Συνέντευξη με τον ΓΙΩΡΓΟ ΠΡΑΤΑΝΟ - Γράφει η Κλειώ Τσαλαπάτη

κ. Γιώργος Πράτανος

          Είναι κάποιες φορές που, πριν ακόμα ξεκινήσεις την ανάγνωση ενός βιβλίου, γνωρίζεις πως θα είναι εξαιρετικό, πως θα το λατρέψεις και θα το σκέφτεσαι για καιρό αφότου το τελειώσεις και φυσικά θα το συστήνεις όπου σταθείς και όπου βρεθείς, σαν ένα απόλυτο "must read" ανάγνωσμα. Αυτό ακριβώς μου συνέβη με το αριστουργηματικό μυθιστόρημα «Ο Ανεπιθύμητος Νεκρός» του Γιώργου Πράτανου, από τις εκδόσεις Διόπτρα. Ένα βιβλίο το οποίο μιλά για τα ντροπιαστικά γεγονότα που ακολούθησαν τον θάνατο του μεγάλου, ανυπέρβλητου λογοτέχνη μας Νίκου Καζαντζάκη αλλά και ταυτόχρονα πολλές γνωστές και άγνωστες πτυχές της ζωής του, μέσα από τη μοναδική συγγραφική "ματιά" του ταλαντούχου κ. Πράτανου. Πρόκειται για ένα "βιβλίο-ορόσημο", για τις δικές μου τουλάχιστον αναγνωστικές εμπειρίες και προτιμήσεις, το οποίο φυσικά σας προτείνω ανεπιφύλακτα να διαβάσετε. Ήταν επιτακτική, συνεπώς, η ανάγκη μου να απευθύνω στον εξαίρετο συγγραφέα κάποιες ερωτήσεις σχετικά με το καθηλωτικό βιβλίο του. Τον ευχαριστώ ιδιαίτερα για το χρόνο που μου διέθεσε, του εύχομαι ολόψυχα καλή επιτυχία στο πόνημά του και σας προσκαλώ να διαβάσετε τις απαντήσεις του, ώστε να γνωρίσετε κι εσείς λίγο καλύτερα τον εξαίρετο Γιώργο Πράτανο!

1) Αγαπητέ κ. Πράτανε, τις θερμές μας ευχές και τα συγχαρητήρια για το συγκλονιστικό, νέο μυθιστόρημά σας που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, με τίτλο «Ο Ανεπιθύμητος Νεκρός». Ποιό ήταν το έναυσμα για την ενασχόλησή σας με τον κόσμο της λογοτεχνίας και το αντικείμενο της συγγραφής;

Σας ευχαριστώ πολύ για την ενθουσιώδη υποδοχή του πρώτου μου μυθιστορήματος. Όλα ξεκίνησαν σε ένα καφέ. Η προτροπή του σκηνοθέτη και ηθοποιού Σωτήρη Χατζάκη (πρώην διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, πρώην διευθυντή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδας). Ήταν ένα μεσημέρι Κυριακής πριν από περίπου 14 μήνες όταν εξιστόρησα την ιστορία της ταφής του Νίκου Καζαντζάκη. Όταν τελείωσα είχε μείνει ενεός. Λίγες στιγμές αργότερα μου ζητούσε να του το κάνω θεατρικό. «Γράψ’ το, το θέλω, θα το ανεβάσω εγώ» μου είπε. «Είσαι σίγουρος;» του απάντησα. «Μήπως να κάνω την έρευνα και να το γράψει κάποιος άλλος;» απάντησα. «Όχι, εσύ!» επέμεινε. Περίμενα περίπου μια εβδομάδα για να αποφασίσω -ήθελα πρώτα να κατακάτσει ο ενθουσιασμός και η χαρά που ένιωθα, για να πάρω με ψυχραιμία την απόφαση. Όταν συνέβη αυτό, είχα τις αμφιβολίες του πρωτάρη… «Πού πας να μπλέξεις;» αναρωτιόμουν, «σύνελθε». Τελικά, στη ζυγαριά μέτρησε το καζαντζακικό καθήκον έναντι των όποιων φόβων μου.

2) Τι σας ώθησε να δημιουργήσετε το συγκεκριμένο έργο σας και πόσο δύσκολο ήταν να σταχυολογήσετε τις απαραίτητες πληροφορίες, για να αναπαραστήσετε τόσο ζωντανά, όχι μόνο την εμβληματική προσωπικότητα του μεγαλύτερου, ίσως, λογοτέχνη μας αλλά και όλων των υπολοίπων προσώπων και γεγονότων εκείνων των ημερών;

Είναι αυτή η ιστορία της ταφής, η ντροπιαστική και για αυτό διδακτική. Είχα καθήκον να τη φέρω στο φως, για να μην επαναλάβουμε εμείς και οι επόμενες γενιές ανάλογα κραυγαλέα λάθη.

