«Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΠΗΝΕΛΟΠΗΣ, Οκτώ μέρες στη Σμύρνη», της Νοέλ Μπάξερ – Γράφει η Κλειώ Τσαλαπάτη

«Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΠΗΝΕΛΟΠΗΣ, Οκτώ μέρες στη Σμύρνη», της Νοέλ Μπάξερ – Γράφει η Κλειώ Τσαλαπάτη 
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Σελίδες: 352
Τιμή με έκπτωση: 14,94€
 
          Σας έχει συμβεί ποτέ να εμπιστευτείτε μονάχα το ένστικτό σας και να συγκεντρώσετε στη βιβλιοθήκη σας όλα τα βιβλία ενός συγγραφέα, χωρίς ποτέ να έχετε διαβάσει έστω και ένα από αυτά; Προσωπικά, αυτό ακριβώς μου συνέβη με την εξαίρετη Νοέλ Μπάξερ, της οποίας όλα τα βιβλία κοσμούν τη βιβλιοθήκη μου, ενώ πολύ πρόσφατα ήρθε στα χέρια μου και το τελευταίο μυθιστόρημά της από τις εκδόσεις Μεταίχμιο με τίτλο «Η επιστροφή της Πηνελόπης». Κατά έναν εντελώς τυχαίο τρόπο, το πρώτο δικό της βιβλίο που διάβασα ήταν και το πιο νέο, και οφείλω να ομολογήσω πως δεν θα σταματήσω εδώ, αλλά θα συνεχίσω την ανάγνωση του συνολικού έργου της, καθώς η γραφή της με κέρδισε από την πρώτη κιόλας αράδα. Την ίδια τη συγγραφέα είχα τη χαρά και την τιμή να τη γνωρίσω και από κοντά, πριν από κάμποσο καιρό στην παρουσίαση του προηγούμενου βιβλίου της, όπου και μου άφησε τις καλύτερες των εντυπώσεων, ενώ πριν από λίγες μέρες ανέλαβε να μας παρουσιάσει η ίδια το νέο της πόνημα μέσω μιας περιεκτικής αυτοπαρουσίασης, την οποία μπορείτε να αναζητήσετε στον σχετικό σύνδεσμο πιο κάτω.
          Η Σμύρνη και η αδιανόητη Καταστροφή της το 1922 είναι ένα κομμάτι της Ιστορίας που μας πονάει ιδιαίτερα, καθώς σχεδόν όλοι μας –άλλοι λιγότερο και άλλοι περισσότερο– έχουμε κάποια «ρίζα» που κρατάει από εκείνους τους «τυχερούς» πρόσφυγες που κατάφεραν να περάσουν σε κάποιο ελληνικό νησί και να σώσουν τη ζωή τους, κάποια απομεινάρια από την περιουσία τους αλλά και τις μνήμες τους από μια πατρίδα που χάθηκε για πάντα, αφήνοντας όμως ένα δυσαναπλήρωτο κενό στην ψυχή τους και έναν διαρκή θρήνο για όσα στερήθηκαν άδικα. Μπορεί η Σμύρνη που βλέπουμε στις γραφικές καρτ-ποστάλ των αρχών του 20^ου αιώνα να κάηκε, να γκρεμίστηκε και να εξαφανίστηκε από προσώπου γης, όμως τίποτα δεν χάνεται εντελώς αν εξακολουθούμε εμείς να το διατηρούμε ζωντανό στο χρονοντούλαπο της μνήμης μας. Εν προκειμένω, η νέα Σμύρνη –το σύγχρονο Ιζμίρ, η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Τουρκίας, με το άγαλμα του έφιππου Κεμάλ Ατατούρκ που δείχνει το Αιγαίο–, χτίστηκε πάνω στα αποκαΐδια και τα ερείπια της παλιάς Σμύρνης, άρα εκείνη ουσιαστικά αποτελεί και τα θεμέλιά της. Νομίζω πως το πολυτιμότερο μήνυμα που μας περνάει αυτό το εξαιρετικό βιβλίο είναι πως δεν πρέπει να ξεχάσουμε, δεν πρέπει να λησμονήσουμε, γιατί τότε θα έχει χαθεί πραγματικά το παρελθόν μας και η Ιστορία μας. Άλλωστε, η Ιστορία δεν είναι μόνο η στείρα παράθεση και καταγραφή γεγονότων, ημερομηνιών και ονομάτων, αλλά και οι αναρίθμητες ζωές των πολλών ανώνυμων και ασήμαντων που επηρεάζονται και επηρεάζουν τις μετέπειτα γενιές.
