«ΟΥΜΠΟΥΝΤΟΥ», του Μάνθου Σκαργιώτη – Γράφει η Κλειώ Τσαλαπάτη

«ΟΥΜΠΟΥΝΤΟΥ», του Μάνθου Σκαργιώτη – Γράφει η Κλειώ Τσαλαπάτη

Εκδόσεις: Διόπτρα

Σελίδες: 416

Τιμή με έκπτωση: 13,95€

          «Κάποτε πέθανε ένας ρατσιστής. Μέχρι να αποφασίσει ο Θεός πού να τον στείλει –στην Κόλαση ή στον Παράδεισο–, ο ρατσιστής γυρόφερνε στην κοιλάδα αναμονής του κάτω κόσμου. Αλλά το χούι, χούι· συνέχιζε να κατατρέχει τους Μαύρους απ’ την πρώτη στιγμή που κατέφθαναν στον Άδη. Τον είδε ο Θεός και του έβαλε στο πρόσωπο μαύρο δέρμα. Καθρέφτες δεν υπάρχουν εκεί και ο ρατσιστής είχε μείνει με την εντύπωση πως εξακολουθούσε να είναι Λευκός. Κάποια μέρα περπατούσε στις όχθες μιας λίμνης. Δίψασε κι όπως έσκυψε να πιει, είδε μες στο νερό έναν Μαύρο. Δεν κατάλαβε πως ήταν το είδωλό του και βούτηξε να τον αρπάξει. Ο Μαύρος, φυσικά, εξαφανίστηκε. Εδώ να τον βρει ο καλός σου, πιο κάτω να τον πιάσει, έφτασε στον πυθμένα της λίμνης. Εκεί είχε λάσπες και φίδια. Ένα τεράστιο φίδι, μόλις είδε άνθρωπο, άνοιξε το στόμα και τον καταβρόχθισε. Μες στην κοιλιά του φιδιού υπήρχε κι άλλος ένας σαν κι αυτόν· ήταν, δηλαδή, πρώτα Λευκός, αλλά κυνηγούσε τους Αφρικανούς και ο Θεός τού μαύρισε το πρόσωπο. Αυτοί οι δυο, λοιπόν, θαρρώντας καθένας ότι ο ίδιος ήταν Λευκός και ο άλλος ήταν Μαύρος, αγριοκοιτάχτηκαν και πιάστηκαν στα χέρια. Κι ακόμα αλληλοτρώγονται.

          »Κατάλαβες, παιδί μου; Μπορεί τους ρατσιστές, όσο ζουν, να τους θέλουν πολλοί. Όταν πεθάνουν, δεν τους θέλει ούτε η Κόλαση. Μόνο η κοιλιά του φιδιού τούς δέχεται. Εκεί περνούν την αιώνια ζωή. Στην κοιλιά του φιδιού. Κατασπαράζοντας ο ένας τον άλλο».

          Στις περιπτώσεις ορισμένων βιβλίων που με έχουν συναρπάσει, θεωρώ πως είναι καλύτερα να αφήνω αρχικά ένα αντιπροσωπευτικό απόσπασμά τους να «μιλήσει» αντί για μένα. Στην περίπτωση του νέου μυθιστορήματος του Μάνθου Σκαργιώτη, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα με τον τίτλο «Ουμπούντου», πολλά κομμάτια ήταν αυτά που θεώρησα άξια αναφοράς, όμως επέλεξα το συγκεκριμένο απόσπασμα διότι μου φάνηκε ως το πιο κατάλληλο, αφού συμπυκνώνει μέσα του όλο το αίσθημα αντιρατσισμού που αποπνέει αυτό το συγκλονιστικό πόνημα. Φυσικά, έχοντας διαβάσει το αμέσως προηγούμενο αλησμόνητο μυθιστόρημα του συγγραφέα, που κυκλοφορεί από τις ίδιες εκδόσεις με τίτλο «Στο Δρόμο Των Αρωμάτων», δεν περίμενα τίποτε λιγότερο από τον αξιόλογο κ. Σκαργιώτη. Ειλικρινά, όμως, με εξέπληξε ευχάριστα καθώς πρόκειται για ένα απολύτως σύγχρονο και επίκαιρο βιβλίο, το οποίο σαφώς αντλεί πολλά και σχετικά άγνωστα σε εμάς τους Έλληνες ιστορικά στοιχεία –από τα μέσα περίπου του 20^ου αιώνα– που αφορούν το καθεστώς Απαρτχάιντ της νοτίου Αφρικής και τα οποία συνδυάζονται με τα σύγχρονα γεγονότα της πατρίδας μας και την αθρόα εισροή μεταναστών και προσφύγων από τις λεγόμενες χώρες του Τρίτου Κόσμου. Θα ήθελα, επίσης, να σχολιάσω πως σκέφτηκα πολύ τη λογική που οδήγησε τον συγγραφέα στην επιλογή του εξωφύλλου και κατέληξα στο συμπέρασμα –απολύτως δική μου εικασία είναι αυτή– πως πιθανότατα η Αφρικανή που απεικονίζεται με λευκό χρώμα δέρματος, σαν αυτό ενός αγάλματος, να θέλει να μας επισημάνει πως όλοι μας, κατά βάθος, ίσως έχουμε διαφορετικό χρώμα στην ψυχή μας από αυτό του δέρματός μας.