Η έρευνα ήταν απαιτητική, αλλά ως δημοσιογράφος είχα την απαραίτητη εμπειρία. Ξεκίνησα πρώτα να διαβάζω και να παρακολουθώ στο Internet συνεντεύξεις της Ελένης Καζαντζάκη και μετέπειτα του Φρέντυ Γερμανού. Ήθελα να μπω στο μυαλό τους, να αντιληφθώ πλήρως τον τρόπο που σκέφτονται, που αντιδρούν, που επικοινωνούν τις σκέψεις τους, ακόμη και τον τρόπο που μιλάνε. Στη συνέχεια ανέτρεξα στα δημοσιεύματα της εποχής, ενώ για καλή μου τύχη βρήκα και κάποιους αυτόπτες μάρτυρες των γεγονότων που περιγράφονται. Όλη αυτή η δουλειά θεωρώ πως αποτυπώνεται στις σελίδες του βιβλίου.

3) Ποια είναι η προσωπική σας άποψη για τη στάση της Εκκλησίας και του κράτους μας απέναντι στον Νίκο Καζαντζάκη, καθώς και για τα "χαμένα" Νόμπελ που του στέρησαν; Ποια δικά του έργα έχετε διαβάσει και ποιο είναι αυτό που σας συγκινεί περισσότερο;

Θεωρώ πως και μόνο που προσπάθησε η Εκκλησία να τον εκδικηθεί, ενώ δεν είχε καν, κηδευτεί δείχνει το μένος της προς το πρόσωπό του. Είναι σοκαριστικό, όταν το σκεφτεί κανείς. Παράλληλα, το Ελληνικό Κράτος και το Παλάτι τον πολεμούσαν συστηματικά και στέρησαν από εκείνον και τη χώρα ένα Νόμπελ. Αυτό το "character assassination" (δολοφονία χαρακτήρα) που επιχείρησαν τους γύρισε μπούμερανγκ στο τέλος. Όλα αυτά τα γεγονότα, με τις προσπάθειες της Εκκλησίας να τον αφορίσει, να απαγορευτούν τα βιβλία του, με το Κράτος να τον κρατά όμηρο με νομικά τερτίπια καταδεικνύει τη μικρότητα των Ελλήνων αξιωματούχων της εποχής. Ωστόσο, ο Νίκος Καζαντζάκης κερδίζει τους ζηλωτές και τους σκοταδιστές ακόμη και νεκρός.

4) Κάποιος είχε πει κάποτε πως ο αξιόλογος συγγραφέας πρέπει να είναι πρώτα από όλα δεινός αναγνώστης. Θυμάστε το πρώτο ανάγνωσμα το οποίο σας "παρέσυρε" στον κόσμο της λογοτεχνίας; Ποιά είναι τα αγαπημένα σας βιβλία και συγγραφείς και ποιες τυχόν επιρροές δεχτήκατε από ορισμένους;

Έμαθα να διαβάζω από πολύ μικρός, λόγω του παππού μου, που είχε πρόβλημα με την όρασή του και κάποιος έπρεπε να του διαβάζει τις εφημερίδες. Έτσι, εξοικειώθηκα πολύ γρήγορα με την ανάγνωση. Το πρώτο βιβλίο που διάβασα ήταν στην Γ’ Δημοτικού, «Ο Γύρος του Κόσμου σε 80 Ημέρες» του Ιουλίου Βερν. Ακολούθησαν τα άπαντα του ίδιου συγγραφέα και το καλοκαίρι της Ε’ Δημοτικού διάβασα τα «Άγουρα Χρόνια» του Κρόνιν. Ακολούθησαν «Τα Μυστικά του Βάλτου», της Πηνελόπης Δέλτα, «Ο Αριθμός 31328» του Ηλία Βενέζη. Στα 20 μέτρα από το σπίτι μου υπήρχε δανειστική βιβλιοθήκη κι εγώ ήμουν ο πιο τακτικός επισκέπτης. Στο Γυμνάσιο έκανα την πρώτη απόπειρα με τα βιβλία της μαμάς μου, «Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά» και τον «Ξένο» του Αλμπέρ Καμί και φυσικά τα άπαντα του Τομ Ρόμπινς, όπως κάθε έφηβος.