        Αυτό πασχίζει να ανακαλύψει και να αναβιώσει η ηρωίδα, η Πένι, σαν μια άλλη Πηνελόπη που παραμένει πιστή στον Οδυσσέα της και στο παρελθόν τους. Η Πενέλοπε Σάρεϊ είναι μια Ελληνοβρετανίδα που αποφασίζει να ταξιδέψει πίσω στη χαμένη πατρίδα των προγόνων της, εκατό σχεδόν χρόνια μετά από τότε που εκείνοι την εγκατέλειψαν για πάντα διά της βίας. Μέσα στις αποσκευές της, η Πένι δεν κουβαλά μονάχα το κλειδί για την πόρτα μιας οικίας που δεν υπάρχει πια, ούτε ένα κοχύλι που θυμίζει τον φλοίσβο του κύματος, ούτε ένα ημιτελές ομηρικό λεξικό φτιαγμένο από έναν γνήσιο και πρόωρα χαμένο λάτρη των ομηρικών επών· κουβαλά τις μνήμες και τα συναισθήματα των προγόνων της και τον άσβεστο νόστο για τη χαμένη τους πατρίδα, κι ας μην είναι ουσιαστικά και δική της. Η Πένι αγαπά όσα εκείνοι αγάπησαν και δεν λησμόνησαν ποτέ, και λαχταρά να κλείσει μέσα της ήχους, εικόνες, μυρωδιές και συναισθήματα που ακόμα παραμένουν αναλλοίωτα κάτω και πάνω από την καινούργια επιφάνεια της Σμύρνης. Γνωρίζει μέσα από τις διηγήσεις, όχι μόνο των συγγενών της αλλά και όσων νέων γνωριμιών κάνει στη Σμύρνη, τη ζωή, τα πάθη και την κατάληξη πολλών προγόνων της. Ζωές που μοιάζουν με μυθιστόρημα, όπως εκείνη της τραγικής Αϊσέ, πάθη που μαίνονται ανεξέλεγκτα και οδηγούν στον πρόωρο και βασανιστικό θάνατο, όπως εκείνα του ονειροπόλου και ερωτύλου Φρέντι «Ντιντή» Σάρεϊ, αλλά και έρωτες που δεν σβήνουν όσα χρόνια κι αν περάσουν και σιγοκαίνε πάντα ζωντανοί, όπως εκείνος του Λόλο.
       Η χαρισματική συγγραφέας ξεδιπλώνει με μαεστρία μπροστά μας ένα πολυπρόσωπο ψηφιδωτό χαρακτήρων, ιστοριών αλλά και ατόφιας Ιστορίας, που μπλέκονται αρμονικά μεταξύ τους, σκιαγραφώντας ταυτόχρονα τη ζωή σε μια ακμάζουσα και γραφική Σμύρνη, όπου συνυπήρχαν μονιασμένοι άνθρωποι κυριολεκτικά από όλο τον κόσμο. Διαφορετικές καταγωγές, καταβολές και θρησκείες, διαφορετικοί πολιτισμοί και εθνικότητες, που κατόρθωναν να συμβιώνουν και να συμβαδίζουν απρόσκοπτα για πολλά χρόνια, πριν δηλητηριαστούν οι ψυχές από τον φανατισμό και πριν οπλιστούν τα χέρια για να κοπούν τα νήματα αθώων ζωών στο όνομα της Μεγάλης Ελλάδας και της Μεγάλης Τουρκίας, αντίστοιχα. Οι λαοί σχεδόν ποτέ δεν έχουν κάτι να χωρίσουν, οι ηγέτες τους είναι αυτοί που τους φανατίζουν και τους εξοπλίζουν, στέλνοντάς τους στον όλεθρο, τον δικό τους και των εκάστοτε εχθρών.
        Η Νοέλ Μπάξερ, μέσα από το νέο της μυθιστόρημα με τίτλο «Η επιστροφή της Πηνελόπης», μας παρασύρει σε ένα μαγευτικό ταξίδι οκτώ ημερών στη Σμύρνη του σήμερα και του χθες, του σύγχρονου και του παλιού, της ειρήνης και του πολέμου, των ασίγαστων παθών και των θαυμαστών αρετών, της εφήμερης ευτυχίας και της ανείπωτης δυστυχίας, της εύθραυστης ζωής και του αναπόφευκτου θανάτου· όλα αυτά –όσο αντίθετα και αν μοιάζουν– είναι άρρηκτα δεμένα μεταξύ τους, αφού είναι αναπόσπαστα κομμάτια της ίδιας της ανθρώπινης ύπαρξης. Λάτρεψα την αισθαντική και διαφορετική γραφή της, που άλλοτε μοιάζει να έχει το «ψυχρό» και αντικειμενικό μάτι του ιστορικού και άλλοτε το δυνατό πάθος και την ορμή των τραγικών ηρώων της, ενώ με ενθουσίασε το συνταίριασμα του κειμένου της με στίχους από την Οδύσσεια, οι οποίοι σχεδόν έμοιαζαν να είναι εμπνευσμένοι από την ίδια την πλοκή του βιβλίου. Οφείλω θερμά συγχαρητήρια στη συγγραφέα για ένα πολυσύνθετο, καθηλωτικό μυθιστόρημα αξιώσεων, το οποίο και σας προτείνω ανεπιφύλακτα να διαβάσετε, Φίλοι μου!
 