          Ο Τρίτος Κόσμος, και ειδικότερα η Αφρική και τα σοβαρότατα προβλήματα που αντιμετώπιζε και αντιμετωπίζει ακόμα, με έχουν συγκλονίσει από τη δεκαετία του ’80 ακόμα, όταν οι διασημότεροι ξένοι καλλιτέχνες της εποχής εκείνης έπαιρναν πρωτοβουλίες διοργανώνοντας συναυλίες ή δημιουργώντας διεθνείς οργανισμούς όπως το «World for Africa» για να μαζέψουν χρήματα, ώστε να αγοραστούν τρόφιμα και εφόδια για να βοηθηθούν χώρες της Αφρικανικής ηπείρου που λιμοκτονούσαν, όπως η Αιθιοπία, με πρωτοστάτες σαν τον Μάικλ Τζάκσον, έναν Μαύρο που –οποία ειρωνεία– δε χώνεψε ποτέ το χρώμα του δέρματός του και προσπάθησε να το ασπρίσει. Τότε, οι ευαίσθητες καλλιτεχνικές ψυχές απαιτούσαν τραγουδώντας: «We Are The World», «Free Nelson Mandela», «Give me hope, Johanna» και πολλά ακόμα, που αναφέρονταν άλλοτε στην απαραίτητη συγκέντρωση υλικής βοήθειας για τους ανήμπορους και εξαθλιωμένους Αφρικανούς, άλλοτε στην απελευθέρωση του φυλακισμένου για χρόνια Νέλσον Μαντέλα και άλλοτε στην κατάργηση του απάνθρωπου και ρατσιστικού Απαρτχάιντ, αποκαλώντας το Γιοχάνεσμπουργκ «Τζοάννα». Όλα αυτά ήταν φυσικά παρήγορα και πολύ αισιόδοξα, ειδικά για εκείνη την πιο ιδεαλιστική εποχή, όμως τόσες δεκαετίες μετά και τα προβλήματα εξακολουθούν να υπάρχουν στην πολύπαθη Αφρική, ένα από τα πλουσιότερα μέρη του πλανήτη όσο αφορά στην παραγωγή χρυσού και διαμαντιών –ακόμα κι αν αυτά είναι «ματωμένα»–, λόγοι που εξηγούν φυσικά και όσα η χώρα αυτή έχει υποστεί για αιώνες με το δουλεμπόριο, την αποικιοκρατία, το παράνομο κυνήγι και την εξολόθρευση του ζωικού πλούτου, την εξαθλίωση των ντόπιων, τον ρατσισμό, την εγκληματικότητα και τους εμφυλίους πολέμους.