Αγαπημένα είναι σχεδόν όλα όσα έχω διαβάσει, πολύ λίγα θυμάμαι να έχω παρατήσει. Για την ακρίβεια, δεν θυμάμαι κανέναν τίτλο από τα… παρατημένα. Εκείνα που με συγκλόνισαν είναι «Το Κατά Ιησούν Ευαγγέλιο» του Σαραμάγκου, «Η Δίκη του Κάφκα», «Ο Ηλίθιος» του Ντοστογιέφσκι, «Ο Γέρος κι η Θάλασσα» του Χέμινγουεϊ, «Η Πτώση» του Καμί, «Ο Βίος και η Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά» καθώς και το «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται του Καζαντζάκη», «Το Συμπόσιο» του Πλάτωνα, «Η Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι» του Κούντερα, «Η Οδύσσεια» του Ομήρου και κάπου εδώ σταματάω γιατί νομίζω σας κούρασα.

Σε ό,τι αφορά τις επιρροές δεν είμαι σε θέση να απαντήσω. Αυτό που έκανα ενστικτωδώς όταν ξεκίνησα να γράφω ήταν να σταματήσω να διαβάζω, φοβούμενος ακριβώς αυτό: Να μην παρασυρθώ από το στυλ γραφής του συγγραφέα του βιβλίου που θα διάβαζα. Όταν τελείωσα ρίχτηκα και πάλι με τα μούτρα στην ανάγνωση, διαβάζοντας άλλη μια φορά το «Ο Γέρος και η Θάλασσα», το «Χόλιγουντ» του Μπουκόφσκι, τον «Αναρχικό Τραπεζίτη» του Πεσόα και το «Ένας Τζέντλεμαν στη Μόσχα» του Τόουλες, που μου άρεσε πολύ.

5) Μέσα από το μυθιστόρημά σας «Ο Ανεπιθύμητος Νεκρός» ο αναγνώστης μαθαίνει πάρα πολλά, όχι μόνο για τον Καζαντζάκη, τη ζωή του και τα γεγονότα που ακολούθησαν τον θάνατό του, αλλά και για την Ελλάδα εκείνης της εποχής, τους ανθρώπους, τις νοοτροπίες, τις πολιτικές σκοπιμότητες και τα όσα μας διαμόρφωσαν σε ό,τι είμαστε σήμερα. Ποια είναι τα μηνύματα που θέλατε να περάσετε στο αναγνωστικό κοινό;

Μπορεί να μοιάζει τόσο μακρινό το 1957, αλλά οι άνθρωποι είχαν τα ίδια όνειρα με εμάς: Να ζήσουν μια αξιοπρεπή ζωή στο πλευρό ενός άλλου ανθρώπου που θα τους ένωνε η αγάπη, τα κοινά ενδιαφέροντα και θα δημιουργούσαν μια ευτυχισμένη οικογένεια. Στην Ελλάδα της δεκαετίας του ‘50 τίποτε από αυτά δεν ήταν αυτονόητα. Ήταν μια κοινωνία στην οποία κυριαρχούσε ο φόβος, η φτώχεια, οι κοινωνικές ανισότητες, οι παρακρατικές και παραθρησκευτικές ομάδες. Ωστόσο, οι άνθρωποι τότε πάλεψαν και κατάφεραν να μείνουν ζωντανοί. Και αυτό είναι το μήνυμα που περνάει ο Καζαντζάκης, όχι εγώ, μέσω του βιβλίου: Όποιος είναι πιστός υπηρέτης και φορέας των υψηλών ιδανικών, στο τέλος δικαιώνεται. Μπορεί το τέλος να αργεί, ο αγώνας να είναι μακρύς, η δικαίωση να εμφανίζεται πάντοτε καθυστερημένη, αλλά είναι τόσο γλυκιά που σε πείθει πως άξιζε τον κόπο!

6) Στη σύγχρονη πραγματικότητα, στην εποχή της άκρατης τεχνολογίας αλλά και των δύσκολων συγκυριών που βιώνουμε, ποια θεωρείτε πως είναι η θέση του λογοτεχνικού βιβλίου; Περνάει τελικά το βιβλίο κρίση στη χώρα μας ή διεθνώς και τί θα μπορούσαμε να κάνουμε ώστε να γίνει πιο προσιτό στο αναγνωστικό κοινό και ιδιαίτερα στους νέους;

Θεωρώ πως σταδιακά θα επανέλθουμε στην κανονικότητα του κλασικού. Το βιβλίο θα είναι πάντοτε εκεί δίπλα μας, ο ξεναγός στα πιο απίθανα μέρη της υφηλίου όπου εκτυλίσσονται οι πιο συναρπαστικές ιστορίες. 

