεσο διάστημα δεν εγκατέλειψε ποτέ το ενδιαφέρον της για την οικονομία, καθώς και την πολιτική, διαβάζοντας πάρα πολλά σχετικά βιβλία.

Σημαντικό ενδιαφέρον της είναι το σκάκι, και είναι μέλος του Α.Ο. Πήγασος Κυψέλης. Για ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα συμμετείχε σε  ένα φιλοσοφικό καφενείο, καθώς και σε εργαστήρια φιλανάγνωσης και αυτοβελτίωσης.

Ζει πάντα στην Κυψέλη και έχει έναν γιο.

Βιβλιογραφία Άννης Παπαθεοδώρου:

«ΕΥΤΟΠΙΑ 1 – Τα Χρόνια Του Μανιφέστου» (2018)

Εκδόσεις: Άνεμος

Σελίδες: 484

Τιμή με έκπτωση: 14,40€

Υπόθεση Οπισθόφυλλου:

«Ο Μάνος και η Άννα ξεκινούν τη ζωή τους στην κρίση. Υπερπληθυσμός, μετανάστευση, φτώχεια κι εξαθλίωση, εγκληματικότητα, εθνικισμός και τρομοκρατία είναι το σκηνικό μέσα στο οποίο δημιουργούν την οικογένειά τους και χτίζουν τη ζωή τους. Δεν αντιδρούν όταν πρέπει. Κανείς δεν αντιδρά. Θα εναντιωθούν ποτέ και με ποιον τρόπο;

Έτος 2057. Παγκοσμιοποιημένη οικονομία και διακυβέρνηση με κλειστά σύνορα. Απομονωτισμός, τοπικής εμβέλειας διαδίκτυο και μέσα ενημέρωσης. Έλεγχος των γεννήσεων και των θανάτων. Ταξικές κι επαγγελματικές ζώνες ασφυκτικά κλειστές. Όποιος δεν ανταποκρίνεται επαρκώς στις υποχρεώσεις που του έχουν ανατεθεί από τους ιθύνοντες ολισθαίνει σε κατώτερη κοινωνική κλίμακα.

Η κρίση και η μετά κρίση περίοδος, σε μια ακραία εκδοχή της, οδηγούν στον θάνατο των ανθρώπων και του πολιτισμού, ή μήπως στην αφύπνιση και στο ξημέρωμα μιας καλύτερης εποχής; Ένας μυστικός αθέατος κόσμος που αναπτύσσεται θα κατορθώσει να παίξει ρόλο στο παρόν και στο μέλλον;

Η ιστορία μιας οικογένειας, που βιώνει τη δύσκολη εποχή, αφυπνίζεται, συνειδητοποιεί, αλλάζει, μεταμορφώνεται. Μέσα από τις δυσκολίες και τις ψυχολογικές μεταπτώσεις θα βρουν οι ήρωες τη δύναμη και τον τρόπο να επαναπροσδιορίσουν τους εαυτούς τους, τις ζωές τους αλλά και τον κόσμο ολόκληρο;

Ένα μικρό απόσπασμα από το β΄ αυτάκι του βιβλίου:

«Ουτοπία, ε;» φάνηκε να μονολογεί. Σκέφτηκε λίγο και είπε: «Και τι σημαίνει ουτοπία; Ένα φανταστικό μέρος που δεν υπάρχει πουθενά. Τόσο τέλειο, τόσο ιδανικό ώστε δεν μπορεί να υλοποιηθεί. Όμως, για σκέψου, αδελφέ, πού ζούμε τώρα. Τώρα ζούμε σε μια δυστοπία. Ζούμε σε μια κοινωνία απόλυτης δυστυχίας και σκότους. Αν υπάρχει δυστοπία, τότε γιατί να μην υπάρχει κι ευτοπία; Όχι ουτοπία. Ευτοπία όμως; Αν υπάρχει σκοτάδι, υπάρχει και φως. Αν υπάρχει το απόλυτο κακό, υπάρχει και το απόλυτο καλό. Τα αντίθετα. Γιατί όχι κι ευτοπία;»