          Ο εξαίρετος Μάνθος Σκαργιώτης μάς παρασύρει, μέσα από το νέο του βιβλίο «Ουμπούντου» –που σημαίνει «είμαι επειδή είμαστε, υπάρχω γιατί υπάρχουμε»–, σε ένα μαγευτικό αναγνωστικό ταξίδι αφενός στην απαρχή του αγώνα εναντίον του Απαρτχάιντ και αφετέρου στην Ελλάδα του σήμερα και το σύγχρονο «δουλεμπόριο». Η ζωή ενός άγνωστου σε μένα Έλληνα, του Δημήτρη Τσαφέντα, από μητέρα μιγάδα από τη Μοζαμβίκη και πατέρα Κρητικό, ξεδιπλώνεται μέσα από την έρευνα που κάνει ο ένας από τους ήρωες αυτού του πολυπρόσωπου μυθιστορήματος, ο Γιοχάνες. Αυτό που κάνει ξεχωριστό τον προαναφερόμενο Τσαφέντα είναι το γεγονός πως σκότωσε με μαχαίρι μέσα στο κοινοβούλιο της Νοτίου Αφρικής τον πρωθυπουργό της χώρας και «αρχιτέκτονα» του Απαρτχάιντ Χέντρικ Φερβούρντ, τον Σεπτέμβρη του 1966. Από την άλλη, μεταφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και στην περιφέρεια της χώρας μας, και συγκεκριμένα κάπου στην Αιτωλοακαρνανία, όπου ο Δονάτος Λένης διατηρεί κτήματα με αγροτικές καλλιέργειες, απασχολώντας ως εργατική δύναμη μετανάστες από το Μπανγκλαντές και τη Σομαλία. Το γεγονός ότι ο Δονάτος έχει μεγαλώσει στην ελληνική κοινότητα της Νότιας Αφρικής, έχει φυτέψει βαθιά μέσα του τον σπόρο του ρατσισμού. Έτσι, όταν ο γιος του Βίκτωρας ερωτεύεται τη Σομαλή οικιακή βοηθό τους, τη Μιλέιν, ο πλούσιος γαιοκτήμονας αντιδρά σθεναρά, απαγορεύοντας στον γιο του οποιαδήποτε σχέση με τη Μαύρη και διώχνοντας την κοπέλα από το σπίτι τους. Η καρδιά, όμως, δεν ορίζεται ούτε κατευθύνεται, έχει τους δικούς της κανόνες και προσταγές και ο νεαρός είναι αποφασισμένος να ζήσει μαζί με την αγαπημένη του με οποιοδήποτε κόστος. Ταυτόχρονα, προκαλείται μεγάλος σάλος και πανικός όταν στη διπλανή πόλη αποκαλύπτεται η απαγωγή του μωρού του πλούσιου τραπεζίτη. Με απρόσμενο τρόπο θα μπλεχτούν σε αυτήν την υπόθεση οι ήρωές μας, με συνέπειες απρόβλεπτες για την παραπέρα πορεία τους, ενώ τη ζωή της οικογένειας του Δονάτου βαρύνει μια παλιά κατάρα από μια νεαρή κοπέλα, τη Λούσιω, η οποία πριν από αρκετά χρόνια κλείστηκε από τους γονείς της στο υπόγειο του σπιτιού τους και αφέθηκε να πεθάνει, επειδή –κατά τη γνώμη του αυταρχικού και βάναυσου πατέρα της– ατίμασε την οικογένειά της κόβοντας κοντά τα πανέμορφα μακριά μαλλιά της.

          Το νέο μυθιστόρημα του Μάνθου Σκαργιώτη «Ουμπούντου» είναι ένα αριστοτεχνικά γραμμένο βιβλίο που καταδεικνύει τα σύγχρονα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε ως λαός, εξαιτίας της ξενοφοβίας και του ρατσισμού που έχει καλλιεργηθεί σε πολλούς, λόγω της αθρόας εισροής στη χώρα μας μεταναστών και προσφύγων από διάφορες υπανάπτυκτες ή εμπόλεμες χώρες. Επιπλέον, γίνεται αναφορά στην άγνωστη ιστορία ενός Έλληνα που με την αδιανόητη πράξη του σηματοδότησε την απαρχή της αντίστασης στο απάνθρωπο Απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής. Όποια κι αν είναι η χώρα, σε οποιαδήποτε εποχή, οι παθογένειες της ανθρώπινης κοινότητας φαίνεται να είναι πάντοτε κοινές: η απληστία, η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, η ξενοφοβία, ο ρατσισμός, οι κοινωνικές διακρίσεις, ο φόβος για τη ζωή και ο αγώνας για την επιβίωση, ο έρωτας, η αγάπη και το μίσος που μπορούν να οδηγήσουν σε απρόβλεπτες εξελίξεις. Πολλά και θερμά συγχαρητήρια στον εξαίρετο συγγραφέα για το νέο αριστουργηματικό του μυθιστόρημα «Ουμπούντου» το οποίο και σας προτείνω ανεπιφύλακτα να διαβάσετε, Φίλοι μου!