Είμαι πεπεισμένος πως η νέα γενιά διαβάζει περισσότερο από τη δική μου. Για να στραφούν οι νέοι στο βιβλίο θα πρέπει να μπουν στην κουλτούρα της ανάγνωσης από την παιδική ηλικία. Σε αυτό θα βοηθηθούν από τους γονείς τους… Αν τους βλέπουν να διαβάζουν κάθε βράδυ, θα κάνουν το ίδιο. Αν παρακολουθούν οτιδήποτε ανούσιο υπάρχει στην τηλεόραση, τότε ναι, θα μάθουν να παρακολουθούν ανούσια τηλεοπτικά προγράμματα. Δεν λέω πως η τηλεόραση είναι κάτι κακό, απλά θα πρέπει να γίνεται ορθή χρήση.

7) Κλείνοντας και, αφού σας ευχαριστήσω θερμά για την τιμή της παραχώρησης αυτής της συνέντευξης, θα ήθελα να σας ευχηθώ ολόψυχα καλή επιτυχία στο εξαιρετικό μυθιστόρημά σας «Ο Ανεπιθύμητος Νεκρός», και να σας ρωτήσω τι να περιμένουμε από εσάς στο μέλλον;

Νομίζω πως έχω βρει ένα ωραίο θέμα, μια συναρπαστική ιστορία, που απαιτεί και πάλι ενδελεχή έρευνα. Επειδή η συγγραφή παράλληλα με τη δημοσιογραφία είναι αρκετά επίπονο «χόμπι» θα προσπαθήσω πρώτα να μαζέψω δυνάμεις και στη συνέχεια να ξεκινήσω.

Σας ευχαριστώ πολύ κυρία Τσαλαπάτη, για την τιμή να με φιλοξενήσετε στο εξαιρετικό σας blog, που με τόση αφοσίωση και αγάπη έχετε χτίσει. Σας εύχομαι τα καλύτερα γιατί πραγματικά τα αξίζετε.

Βιογραφία Γιώργου Πράτανου:

Ο Γιώργος Πράτανος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1978.  Το 2002 ξεκινά από σύμπτωση τη δημοσιογραφική του καριέρα και ανακαλύπτει πως είναι το επάγγελμα που θα τον φέρει απέναντι σε ήρωες παντός τύπου και εκείνος θα διηγείται την ιστορία τους. Το 2005 μετακομίζει στην Αθήνα. Έχει εργαστεί στο About Thessaloniki, το Μακεδονία TV, το Alter, το Down Town, το Nitro, το Vice, το People… Σε ένα από τα ρεπορτάζ του γνώρισε την οικογένεια του Πάτροκλου Σταύρου, θετού γιου της Ελένης Καζαντζάκη, που αποτέλεσε και το ερέθισμα για να ερευνήσει πτυχές της ζωής και του έργου του πιο σπουδαίου Έλληνα στοχαστή της νεότερης Ελλάδας.

«Ο ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΟΣ ΝΕΚΡΟΣ», του Γιώργου Πράτανου

Εκδόσεις: Διόπτρα

Σελίδες: 416

Τιμή με έκπτωση: 13,95€

Διαβάστε την κριτική για το βιβλίο στους «ΦΙΛΟΥΣ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ» στον ακόλουθο σύνδεσμο:

https://filoithslogotexnias.blogspot.com/2018/05/blog-post_22.html

Υπόθεση Οπισθόφυλλου:

«Έζησε λεύτερος γιατί δε φοβόταν να πεθάνει. Ο Ανεπιθύμητος Νεκρός είναι ένα γοητευτικό μυθιστόρημα για τις αναμνήσεις μιας Ελλάδας που δεν υπάρχει πια, μια καταβύθιση στις σκέψεις ενός από τους μεγαλύτερους συγγραφείς όλων των εποχών.

26 Οκτωβρίου 1957.

Η Ελένη Καζαντζάκη έχει να επιτελέσει ένα θλιβερό καθήκον: Να θάψει τον άντρα της, που πέθανε στη Γερμανία, μακριά απ’ την πατρίδα του. Μαζί με την πνευματική παρακαταθήκη του Νίκου Καζαντζάκη, όμως, κληρονομεί και τους δύο πανίσχυρους εχθρούς του συζύγου της, το επίσημο Ελληνικό Κράτος και την Εκκλησία.