Υπόθεση Οπισθόφυλλου:
 
Ένα ταξίδι επιστροφής στη Σμύρνη, τόπο καταγωγής της ηρωίδας, ένα ταξίδι όπου πλέκονται το προσωπικό με το συλλογικό, το παρελθόν με το παρόν. Ένα σύγχρονο πολυπρόσωπο μυθιστόρημα.
Η Πένι (Πενέλοπε) Σάρεϊ, Ελληνοβρετανίδα που ζει στην Αθήνα, ταξιδεύει στη Σµύρνη έναν αιώνα µετά την Καταστροφή μεταφέροντας στις αποσκευές, και στην ψυχή της, οικογενειακές ιστορίες κι ενθύμια από τη ζωή των προγόνων της στη χαμένη πολιτεία: τα τρομακτικά γεγονότα του 1922 που της εξιστόρησαν η γιαγιά της Πηνελόπη και οι θείες της, αλλά και τις αναμνήσεις τους από τα προηγούμενα σμυρνέικα χρόνια της ακμής και της ξεγνοιασιάς. Μαζί, φέρνει μαρτυρίες προσφύγων, ιστορικές γνώσεις… και έναν σωρό παλιούς χάρτες!
Επιστρέφει το κλειδί της κατοικίας Σάρεϊ που κάηκε το ’22. Δεν έχει πλέον πόρτα ν’ ανοίξει.
Στο ταξίδι επιστροφής της αναζητεί παλιές πατημασιές, τα βλέµµατα που ακούμπησαν σε τοίχους σμυρνέικων σπιτιών που ακόμη στέκουν, το όρος Σίπυλος τι θέλει να της μαρτυρήσει µε τις πνοές του αέρα, τους ήχους που φέρνει η αύρα από τη θάλασσα! Θα αναδυθούν καινούργια συναισθήματα, θα έρθουν πολλές σκέψεις, θα συμβούν απρόσμενες αποκαλύψεις. Στη Σµύρνη η Πένι θα γνωρίσει ανθρώπους που πρόθυμα θα τη βοηθήσουν να πλησιάσει κι άλλο την Αλήθεια.
Θα αναχωρήσει οκτώ μέρες µετά, µε τη βεβαιότητα πως η παλιά Σµύρνη ανέμενε την επιστροφή της απογόνου! Και µε τη γοητευτική διαπίστωση πως το ταξίδι αυτό, μαγικά, αόρατα και άηχα, έβαλε σε τάξη τις ιστορίες και τα αισθήματα που της κληροδοτήθηκαν.
 
Με το που πάτησα στον τόπο της Σμύρνης, διαπίστωσα µε έκπληξη ότι τα πράγµατα απέκτησαν διαφορετική βαρύτητα. Κουβαλούσα ανθρώπους, τους ανθρώπους µου, κι όχι µονάχα τις μνήμες τους, ούτε µόνο τα πολλά λόγια τους, αφηγήσεις χρόνων και καιρών? τα «µην ξεχάσεις και τούτο», «µην ξεχάσεις και τ’ άλλο» τους, µε την αγωνία μήπως η απόγονος λησμονήσει. «Τις παλιές ιστορίες που συνέβησαν εδώ τις θυμάται ο ήλιος. Τις φυλάει στο άρμα του» µου υπέδειξε ήσυχα η Πηνελόπη, της οποίας ήμουν η συνέχεια.
 
Διαβάστε στον ακόλουθο σύνδεσμο την αυτοπαρουσίαση του βιβλίου «Η επιστροφή της Πηνελόπης» από την ίδια τη συγγραφέα για τους «Φίλους της Λογοτεχνίας»:
http://filoithslogotexnias.blogspot.com/2021/06/blog-post_23.html
 
Δείτε στον ακόλουθο σύνδεσμο το συγγραφικό ταξίδι της Νοέλ Μπάξερ στο χθες και το σήμερα της Σμύρνης: https://www.youtube.com/watch?v=Q6xKR0QLy04