Υπόθεση Οπισθόφυλλου:

Μια αντιρατσιστική ιστορία με φόντο μια σύγχρονη Ελλάδα. Ένα αγρόκτημα, η κατάρα μιας όμορφης γυναίκας, μετανάστες από τη Σομαλία και ένας έρωτας που γεννήθηκε ανάμεσα σε δύο "ξένους" ανθρώπους.

Ουμπούντου: Είμαι, επειδή είμαστε

Ο Δονάτος Λένης μεγάλωσε στην ελληνική κοινότητα της Νότιας Αφρικής τα χρόνια του απαρτχάιντ. Όταν ενηλικιώθηκε, επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου ένας συγγενής του βιαζόταν να του κληροδοτήσει ένα αγρόκτημα. Ο Δονάτος, ανυποψίαστος, ξεκινάει να φτιάχνει την τύχη του δουλεύοντας το κτήμα, χωρίς να γνωρίζει ότι η γη του έχει πάνω της την κατάρα μιας όμορφης γυναίκας.

Σήμερα, μερικές δεκαετίες μετά, ο Δονάτος έχει γίνει ευυπόληπτο μέλος της τοπικής κοινωνίας και απασχολεί στην αγροτική του επιχείρηση μετανάστες από τη Σομαλία και το Μπανγκλαντές. Οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν χαρτιά και δουλεύουν σε κακές συνθήκες, αλλά ο Δονάτος προσπαθεί να τους φέρεται με κάποια ανθρωπιά.

Μια δυσοίωνη ανακάλυψη στο χώμα ξυπνάει ένστικτα και αδιόρατους φόβους, ενώ δίπλα στο κτήμα μέσα σε τριβόλια και λιθάρια γεννιέται ένας έρωτας, ανάμεσα σ’ έναν δικό μας και μια «ξένη». Το τέλος της αγροτικής σεζόν σημαδεύει η απαγωγή ενός βρέφους στη διπλανή πόλη και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποιον θα διαλέξει, τελικά, η κατάρα της όμορφης γυναίκας. Γιατί ο κύκλος πρέπει να κλείσει…

Γεγονότα σημερινά και παλιά, δικά μας και ξένα, συνυφαίνονται σε μια συναρπαστική ιστορία με φόντο μια πολυπολιτισμική Ελλάδα, που άλλες φορές δεν έχει μνήμη και άλλες φορές δεν ξεχνάει.

Κάποτε ένας κοινωνικός ανθρωπολόγος βρέθηκε σε χωριό της Αφρικής. Κατά τη διάρκεια των ερευνών του για τη συμπεριφορά των ανθρώπων της περιοχής, πρότεινε σε μια ομάδα παιδιών το ακόλουθο παιχνίδι. Έβαλε κάτω από ένα δέντρο ένα καλάθι γεμάτο με φρέσκα και λαχταριστά φρούτα. Όποιο παιδί, σε αγώνα δρόμου, θα έφτανε πρώτο στο καλάθι θα κέρδιζε όλα τα φρούτα. Μόλις έδωσε το σύνθημα να ξεκινήσει ο αγώνας, τα παιδιά κρατήθηκαν από τα χέρια και πήγαν στο τέρμα ενωμένα. Ξαφνιασμένος ο ανθρωπολόγος τα ρώτησε γιατί παραβίασαν τους όρους του παιχνιδιού. Εκείνα απάντησαν: «Ουμπούντου». Δηλαδή, «υπάρχω, γιατί υπάρχουμε». Αλλιώς, «δεν μπορούμε να είμαστε χαρούμενοι, αν έστω κι ένας από εμάς είναι λυπημένος».