  Τις επόμενες δέκα ημέρες θα αντιμετωπίσει προκλήσεις, προδοσίες και προσβολές και για μόνη διαφυγή θα έχει τις αναμνήσεις από τη συναρπαστική ζωή με τον μεγάλο στοχαστή. Η αρχική αποστροφή της προς τον Καζαντζάκη… Το αναπάντεχο φλερτ του… Ο αντισυμβατικός τρόπος με τον οποίο την προσκάλεσε να μείνουν στη Μόσχα… Ο διωγμός τους από το κατεστημένο και τα χαμένα Νόμπελ για τα οποία τόσο αγωνίστηκαν…

Την ίδια ώρα, σε μια Αθήνα που μόλις ξεπερνάει το σοκ των πολέμων, ο νεαρός Φρέντυ Γερμανός αναλαμβάνει το πρώτο μεγάλο ρεπορτάζ της καριέρας του: Να καλύψει δημοσιογραφικά την επικείμενη κηδεία, τις προθέσεις του απλού λαού, αλλά και τις απίστευτες μηχανορραφίες που στήνονται προκειμένου ο Καζαντζάκης να μη λάβει την τελευταία τιμή που του πρέπει στην Ελλάδα.

  Ο Ανεπιθύμητος Νεκρός είναι ένα γοητευτικό μυθιστόρημα για τις αναμνήσεις μιας Ελλάδας που δεν υπάρχει πια, μια καταβύθιση στις σκέψεις ενός από τους μεγαλύτερους συγγραφείς όλων των εποχών, αλλά κυρίως η διαδρομή ενός ανθρώπου που ήταν λεύτερος γιατί δεν φοβόταν να πεθάνει.»

    «Η ανάγνωσή του είναι συναρπαστική, ο συγγραφέας-δημοσιογράφος εξιστορεί γεγονότα και καταγράφει συναισθήματα με σεβασμό αφήνοντας τον αναγνώστη να διαμορφώσει δική του άποψη για τους πρωταγωνιστές και τις πολιτικές καταστάσεις εκείνης της εποχής χωρίς να τον καθοδηγεί ή να προσπαθεί να τον επηρεάσει. Η δομή του έργου, όπως χωρίζεται σε κεφάλαια, βοηθά στην ευκολότερη κατανόηση των συμβάντων.»

    Καίτη Αυγουστάκη, Αναγνώστρια

    «Ένα μυθιστόρημα νοσταλγικό, πλούσιο στις περιγραφές του και στην αποτύπωση συναισθημάτων, που επιτρέπει παλαιάς κοπής χαρακτήρες να αναπτύσσονται και να δρουν.»

    Κατερίνα Γκαγκάκη, Επικοινωνιολόγος

   

«Δημοσιογραφική έρευνα, σεβασμός και θαυμασμός, φαντασία, αναπάντεχη τρυφερότητα, γλυκό χιούμορ, σε μια λογοτεχνική βιογραφία όπου ένας άνδρας μέσα από βλέμμα γυναικείο ορίζει τα συναισθήματα της απώλειας ενός σπουδαίου. Η εκδοτική έκπληξη της χρονιάς.»

    Αλεξάνδρα Τσόλκα, Δημοσιογράφος

   

«Ο Νίκος Καζαντζάκης δεν θα μπορούσε να φανταστεί ποτέ τι θα τραβούσε το βασανισμένο σώμα του, μετά τον τελευταίο χτύπο της καρδιάς του. Ο Γιώργος Πράτανος, με δημοσιογραφική διαύγεια και τρυφερό σεβασμό, «ξεθάβει» τα μυστικά της θρυλικής, πλέον, ημέρας της κηδείας του Νίκου Καζαντζάκη και φωτίζει στιγμές της ελληνικής Ιστορίας.»

    Νίκη Σταύρου, πνευματική δικαιούχος του έργου του Νίκου Καζαντζάκη και διευθύντρια των Εκδόσεων Καζαντζάκη

   

«Μια τελεστική λιτανεία, μια μαρτυρία για τον μεγάλο ομολογητή της ανθρώπινης περιπέτειας, Νίκο Καζαντζάκη. Η έρευνα του δημοσιογράφου συναντά την έμπνευση του λογοτέχνη και οδηγεί τον αναγνώστη σε μια πλούσια εσωτερική εμπειρία.»

    Σωτήρης Χατζάκης, Ηθοποιός - Σκηνοθέτης